Jedną z konsekwencji wojny na Ukrainie dla mnie osobiście jest to, że zaczynam się bliżej przyglądać dzisiejszej Rosji, jej mechanizmom, sposobie sprawowania władzy, ludziom i elitom. Dotykam różnych wątków i dziedzin. Jednym z obszarów a właściwie osób jest Michaił Chodorkowski. Ikona wielkiej prywatyzacji epoki Jelcyna i jeszcze większego polityczno-sądowego skandalu związanego z jego uwięzieniem, procesem i skazaniem. Książka nie jest jego biografią, ani zewnętrzną analizą postaci. Stanowi przejaw myślenia Chodorkowskiego. Są tu jego artykuły, eseje, rozmowy z intelektualistami. Wszystko mające na celu pokazanie jego punktu widzenia i własnej prawdy. Wszystko bardzo logiczne, poparte rozliczną argumentacją i filozoficzno-etycznym uzasadnieniem. Ale zabrakło mi w tym jednak jakieś dozy samokrytycyzmu. Człowiek potrzebuje jednak sporo czasu aby właściwie i uczciwie ocenić siebie. Niektórym jednak brakuje kum temu odwagi. Nie jest to zarzut względem Chodorkowskiego raczej zaproszenie dla mnie bym dowiedział się więcej na temat jego życia, bo to pasjonująca opowieść.

Jedną z konsekwencji wojny na Ukrainie dla mnie osobiście jest to, że zaczynam się bliżej przyglądać dzisiejszej Rosji, jej mechanizmom, sposobie sprawowania władzy, ludziom i elitom. Dotykam różnych wątków i dziedzin. Jednym z obszarów a właściwie osób jest Michaił Chodorkowski. Ikona wielkiej prywatyzacji epoki Jelcyna i jeszcze większego polityczno-sądowego skandalu...

Rosja to drugi - po Indiach:) - kraj bliski memu sercu. Nawet jeśli nie czytam o niej tyle, co o Indiach i tak jest miejscem, gdzie spędziłam kilka lat swego życia, gdzie nadal mam przyjaciół. Dlatego, gdy tylko kupiłam komuś pod choinkę tę książkę, rzuciłam się na nią łapczywie (wiem, wiem - to nieładnie dać komuś rozprawiczoną książkę, ale nie wytrzymałam :( Tym bardziej, że chodzi o wypowiedzi Chodorkowskiego, do którego do więzienia w swoim czasie napisałam list.
Kiedyś komsomolec, członek partii komunistycznej, wzbogacony na uwłaszczeniu majątku narodowego ZSRR. W swoim czasie jeden z najbogatszych ludzi Rosji, ten, którego obejmował Putin.
Dziś nazywany więźniem Putina.
Jego sytuacja właściciela spółki naftowej JUKOS, lidera światowego rynku energetycznego, który od chwili uwłaszczenia państwowego przedsiębiorstwa w ciągu sześciu lat podniósł je z upadku spłacając jego długi, zmieniła się, od kiedy w 2001 roku założył charytatywną fundację Otwarta Rosja zamierzając działać w zakresie kultury i edukacji. Jednocześnie krytykując Putina. 25 października 2003 aresztowano go

