Tito. Zagadka stulecia

Według zapowiedzi to miała być biografia. Tymczasem jest to niestety jedynie krytyczna polemika z oficjalną wersją życia komunistycznego przywódcy Jugosławii. Dowiadujemy się z niej przede wszystkim, że tak naprawdę to nic nie jest pewnego na temat Tity. Ani kiedy się urodził, ani jak została działaczem komunistycznym, ani tym bardziej przywódcą. Rozumiem potrzebę polemiki z życiorysami oficjalnie ustalanymi (skąd my to znamy), ale biografia powinna jednak obejmować istotne fakty, a nie wyłącznie te, które są kwestionowane (zapewne zasadnie) przez autora.
Pero Simić przyznaje się w książce, że jako działacz serbskiej komunistycznej młodzieżówki sam był fanem Tito, jak wielu innych jego rówieśników. Teraz demitologizuje dawnego idola w taki sposób, że widać z której z dawnych republik związkowych pochodzi. Serbowie krytykują Titę za prześladowania stalinistów (zwolenników ZSRR po rozwodzie Jugosławii ze Stalinem – głównie czarnogórscy i serbscy komuniści), autonomię dla Kosowa oraz pozbycie się Rankovića. Część także za wyrok śmierci na Mihailoviću. Chorwaci natomiast za masakrę ustaszy w Bleiburgu oraz spacyfikowania chorwackiej wiosny na początku lat siedemdziesiątych. Autor jako Serb koncentruje się oczywiście na tych pierwszych przyczynach. Chociaż także wspomina o chorwackiej wiośnie.
Tym niemniej brakuje mi w tej pozycji po pierwsze faktów – chociażby tych, z którymi autor nie polemizuje (np. partyzanci w czasie wojny, zachowanie prywatnego rolnictwa, brak represji antyreligijnych – poza tymi, które objęły duchownych wyznań i religii oskarżonych o kolaborację z Niemcami lub ich sojusznikami (np. ustasze), otwarcie na Zachód, balansowanie między Zachodem a komunistami. To jest wspominane tylko wtedy, kiedy autor pokazuje dowód, że dane zdarzenie wcale nie było takim sukcesem, jak je przedstawiała propaganda.
Książka przypomina zatem „Historię sekretną” Prokopiusza z Cezarei, ale napisaną gorzej i słabszym stylem. Ponadto podróżujemy bardzo dużo po krajach dawnej Jugosławii i wiemy, że wielu ludzi wspomina czasy rządów Tito znacznie lepiej, niż to co nastało później. Szczególnie w biedniejszych republikach, jak Macedonia, Czarnogóra czy Bośnia, a także w bogatej Słowenii (tam z innego powodu – zdobył dla nich region Primorska i ustalił granice republiki). Widzieliśmy też wpisy w jego domu muzeum w chorwackim Kumrovcu czy rodziny przybywające do Domu Kwiatów w Belgradzie w oficjalny dzień urodzin marszałka. Z książki nie dowiemy się, dlaczego to się nadal zdarza. Generalnie duży zawód.

Według zapowiedzi to miała być biografia. Tymczasem jest to niestety jedynie krytyczna polemika z oficjalną wersją życia komunistycznego przywódcy Jugosławii. Dowiadujemy się z niej przede wszystkim, że tak naprawdę to nic nie jest pewnego na temat Tity. Ani kiedy się urodził, ani jak została działaczem komunistycznym, ani tym bardziej przywódcą. Rozumiem potrzebę polemiki...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Chciałbym dać tej książce 8 albo i więcej. Dla osoby zafascynowanej biografią Tity, posiadającą już jakąś wiedzę w tym temacie z całą pewnością będzie to kopalnia smaczków, szczegółów i pogłębienie posiadanej wiedzy.

Osoba, która nie zgłębiała do tej pory biografii dyktatora dość szybko może zgubić się w próbie odnalezienia i śledzenia nie tyle bohatera właściwego biografii, ale wątków pobocznych, nie mówiąc już o wyselekcjonowaniu najważniejszych współpracowników dyktatora i możliwości śledzenia tego jak trwają przy boku Tity, ewoluują czy jaki wpływ mają na decyzje.

Bardziej czułem się jakbym czytał dziennik decyzji: Tego dnia na śmierć skazał tego, tego dnia na Walnym Plenum Spółdzielni Zemun..., aniżeli jakbym "rozpracowywał psychologicznie" Titę.

