"Źle urodzone" czyta się jak doskonałą powieść sensacyjną, dlatego że kilkanaście reportaży zawierających się w tej publikacji posiada specyficzną konstrukcję. Owszem, to reportaże o budowlach PRL-u - ale za każdą z nich stoi człowiek, ze swoimi wizjami, namiętnościami, buntem, albo uległością.

Prawie codziennie jestem w Katowicach (tam pracuję), mijam Tauzena, przejeżdżam pod rondem i obok Spodka, skręcam koło Gwiazd. Ta przestrzeń miasta fascynuje. Pamiętam zdanie wypowiedziane bodajże przez Patricka Blanca, gdy stanął na katowickim rynku i popatrzył w stronę Spodka: "Tu jest pięknie - macie jeszcze tyle do zrobienia"…

Pamiętam, że tauzenowskie "kukurydze" od dzieciństwa mnie fascynowały - spoglądałam na nie z Wielkiego Młyna w Śląskim Wesołym Miasteczku; jako nastolatka biegałam po tauzenie roznosząc ulotki (w ten sposób dorabiałam) - z wypiekami na twarzy odkrywałam labirynty galerii łączące poszczególne klatki i pozwalające błyskawicznie poruszać się po budynku, bez wychodzenia na zewnątrz; jak byłam zadziwiona, gdy odkryłam, że Superjednostka stoi "na nogach" i można pod nią swobodnie przejść; i nadal uwielbiam Spodek - kiedyś podczas koncertów szalałam na płycie, teraz wolę siedzieć w sektorze, naprzeciw sceny… ale kilkukrotnie sprawdziłam - w każdym miejscu dźwięk jest czysty jak łza (najlepiej jest w najwyższym punkcie :); ja też należałam do tych, którzy przemykali chyłkiem, oby szybciej przez Brutala - ale pamiętam z dzieciństwa podróże odbywane na tamtejszych ruchomych schodach na peron… i moje serce nadal mocniej i cieplej bije, gdy przypominam sobie niedawną walkę o kielichy.

Filip Springer odpowiedział na wiele pytań, które mnie dręczyły. Pozwolił poczuć - nie tylko budowle, ale i czas, w którym powstawały. A przede wszystkim poznać ludzi, którzy je wyrysowali na kreślarskiej desce, wywalczyli zgody na ich powstanie. I jeszcze mocniej myśleć nad tym, jaką im zgotujemy przyszłość, jak będziemy w stanie czerpać z ich dziedzictwa.

"Źle urodzone"? - pewnie i tak; nie w tym czasie, nie zawsze w tych miejscach, zazwyczaj nie w tej jakości wykonania… Ale nadal przyciągają wzrok, nadal prowokują lawinę pytań. Te jeszcze niezrównane z ziemią… "bo brzydkie".

De gustibus est non disputandum. Takie były czasy - takie były uwarunkowania - takie były możliwości. Ale wiele z tych realizacji posiada siłę niezwykłej wizji, otwartość, czasem nawet bezczelność:

Dom Igloo we Wrocławiu. Obserwatorium Meteorologiczne na Śnieżce. Osiedle Grunwaldzkie we Wrocławiu. Siedziba Prezydium Rządu w Warszawie. Liceum Plastyczne w Nałęczowie. Okrąglak w Poznaniu. AWF w Poznaniu. Ściana Wschodnia w Warszawie. Stadion Dziesięciolecia w Warszawie. Osiedle za Żelazną Bramą w Warszawie. Supersam w Warszawie. Pawilon Chemii w Warszawie. Dworzec PKP Warszawa Wschodnia. Dworzec PKP Warszawa Ochota. Dworzec PKP Warszawa Powiśle. Dworzec PKP Warszawa Centralna. Dworzec kolejowy w Katowicach. Kino Kosmos w Szczecinie. Superjednostka w Katowicach. Budynek DOKP w Katowicach. Spodek w Katowicach. Osiedle Roździeńskiego w Katowicach. Hotel Katowice w Katowicach. Pawilon Centrum w Katowicach. Osiedle Sady Żoliborskie w Warszawie. Osiedle Szwoleżerów w Warszawie. Osiedle Sadyba w Warszawie. Arsenał i Sukiennice w Poznaniu. Dom Weterana w Poznaniu. Arena w Poznaniu. Osiedle Tysiąclecia w Katowicach. Osiedle Słowackiego w Lublinie. Dom Hansenów w Szuminie. Osiedle Przyczółek Grochowski w Warszawie.

I nazwiska: Jan Bogusławki. Henryk Buszko. Aleksander Franta. Oskar Hansen. Zofia Hansen. Jerzy Hryniewiecki. Jurand Jarecki. Mieczysław Król. Marek Leykam. Witold Lipiński. Witold Milewski. Maciej Nowicki. Arseniusz Romanowicz. Halina Skibniewska. Zygmunt Skibniewski. Zbigniew Zieliński.

Rekomenduję tę publikację tym wszystkim, którym w drodze "przez miasto" zdarza się zatrzymywać i unosić głowę - tylko po to, by przypatrzeć się budynkom. Wszystkim, którzy zadają sobie pytanie "gdzie żyję" - i starają się udzielić odpowiedzi, określić przestrzeń, oznaczyć ją własnymi kategoriami.

Na koniec dodam jeszcze dwa słowa - "Źle urodzone" są bardzo dobrze wydane :) Każdy reportaż zobrazowany jest fotografiami - tak archiwalnymi, jak i współczesnymi, które twórczo dialogują z tekstem. To jest fenomenalna książka!



Ma
| Filip Springer, Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2011 r.

"Źle urodzone" czyta się jak doskonałą powieść sensacyjną, dlatego że kilkanaście reportaży zawierających się w tej publikacji posiada specyficzną konstrukcję. Owszem, to reportaże o budowlach PRL-u - ale za każdą z nich stoi człowiek, ze swoimi wizjami, namiętnościami, buntem, albo uległością.

Prawie codziennie jestem w Katowicach (tam pracuję), mijam Tauzena, przejeżdżam...