pod zarzutem nieprawidłowości przy prywatyzacji przedsiębiorstw.
Od maja 2005 skazany odbywał karę więzienia w kolonii karnej na Syberii (uranowej kolonii IK-10 w Krasnokamiensku, w obwodzie czytyjskim),w miejscu wydobycia uranu przy granicy a Chinami i Mongolią, 5,5 tysiąca kilometrów od rodziny w Moskwie. Wg obrońców praw człowieka jego uwięzienie to kara Putina za próbę prowadzenia przez Chodorkowskiego i Jukos niezależnej polityki. 31 maja 2011 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uznał, że Rosja naruszyła prawa byłego szefa Jukosu Michaiła Chodorkowskiego w związku z jego aresztowaniem w 2003 r.
Wczoraj, rano 20 grudnia 2013 roku ułaskawiony przez prezydenta Rosji Władimira Putina i po 10 latach więzienia wypuszczony na wolność. Jeszcze tego samego dnia opuścił Rosję, przylatując do Berlina.
Kiedy zaczynałam pisać ten post na blogu, Chodorkowski jeszcze siedział w więzieniu. Cieszę się, że te święta może przeżyć z rodziną, z rodzicami, których latami mógł widzieć tylko przez szybę, zobaczyć w Nowym Jorku syna Pawła (gdy Chodorkowskiego aresztowano miał 18 lat),nigdy niewidzianą czteroletnią wnuczkę Dianę, swoją żonę, której zdarzało się po wielu godzinach lotu na Syberię i wielu godzinach podróży pociągiem usłyszeć o odmowie uzgodnionego wcześniej widzenia, córkę Anastazję, pozostawioną 10 lat temu jako dwunastolatkę, i synów Ilję i Gleb, dziś czternastolatków.
Mimo pewnych kontrowersji (Chodorkowski to dla mnie ktoś z drugiej strony barykady, komsomolec, w rządzie Putina, oligarcha, który wzbogacił się na uwłaszczeniu narodowego majątku) cieszę się bardzo jego wolnością. I chcę wierzyć, że zapłacił jej dziesięcioletnią utratą za próby demokratyzacji Rosji. Więzienie zmieniło go, prowadząc w kierunku wiary, utrwalając siłę czerpaną z wartości rodziny.
I na to zwróciłam uwagę w tej książce, pobieżnie przelatując kwestie ekonomiczno-polityczne (wrócę do nich; może?),trzymając za człowieka kciuki, by się nie załamał. Nie wyglądał na takiego. Chociaż od 2003 roku zmienił się. Surowość spojrzenia. Stwardniał?
Książka to zbiór wywiadów i jego artykułów, pisemnych dialogów z pisarzami. Widać w nich człowieka, któremu dano w więzieniu 10 lat na myślenie, na modlitwę, na czytanie i pisanie. Stąd w rozmowie z Borysem Akuninem Chodorkowski mówi: Wierzę, że ludzkość ma Wielki Cel, którego nie dane mi było pojąć. Ludzie nazywają ten cel Bogiem. Kiedy mu służymy, jesteśmy szczęśliwi, gdy usuwamy się na bok, wita nas Pustka. Pustka, której nie może wypełnić nic materialnego. Czyni ona nasze życie jałowym, a śmierć straszną.
Putin w relacjach z Chodorkowskim pokazał swoją władzę - mogę posadzić, mogę uwolnić.
Sile władzy politycznej można przeciwstawić siłę ducha. Zwycięstwem Chodorkowskiego jest to, jak przeżył więzienie.
Dzięki swojej rodzinie. Ta próba to też triumf wartości rodziny.
CYTATY:
• "Семья - самое важное, что есть у человека. Здесь, в тюрьме, много людей с горькими, сиротскими судьбами, одиноких. Мне бывает стыдно перед ними за свое богатство. Ведь друзья и семья - настоящие сокровища. В этой лотерее судьбы я выиграл по-крупному. В свои 50, немного поумнев, я могу сказать им, как я их люблю, хотя в моей семье сeнтименты не приняты",
• "А еще меня ждет жена. Мы вместе уже больше половины жизни, не смог бы без нее существовать, она - половина моего сердца".
• "Моя семья - моя главная ценность, и мы вместе, несмотря на годы, километры и колючую проволоку.Сегодня, когда мне исполняется 50, я хочу низко поклониться всем своим сокровищам. Пока вы со мной - меня не надо жалеть"
tłumaczenie:
• Rodzina - najważniejsze dobro człowieka. Tu, w więzieniu, wielu ludzi przeżywa swój los gorzko, jako osieroceni, samotni. Czasem wstydzę się przy nich swego bogactwa, bo przecież przyjaciele i rodzina to największy nasz skarb. Na loterii losów wygrałem bardzo wiele. Teraz kończąc 50 lat, trochę zmądrzawszy, mimo że w mojej rodzinie nie uznawano sentymentów, mogę im powiedzieć, jak bardzo ich kocham.
• Czeka na mnie jeszcze moja żona. Oboje przekroczyliśmy połowę życia, nie mógłbym żyć bez niej, jest połową mego serca.
• Moja rodzina jest tym, co najcenniejsze w moim życiu i my wszyscy jesteśmy razem, mimo lat, kilometrów i (dzielącego nas) drutu kolczastego.
• Dziś, kiedy kończę 50 lat, chcę nisko pokłonić się wszystkim moim skarbom. Dopóki jesteście ze mną - nie ma co mnie żałować (jeszcze w kolonii karnej na Syberii, 26 czerwca 2013 rok, po 10 latach więzienia)

Kopiuję tu moją opinię z blogu Zahry valley-of-dance i z mojej strony nietylkoindie.