Chciałbym dać tej książce 8 albo i więcej. Dla osoby zafascynowanej biografią Tity, posiadającą już jakąś wiedzę w tym temacie z całą pewnością będzie to kopalnia smaczków, szczegółów i pogłębienie posiadanej wiedzy.

Osoba, która nie zgłębiała do tej pory biografii dyktatora dość szybko może zgubić się w próbie odnalezienia i śledzenia nie tyle bohatera właściwego...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

To z wszech miar arcydzieło. Może nie zachęca wyglądem i grubością jednak powala ilością szczegółów i interesujących faktów. Simić niezwykle dogłębnie analizuje legendę Tity i konfrontuje ją z faktami (często długo ukrywanymi) jakie jawią się w dokumentach. Życie Tity było niezwykłe chociaż jego wspinaczka na szczyt władzy nie różniła się wiele od innych komunistycznych watażków. Ostatecznie zdobył szczyt który okazał się być górą ciał ludzi których poświęcił idei - czy to donosem, nieudolnym dowodzeniem, beztroskim szastaniem ludzkim życiem czy decyzjami "politycznymi". Tito stał się architektem agonii Jugosławii, której drgawki mogliśmy oglądać przez ostatnią dekadę XX wieku. Simić popełnił tytaniczną pracę - niech dowodem tego będzie chociażby analiza 15 różnych dat urodzenia Tity czy różnych form jego imienia i nazwiska. Książka zawiera bardzo ciekawe dodatki umieszczone w aneksie: odnaleziony w 2009 roku dziennik Tity pisany na przełomie 1950 i 1951 roku oraz historię relacji z PRL. Wszystkich tajemnic Tity z pewnością nie poznamy np. skąd Gierek miał informacje, że Tito pracował w kopalni w Polsce?? Książka powinna być obowiązkową lekturą dla każdego jugofila czy bałkanofila. O jej wartości świadczy chociażby to, że Jože Pirjevec w swojej książce "Tito" również sięga do pozycji Simića.

To z wszech miar arcydzieło. Może nie zachęca wyglądem i grubością jednak powala ilością szczegółów i interesujących faktów. Simić niezwykle dogłębnie analizuje legendę Tity i konfrontuje ją z faktami (często długo ukrywanymi) jakie jawią się w dokumentach. Życie Tity było niezwykłe chociaż jego wspinaczka na szczyt władzy nie różniła się wiele od innych komunistycznych...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Josip Broz Tito dyktator Jugosławii, biografia bogata. Uwolnił swój kraj od okupanta nazistowskiego, Ale wprowadził rządy twardą ręką i nie bał się robić czystek. Po śmierdzi Jugosławia rozpadła się na drobne kraje. Polityka Tito była bliska ZSRR, lecz także dążył do bliskich stosunków z Zachodem. Miał swoje za uszami, rozbrat z ZSRR i strach przed interwencją zmusiło go do dialogu z zachodem. W Polityce nie ma sentymentów sam o tym wiedział doskonale.

Josip Broz Tito dyktator Jugosławii, biografia bogata. Uwolnił swój kraj od okupanta nazistowskiego, Ale wprowadził rządy twardą ręką i nie bał się robić czystek. Po śmierdzi Jugosławia rozpadła się na drobne kraje. Polityka Tito była bliska ZSRR, lecz także dążył do bliskich stosunków z Zachodem. Miał swoje za uszami, rozbrat z ZSRR i strach przed interwencją zmusiło go...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Rozmawiając z zaprzyjaźnionymi Chorwatami, w czasie wielogodzinnych biesiad, nie raz nie dwa temat zszedł na Tito i Jugosławię ( wbrew pozorom okazało się że temat jest nie tylko interesujący ale i bezpieczniejszy niż ostatnia wojna)
Wśród starszych osób dało się wyczuć pewną nutę nostalgii za minionymi czasami.
Nie da się ukryć, że postać Marszałka Tito jest jednocześnie fascynująca i przerażająca.
Simić w swojej książce przedstawia kolejne etapy błyskotliwej kariery jugosłowiańskiego dyktatora.
Człowiek bez wykształcenia, doskonały manipulator z obsesją władzy, strateg.
W bezwzględny sposób pozbywał się konkurentów.
Mimo braków w wykształceniu, doskonale odnajdywał się na salonach całej Europy i świata. Przyjmowany przez najważniejszych przedstawicieli władz na całym świecie. Na swojej wyspie w archipelagu Brijuni przyjmował gwiazdy filmowe i znanych polityków.
Po głośnym rozwodzie ze Stalinem szybko wszedł w układy z państwami należącymi do NATO.
Ale cała ta piękna otoczka miała zupełnie inne wnętrze.
Czystki w szeragach partii ale również wśród szarych obywateli.
Za wszystko i bez żadnego procesu lub procesu pozornego trafić na wiele miesięcy lub lat do piekła.
Simić, przedstawia portret błyskotliwego tyrana, który przez 35 lat twardą rządził krajem na skraju dwóch przeciwstawnych ustrojów . Grając na nosie Stalinowi dogadywał się z przywódcami świata zachodniego, którzy przymykali oko na zbrodnie dokonywane w imie idei.
Książka jest też doskonałym materiałem do zapoznania się przyczynami późniejszej wojny na Bałkanach.
Bardzo dobra pozycja i warto ją przeczytać , bo postać. Tity jest niewątpliwie fascynująca choć kontrowersyjna. Każdy kto choć trochę chce zrozumieć Bałkany powinien sięgnąć po tę książkę.
Autor miał dostęp do niedostępnych dla innych materiałów , zgromadzonych w archiwach KGB.
Świetnie napisany materiał o dyktatorze, tyranie , manipulatorze i erudycie.

