Publikacja doktora Sowy należy do jednej z najgruntowniej opracowanych w swojej branży. Zawiera ona charakterystykę każdej dziedziny II RP wraz ze stosownym przełożeniem na ówczesną sytuację geopolityczną kraju. Pierwsza połowa książki nie jest zbyt odkrywcza, ponieważ przytacza sporo suchych danych oraz informacji powszechnie dostępnych jak problemy gospodarcze państwa po odzyskaniu niepodległości i przez cały okres międzywojenny, przeobrażenia społeczne i światopoglądowe (dorastanie do wizji własnego państwa po zaborach), sytuację Kościoła, mniejszości narodowych, komunistów czy wreszcie stosunków polsko-żydowskich, które nigdy nie należały do najprostszych. Układ „U progu wojny” pozwala na wybiórczą lekturę, wracanie do pominiętych rozdziałów albo sięganie do potrzebnych fragmentów bez potrzeby kartkowania całości, co w pozytywnym stopniu wpływa na czytanie.

Najciekawsza część rozpoczyna się wraz z rozdziałem czwartym opisującym wyznaczniki położenia międzynarodowego Drugiej Rzeczpospolitej, gdzie zawarto czysto polityczne problemy. Począwszy od stosunku innych krajów do Polski przez założenia naszej polityki zagranicznej (słynna idea „równej odległości”) aż po rozpatrywanie alternatywnych koncepcji. Okazuje się, że zgodnie z analizą autora, nie mieliśmy innego wyjścia niż to, które zostało wybrane. Sojusz z którymś z wielkich totalitaryzmów w perspektywie czasu byłby dla nas druzgoczący, choć nieco lepiej wygląda sytuacja aliansu z Trzecią Rzeszą – przynajmniej do momentu przekształcenia nas w satelitę pokroju Węgier czy Bułgarii. Stoi to w polemice z niedawno wydaną książką Piotra Zychowicza, po którą będę musiał sięgnąć żęby skonfrontować tę tezę. Z kolei Rosja Radziecka od roku 1921 była naszym zaciętym wrogiem i tutaj także nie mieliśmy co liczyć na ocieplenie stosunków. Wychodzi więc na to, że jedyną nadzieją była próba realizacji koncepcji jagiellońskiej i poprawa relacji ze wszystkimi drobnymi państwami, z którymi wtedy II RP graniczyła i budowa czegoś na kształt „małej Ententy” przy oczywiście wsparciu aliantów zachodnich, na które tak bardzo liczyliśmy we wrześniu 1939 roku.

Mimo wszystko, książka Sowy dodaje otuchy. Widząc ogrom wysiłku, jaki został wykonany przy odbudowie kraju, zneutralizowaniu różnic porozbiorowych i scementowaniu polskiej państwowości dociera do nas, w jak fatalnym stanie zastaliśmy Rzeczpospolitą w 1918 roku. I nawet to nie zniechęciło władz i obywateli do zakasania rękawów i wykonania tytanicznej pracy aby nadgonić utracone dekady. Kto wie czy gdyby wojna wybuchła kilka lat później, nie przyjęlibyśmy jej lepiej niż miało to miejsce w rzeczywistości…

Publikacja doktora Sowy należy do jednej z najgruntowniej opracowanych w swojej branży. Zawiera ona charakterystykę każdej dziedziny II RP wraz ze stosownym przełożeniem na ówczesną sytuację geopolityczną kraju. Pierwsza połowa książki nie jest zbyt odkrywcza, ponieważ przytacza sporo suchych danych oraz informacji powszechnie dostępnych jak problemy gospodarcze państwa po...