Książka otwarcie nawiązująca do klasycznej pracy Jeana Delumeau "Strach w kulturze Zachodu XIV-XVIII w.". O ile jednak dzieło Delumeau należy do swego rodzaju historiograficznego kanonu, o tyle książki Zaremby nie sposób uznać za wybitną. Już na samym początku autor dokonuje pewnej klasyfikacji pojęć, które stanowić mają klucz do całości dzieła. Odróżnia więc pojęcia "strachu" i "trwogi", tyle że nie czyni tego zbyt konsekwentnie i zastosowane przezeń rozróżnienie później zwyczajnie się rozmywa. Nagromadzenie wstrząsających faktów dotyczących powojennej przemocy robi wprawdzie wrażenie. Nie do końca jednak wiadomo co autor chciał przez to powiedzieć, jakie tezy sformułować i obronić. Książka niewiele odkrywa, a interesująca jest tylko za sprawą problemów, które autor uczynił przedmiotem swoich rozważań. Gwoli sprawiedliwości trzeba jednak przyznać, że nie jest prawdą, jakoby Marcin Zaremba powielał poglądy Grossa. Niekiedy przecież otwarcie z tym autorem polemizuje, podważa niektóre z "kanonicznych" tez sformułowanych choćby w "Strachu", książce poświęconej pogromowi kieleckiemu. Nie mają więc racji polemiści przypisujący Zarembie wiarę w "endemiczny" charakter polskiego antysemityzmu, który jest dlań raczej czynnikiem "kanalizującym" emocje związane z poczuciem zagrożenia biedą, z czym związana była obawa przed powrotem Żydów i podejmowaniem przez nich prób odzyskania utraconego majątku. Nie było więc tak, jakoby Polacy byli święcie przekonani o prawdziwości pogłosek na temat rzekomych "mordów rytualnych" dokonywanych przez Żydów na chrześcijańskich dzieciach. To raczej strach przed głodem i biedą oraz bezustanne poczucie zagrożenia skłaniały ludzi do zachować nacechowanych eskalacją przemocy. Na to wszystko nakładają się mentalne zmiany związane z "wojennym stylem życia", poczuciem że teraz wolno więcej, że obecny porządek nosi znamiona tymczasowości, gdyż już wkrótce nadejdzie kolejny światowy konflikt. Powierzchowna natomiast wydaje się ocena powojennej aktywności Kościoła Katolickiego, który miast odegrać rolę zbiorowego psychoterapeuty podsycał tylko obawę przed nową, powoli wyłaniającą się rzeczywistością. Rażą też prowokacyjne uwagi na temat "bandycenia się" niepodległościowego podziemia, które po zakończeniu wojny z Niemcami miało się rzekomo znaleźć "na bezrobociu" (sic!). W tym kontekście pojawia się nawet porównanie żołnierzy podziemia do niemieckich weteranów I wojny światowej. Można oczywiście powiedzieć, że niekiedy było to prawdą, że nie wszyscy "Żołnierze Wyklęci" byli postaciami pokroju Witolda Pileckiego. Lektura niektórych rozdziałów może jednak wywoływać wrażenie, że inaczej nie bywało, że ludzkimi zachowaniami rządziły jedynie mechanizmy napędzanej przez strach przemocy. Rzeczywistość jest chyba jednak nieco bardziej skomplikowana.

Książka otwarcie nawiązująca do klasycznej pracy Jeana Delumeau "Strach w kulturze Zachodu XIV-XVIII w.". O ile jednak dzieło Delumeau należy do swego rodzaju historiograficznego kanonu, o tyle książki Zaremby nie sposób uznać za wybitną. Już na samym początku autor dokonuje pewnej klasyfikacji pojęć, które stanowić mają klucz do całości dzieła. Odróżnia więc pojęcia...