Rozmawiając z zaprzyjaźnionymi Chorwatami, w czasie wielogodzinnych biesiad, nie raz nie dwa temat zszedł na Tito i Jugosławię ( wbrew pozorom okazało się że temat jest nie tylko interesujący ale i bezpieczniejszy niż ostatnia wojna)
Wśród starszych osób dało się wyczuć pewną nutę nostalgii za minionymi czasami.
Nie da się ukryć, że postać Marszałka Tito jest jednocześnie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Świetna książka! Autor z ogromną dokładnością opisuje życiorys Tity. Moja opinia o nim zmieniła się w trakcie czytania - z dobrego wujaszka stał się bezwzględnym tyranem i oprawcą, mającym wszystko pod swoją kontrolą. Fakt, udało mu się wyciągnąć kraj spod stalinowskiego buta i pójść nieco inną drogą, być aktywnym w polityce międzynarodowej, lecz jego kraj zapłacił za to ogromną cenę. W pełni okazało się to kilkanaście lat po jego śmierci. To on zamiatał pod dywan wszystkie konflikty narodowościowe, co okazało się tragiczne w skutkach. Wiele materiałów, jakie zebrał autor do tej książki, jest unikalnych, co bezsprzecznie podnosi jej wartość.

Świetna książka! Autor z ogromną dokładnością opisuje życiorys Tity. Moja opinia o nim zmieniła się w trakcie czytania - z dobrego wujaszka stał się bezwzględnym tyranem i oprawcą, mającym wszystko pod swoją kontrolą. Fakt, udało mu się wyciągnąć kraj spod stalinowskiego buta i pójść nieco inną drogą, być aktywnym w polityce międzynarodowej, lecz jego kraj zapłacił za to...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka otworzyła mi mocno oczy.
Konflikty na Bałkanach zaczęły mieć znacznie więcej sensu.
A sama postać Tity? Dawno nie spotkałem się za tak pełnym sprzeczności wyrafinowanym s*****em.

Książka otworzyła mi mocno oczy.
Konflikty na Bałkanach zaczęły mieć znacznie więcej sensu.
A sama postać Tity? Dawno nie spotkałem się za tak pełnym sprzeczności wyrafinowanym s*****em.

Pokaż mimo to

Jako, że pochodzę z byłej Jugosławii, o Tito wiedziałem sporo już przed przeczytaniem tej książki. Tak więc niech będzie dowodem na to, jak dobra, ciekawa i bogata w rewelacje to pozycja sam fakt, że całe moje spojrzenie na Tito przekręciło się o 180 stopni.

To prawdziwa i bolesna demitologizacja Josipa Broza, ukazująca go jako typowego, choć oczywiście posiadającego swoje cechy charakterystyczne komunistycznego dyktatora, a nie kogoś, kto był od tychże dyktatorów lepszy - tak jak to wielu wciąż powiada w byłej Jugosławii. Od strony ukazywania niewygodnych faktów i brudów "Tito. Zagadka stulecia" spisuje się doskonale.

