Wojenne wspomnienia żydowskiej dziewczyny, która wraz z siostrą uciekła z getta we wschodnim polskim miasteczku i dobrowolnie zgłosiła się na roboty do Niemiec. Mamy tu problem zagłady przedstawiony z perspektywy osoby ściganej, podejrzanej, ciągle niepewnej swojej przyszłości: aresztują i zabiją czy przeżyję. Oddanie owej atmosfery napięcia i niepewności jest bodaj największym walorem książki. Poruszająca lektura.

Autorka oparła książkę na własnych przeżyciach z czasu wojny. Oto dwie wykształcone żydowskie siostry z małego miasteczka na wschodzie Polski uciekają przed zagładą zgłaszając się dobrowolnie na roboty do Niemiec. Iście to hucpiarski krok, ale też niebezpieczny bo nasze bohaterki są obiektem ciągłych podejrzeń. Najpierw szpicle chcą od nich pieniędzy, bo zaprowadzą na Gestapo. I pieniądze cudem się znajdują. Potem kapusie biorą je na przesłuchanie i każą mówić modlitwy i śpiewać kolędy. Jeszcze współtowarzyszki podróży do Niemiec przyglądają im się podejrzliwie. W samych Niemczech, w barakach obozowych też są obiektem donosów i dosyć szybko wszyscy domyślają się ich pochodzenia. Nic więc dziwnego, że nasze bohaterki żyją w ciągłym napięciu, bo ataku można się spodziewać z każdej strony i w każdym czasie.

Nieuniknione są ciągłe ucieczki, ciągłe zmiany tożsamości: „Przybieramy i odrzucamy imiona, układamy i zmieniamy życiorysy, tworzymy nowe postacie i mamy w ich tworzeniu absolutną nad nimi władzę i swobodę”. I jeszcze, aby przeżyć, muszą się dziewczyny nauczyć ciężkiej pracy rolniczej. I oczywiście muszą mieć szczęście, bez tego ani rusz. Oto siedzą zatrzymane na lokalnym posterunku policji gdzie żandarm już podnosi słuchawkę telefonu żeby zadzwonić do Gestapo, ale wchodzi do pokoju komendant posterunku i każe je dostarczyć do Arbeitsamtu, stamtąd na roboty do bauera, są na jakiś czas uratowane.

Wielkim walorem książki jest oddanie tej atmosfery napięcia, niepewności, zaszczucia. Wręcz czujemy straszne zmęczenie dziewczyn ucieczkami, napięciem, kombinowaniem jak tu najlepiej postąpić żeby zwiększyć szanse przeżycia. Jak to znosiły, trudno pojąć, widać wielka jest w człowieku wola życia... A jakie dewastacje to poczyniło w ich psychice, można się tylko domyślać.

Trudna to historia i przejmująca. Bo tyle śmierci było wokół, tylu ludzi, którzy nie przeżyli, mieli mniej szczęścia i determinacji. Ale wspomnienia pisane są przez tych, którzy się uratowali...

Miło jest wiedzieć, że losy Idy Fink po wojnie potoczyły się szczęśliwie, założyła rodzinę i dożyła pięknego wieku 90 lat.

Wojenne wspomnienia żydowskiej dziewczyny, która wraz z siostrą uciekła z getta we wschodnim polskim miasteczku i dobrowolnie zgłosiła się na roboty do Niemiec. Mamy tu problem zagłady przedstawiony z perspektywy osoby ściganej, podejrzanej, ciągle niepewnej swojej przyszłości: aresztują i zabiją czy przeżyję. Oddanie owej atmosfery napięcia i niepewności jest bodaj...