Jacques Le Goff

Nawet chrześcijańskie małżeństwo, nie bez trudności dochodzące do głosu w XIII w., będzie tylko próbą uporania się z pożądliwością. Spółkowa...

Nawet chrześcijańskie małżeństwo, nie bez trudności dochodzące do głosu w XIII w., będzie tylko próbą uporania się z pożądliwością. Spółkowanie bierze się pod uwagę i toleruje tylko pod warunkiem, że jedynym jego celem będzie prokreacja. „Cudzołożnikiem jest również zbyt namiętny miłośnik własnej żony” będą powtarzać kościelni intelektualiści.

Lichwiarz po śmierci ukazał się swojej żonie. Polecił jej dać dowody miłości, którą go darzyła. Miała odbyć pokutę, zdolną jak najszybciej w...

Lichwiarz po śmierci ukazał się swojej żonie. Polecił jej dać dowody miłości, którą go darzyła. Miała odbyć pokutę, zdolną jak najszybciej wyciągnąć męża z czyśćca. Żona przeniosła się więc na cmentarz, gdzie żyła w odosobnieniu. Po siedmiu latach lichwiarz ukazał się ponownie. Miał na sobie szatę dwubarwną: w połowie białą, w połowie czarną. Dzięki tobie, powiedział, jestem w połowie drogi do raju. Niech wytrwa więc kolejne siedem lat. Ukaże się jej w chwili, kiedy będzie przechodził do szczęśliwiej wieczności, odziany w białą szatę... I tak się stało. W tej cielesnej, ziemskiej arytmetyce zawiera się kilka najgłębszych cech średniowiecznej cywilizacji: odwołanie się do symboliki, wypowiedzenie się przez obraz, opanowanie czasu, małżeństwo mężczyzny i kobiety, zapoczątkowane przez Adama i Ewę, i wysiłek ukierunkowany na zapewnienie zbawienia. A przede wszystkim zawiera się w niej dążenie do nadziei, jako w niebie taki na ziemi. Ponieważ Ceary z Heisterbach dodał zdanie, które wzbudzało i wciąż budzi moje zdziwienie: Czyściec to nadzieja. Miałabym ochotę powiedzieć: średniowiecze to nadzieja.