Niestety, są też niedociągnięcia. Było to co prawda zamierzeniem autora, tym niemniej części książki poświęcone wewnętrznych rozgrywkom wewnątrz partii jugosłowiańskich komunistów są zbyt rozległe w stosunku do całej pozostałej treści książki. Bardzo też brakuje większego rozwinięcia tego, co konkretnie robił Tito w czasie II wojny światowej. To ona uczyniła go de facto władcą SFRJ, jednak w "Zagadce stulecia" zajmuje ona bardzo niewiele miejsca.

Polecam tą książkę szczególnie tym osobom, które mają coś wspólnego z ex-Jugosławią, interesują się historią mojej ojczyzny lub chcą wiedzieć, o co tak naprawdę chodziło z tym Tito. Wiem, że takich osób nie ma dużo, ale mam nadzieję, że jeśli już zdarzy im się tu trafić, to sięgną po tą książkę :)

Jako, że pochodzę z byłej Jugosławii, o Tito wiedziałem sporo już przed przeczytaniem tej książki. Tak więc niech będzie dowodem na to, jak dobra, ciekawa i bogata w rewelacje to pozycja sam fakt, że całe moje spojrzenie na Tito przekręciło się o 180 stopni.

To prawdziwa i bolesna demitologizacja Josipa Broza, ukazująca go jako typowego, choć oczywiście posiadającego...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"Był wierzącymym i niewierzącym, austrofilem i słowianofilem, rusofilem i anglofilem, zatwardziałym stalinistą i naciąganym antystalinistą, zaangażowanym i niezaangażowany. Był narodowym komunistą i jugosłowiańskim unionistą tak długo, jak długo jego ambicją było rządzić tylko Jugosławią.... Jego narodowością była ambicja. Dlatego właśnie był tym wszystkim, co mu w danej chwili odpowiadało, dlatego potrafił zmieniać przekonania jak rękawiczki. Czasem robił to tak sprawnie i sugestywnie , że wielu wierzyło, iż zawsze był tym co w danym momencie głosił". Czyli kariera idealnego egocentryka i karierowicza, obowiązkowy casus na zajęcia dla zdobywców stanowisk w administracji i korporacji albo historią skur...... Nasz bohater miał oczywiście dużo szczęścia, a i położenie kraju grało na jego korzyść . Bardzo ciekawa książka, szczególnie dla tych którzy jeszcze pamiętają Titę i to jako awangardę obozu socjalistycznego, odważnego przywódcę, bo tak był sprzedawany.
Mankamentem książki dla tych, którzy którzy nie czują się ekspertami "z Jugosławii może być duża liczba szczegółów i źródeł. Autor wykonał kawał roboty badawczej i jako badacz przedstawia nam Titę. Dla jednych to mankament, dla innych to cenne.

"Był wierzącymym i niewierzącym, austrofilem i słowianofilem, rusofilem i anglofilem, zatwardziałym stalinistą i naciąganym antystalinistą, zaangażowanym i niezaangażowany. Był narodowym komunistą i jugosłowiańskim unionistą tak długo, jak długo jego ambicją było rządzić tylko Jugosławią.... Jego narodowością była ambicja. Dlatego właśnie był tym wszystkim, co mu w danej...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

W powszechnej, obiegowej i tworzonej na przestrzeni lat opinii Josip Broz Tito jawi się nam jako postać niezłomnego, bohaterskiego przewódcy wielkiej komunistycznej partyzantki, walczącego w czasie II wojny światowej z hitlerowskim okupantem, poskromiciela rodzimych nacjonalistycznych antagonizmów i separatystycznych ruchów (chorwaccy ustasze, serbscy czetnicy) i budowniczego skonfederowanego państwa Jugosłowiańskiego. Człowieka, który jako jedyny w bloku wschodnim przeciwstawił się dyktatorskim zapędom Józefa Stalina i tzw. radzieckich doradców (nie stać na to było polskich PRL-owskich dygnitarzy) próbującego znaleźne własną drogę do socjalizmu, zręcznie lawirując miedzy obydwoma polityczno- militarnymi blokami. Przyznam się szczerze że sam (choć docierały do mnie różne niepokojące głosy) przez długi okres byłem zakładnikiem takiej właśnie wizji. Dziś, w światłe nowo odkrytych i w końcu udostępnionych archiwalnych dokumentów jugosłowiańskich i radzieckich (tu akurat wiele jest jeszcze do odtajnienia) oraz relacji ludzi którzy w końcu zdecydowali się mówić, na tym jak dotychczas się wydawało spiżowym posagu pojawiają się coraz większe rysy i pęknięcia.