Rosja to drugi - po Indiach:) - kraj bliski memu sercu. Nawet jeśli nie czytam o niej tyle, co o Indiach i tak jest miejscem, gdzie spędziłam kilka lat swego życia, gdzie nadal mam przyjaciół. Dlatego, gdy tylko kupiłam komuś pod choinkę tę książkę, rzuciłam się na nią łapczywie (wiem, wiem - to nieładnie dać komuś rozprawiczoną książkę, ale nie wytrzymałam :( Tym...

Nie wiadomo czy michaił chodorkowski na miejscu putina bardziej dbałby o fundamenty społeczeństwa obywatelskiego w rosji i czy od tej obywatelskości rosjanom nie pomieszałoby się we łbach. nie wiadomo nawet czy byłby mniej chciwy i bezwzględny niż car władimir. jedno natomiast jest pewne na jego facjatę patrzy się przyjemniej niż na beznadziejnie brzydką mordę putina. no i jeszcze jedno - ma gość twarde cohones.

Nie wiadomo czy michaił chodorkowski na miejscu putina bardziej dbałby o fundamenty społeczeństwa obywatelskiego w rosji i czy od tej obywatelskości rosjanom nie pomieszałoby się we łbach. nie wiadomo nawet czy byłby mniej chciwy i bezwzględny niż car władimir. jedno natomiast jest pewne na jego facjatę patrzy się przyjemniej niż na beznadziejnie brzydką mordę putina. no i...

Tytuł książki zaczerpnięty został z wywiadu, jakiego Chodorkowski udzielił tygodnikowi "Profil" w czerwcu 2009 r. Jak wiemy jednak, sąd skazał go na kolejne lata więzienia, bez możliwości ubiegania się o przedterminowe zwolnienie. Jeśli w Rosji przez najbliższe lata nic się nie zmieni, były oligarcha spędzi w kolonii karnej jeszcze sześć lat...
Chodorkowski wciąż jednak ma nadzieję, że sądy w jego kraju staną się niezawisłymi instytucjami, a władzę przejmą elity myślące podobnie jak on.

I tu rodzą się w czytelniku pytania: czy więzień jest aż tak wielkim optymistą? czy jest po prostu naiwny? czy taka postawa to jego sposób na przetrwanie? czy może głos, który ma obudzić rosyjskie społeczeństwo? a może po prostu tylko zwrócić uwagę zagranicznych mediów? jeśli tak, to na co - na sytuację w Rosji, czy jedynie na bezprawne aresztowanie, uwięzienie i dwukrotne skazanie byłego właściciela Jukosu i najbogatszego Rosjanina.
Książka nie daje odpowiedzi na te pytania - czytelnik musi sam je znaleźć...

Nie ulega jednak wątpliwości, że Chodorkowski to więzień polityczny, którego jedyną bronią są teraz słowa. Czytając wywiady z nim i jego teksty, widzimy, że broni się, ale i atakuje. I robi to w sposób inteligentny, przekonujący, uargumentowany... Niestety, jego racje trafiają jedynie (lub aż) do czytelników. Rosyjski system (nie)sprawiedliwości pozostaje głuchy nie tylko na głos Chodorkowskiego, ale i na opinie organizacji humanitarnych oraz na nakazy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Najciekawsze w książce są, według mnie, rozmowy Chodorkowskiego z rosyjskimi pisarzami i intelektualistami. Oczywiście, z powodu uwięzienia, przeprowadzone korespondencyjnie. O ile wywiad Borysa Akunina przeprowadzony został niemal na kolanach, to wymiana zdań z Borysem Strugackim i Ludmiłą Ulicką jest bardzo interesującą dyskusją, a często i polemiką, na temat wolności człowieka, przeszłości, teraźniejszości i wizji przyszłości Rosji; na temat globalizacji i miejsca Rosji w Europie i świecie.

Czyta się jednym tchem i jest to bardzo emocjonalna lektura, bo trudno pogodzić się z tym, że w XXI wieku w Europie bezkarnie łamie się prawa człowieka na oczach całego świata.

Tytuł książki zaczerpnięty został z wywiadu, jakiego Chodorkowski udzielił tygodnikowi "Profil" w czerwcu 2009 r. Jak wiemy jednak, sąd skazał go na kolejne lata więzienia, bez możliwości ubiegania się o przedterminowe zwolnienie. Jeśli w Rosji przez najbliższe lata nic się nie zmieni, były oligarcha spędzi w kolonii karnej jeszcze sześć lat...
Chodorkowski wciąż jednak ma...