W powszechnej, obiegowej i tworzonej na przestrzeni lat opinii Josip Broz Tito jawi się nam jako postać niezłomnego, bohaterskiego przewódcy wielkiej komunistycznej partyzantki, walczącego w czasie II wojny światowej z hitlerowskim okupantem, poskromiciela rodzimych nacjonalistycznych antagonizmów i separatystycznych ruchów (chorwaccy ustasze, serbscy czetnicy) i budowniczego skonfederowanego państwa Jugosłowiańskiego. Człowieka, który jako jedyny w bloku wschodnim przeciwstawił się dyktatorskim zapędom Józefa Stalina i tzw. radzieckich doradców (nie stać na to było polskich PRL-owskich dygnitarzy) próbującego znaleźne własną drogę do socjalizmu, zręcznie lawirując miedzy obydwoma polityczno- militarnymi blokami. Przyznam się szczerze że sam (choć docierały do mnie różne niepokojące głosy) przez długi okres byłem zakładnikiem takiej właśnie wizji. Dziś, w światłe nowo odkrytych i w końcu udostępnionych archiwalnych dokumentów jugosłowiańskich i radzieckich (tu akurat wiele jest jeszcze do odtajnienia) oraz relacji ludzi którzy w końcu zdecydowali się mówić, na tym jak dotychczas się wydawało spiżowym posagu pojawiają się coraz większe rysy i pęknięcia.

Jedną z publikacji która bez skrupułów obdziera go z legendy i ściąga z piedestału jest książka Pero Simica zatytułowana „Tito zagadka stulecia” . To będące owocem wieloletniej pracy badawczej rozbudowane biograficzne stadium, ukazujące nam życie tego polityka praktyczne od urodzenia 7 maja 1892 roku w chorwackim Kumrovcu, poprzez dzieciństwo, młodość, okres służby wojskowej w czasie Wielkiej Wojny (był najmłodszym sierżantem w armii austro-węgierskiej), burzliwe lata dwudziestolecia międzywojennego i działalności w Komunistycznej Partii Jugosławii, II wojnę światową i przywództwo nad wielotysięczną partyzantką, przejęcie władzy w państwie oraz lata autorytarnych rządów aż po śmierć w maju 1980 roku.

Niestety, to co wyłania się z tej lektury daleko odbiega od wizerunku którym karmieni byliśmy przez całe lata i pozytywnej roli jaką odegrał na przełomie kilku dekad w swoim własnym kraju, Europie i Świecie. To obraz bezwzględnego komunistycznego działacza, metodycznie eliminującego wszystkich którzy stanęli mu z drodze, piszącego do Moskwy donosy na swoich partyjnych kolegów, pod fałszywymi oskarżeniami odsuwającym ich od władzy, nie stroniącego od kłamstw, fałszerstw, mistyfikacji czy zwykłych skrytobójczych mordów. Wojskowego przywódcy, który więcej sił poświęcał bratobójczej walce o władze niż zmaganiom z hitlerowskim okupantem, dopuszczającym się ludobójstwa przekraczającego wszelkie możliwe wyobrażenia (niektóre z masowych grobów tego tragicznego okresu odkryto dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wielu). Przywódcy politycznego państwa który do niebywałych rozmiarów rozbudował aparat terroru i nacisku, ingerując we wszystkie aspekty życia swoich współobywateli. Który urządził krwawa łaźnie swoim politycznym oponentom (gen. Dragoljub Mihailovic) nie oszczędzając przy tym własnych działaczy komunistycznych, którzy w czasie konfliktu ze Stalinem opowiedzieli się po stronie tego ostatniego. Wyspa Goli Otek na zawsze już zostanie symbolem ludzkiego bestialstwa, odczłowieczenia i miejscem okrutnej kaźni tysięcy przeciwników nowego przywództwa. Nie chce zdradzać oczywiście wszystkich tematów i zagadnień zawartych w tej książce, zarówno tych dotyczących areny międzynarodowej ( Ruch Państw Niezaangażowanych) czy wewnątrzpaństwowych (życie prywatne, prześladowania polityczne, walki frakcyjne w JPK) by nie psuć czytelnikowi przyjemności obcowania z lekturą oraz odkrywaniu ich samemu.

Jedno jest pewnie, książka Pero Simica „Tito. Zagadka stulecia” radykalnie zmieni naszą opinie na temat tego polityka i człowieka, obali kilka fałszywych mitów, poszerzy naszą historyczną wiedzę, dotyczącą tego okresu i rzuci nieco nowego światła na wiele europejskich i pozaeuropejskich wydarzeń.

Autor wzbogacił lekturę licznymi zdjęciami (zarówno prywatnymi jak i państwowymi) z różnych etapów jego życie i działalności, umieszczonym na końcu dziennikiem oraz krótkim opisem stosunków polsko –jugosłowiańskich. Pozycja ta ukazała się jako cześć znakomitego (wydawanego przez Wydawnictwo Dolnośląskie) cyklu ‘Wojny i Konflikty”, w charakterystycznej dla niego kolorystyce i wizualnej oprawie. Jak inne pozycje z tej serii posiada porządna twardą oprawę oraz bardzo dobrą jakość papieru i druku, co gwarantuje jej długa żywotność.

W powszechnej, obiegowej i tworzonej na przestrzeni lat opinii Josip Broz Tito jawi się nam jako postać niezłomnego, bohaterskiego przewódcy wielkiej komunistycznej partyzantki, walczącego w czasie II wojny światowej z hitlerowskim okupantem, poskromiciela rodzimych nacjonalistycznych antagonizmów i separatystycznych ruchów (chorwaccy ustasze, serbscy czetnicy) i ...