Jedną z publikacji która bez skrupułów obdziera go z legendy i ściąga z piedestału jest książka Pero Simica zatytułowana „Tito zagadka stulecia” . To będące owocem wieloletniej pracy badawczej rozbudowane biograficzne stadium, ukazujące nam życie tego polityka praktyczne od urodzenia 7 maja 1892 roku w chorwackim Kumrovcu, poprzez dzieciństwo, młodość, okres służby wojskowej w czasie Wielkiej Wojny (był najmłodszym sierżantem w armii austro-węgierskiej), burzliwe lata dwudziestolecia międzywojennego i działalności w Komunistycznej Partii Jugosławii, II wojnę światową i przywództwo nad wielotysięczną partyzantką, przejęcie władzy w państwie oraz lata autorytarnych rządów aż po śmierć w maju 1980 roku.

Niestety, to co wyłania się z tej lektury daleko odbiega od wizerunku którym karmieni byliśmy przez całe lata i pozytywnej roli jaką odegrał na przełomie kilku dekad w swoim własnym kraju, Europie i Świecie. To obraz bezwzględnego komunistycznego działacza, metodycznie eliminującego wszystkich którzy stanęli mu z drodze, piszącego do Moskwy donosy na swoich partyjnych kolegów, pod fałszywymi oskarżeniami odsuwającym ich od władzy, nie stroniącego od kłamstw, fałszerstw, mistyfikacji czy zwykłych skrytobójczych mordów. Wojskowego przywódcy, który więcej sił poświęcał bratobójczej walce o władze niż zmaganiom z hitlerowskim okupantem, dopuszczającym się ludobójstwa przekraczającego wszelkie możliwe wyobrażenia (niektóre z masowych grobów tego tragicznego okresu odkryto dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wielu). Przywódcy politycznego państwa który do niebywałych rozmiarów rozbudował aparat terroru i nacisku, ingerując we wszystkie aspekty życia swoich współobywateli. Który urządził krwawa łaźnie swoim politycznym oponentom (gen. Dragoljub Mihailovic) nie oszczędzając przy tym własnych działaczy komunistycznych, którzy w czasie konfliktu ze Stalinem opowiedzieli się po stronie tego ostatniego. Wyspa Goli Otek na zawsze już zostanie symbolem ludzkiego bestialstwa, odczłowieczenia i miejscem okrutnej kaźni tysięcy przeciwników nowego przywództwa. Nie chce zdradzać oczywiście wszystkich tematów i zagadnień zawartych w tej książce, zarówno tych dotyczących areny międzynarodowej ( Ruch Państw Niezaangażowanych) czy wewnątrzpaństwowych (życie prywatne, prześladowania polityczne, walki frakcyjne w JPK) by nie psuć czytelnikowi przyjemności obcowania z lekturą oraz odkrywaniu ich samemu.

Jedno jest pewnie, książka Pero Simica „Tito. Zagadka stulecia” radykalnie zmieni naszą opinie na temat tego polityka i człowieka, obali kilka fałszywych mitów, poszerzy naszą historyczną wiedzę, dotyczącą tego okresu i rzuci nieco nowego światła na wiele europejskich i pozaeuropejskich wydarzeń.

Autor wzbogacił lekturę licznymi zdjęciami (zarówno prywatnymi jak i państwowymi) z różnych etapów jego życie i działalności, umieszczonym na końcu dziennikiem oraz krótkim opisem stosunków polsko –jugosłowiańskich. Pozycja ta ukazała się jako cześć znakomitego (wydawanego przez Wydawnictwo Dolnośląskie) cyklu ‘Wojny i Konflikty”, w charakterystycznej dla niego kolorystyce i wizualnej oprawie. Jak inne pozycje z tej serii posiada porządna twardą oprawę oraz bardzo dobrą jakość papieru i druku, co gwarantuje jej długa żywotność.

W powszechnej, obiegowej i tworzonej na przestrzeni lat opinii Josip Broz Tito jawi się nam jako postać niezłomnego, bohaterskiego przewódcy wielkiej komunistycznej partyzantki, walczącego w czasie II wojny światowej z hitlerowskim okupantem, poskromiciela rodzimych nacjonalistycznych antagonizmów i separatystycznych ruchów (chorwaccy ustasze, serbscy czetnicy) i ...

więcej

mniej

Pokaż mimo to