Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Macie już dość książek o Rosji? W ciągu ostatnich 18 miesięcy na polskim rynku pojawiło się dużo pozycji i chociaż sam nie przeczytałem wszystkich, to odczuwałem przesyt. Po „Rosyjską zagwozdkę” warto jednak sięgnąć. Po pierwsze z uwagi na osobę Michaiła Chodorkowskiego, współautora i narratora opowieści, którego w skrócie można nazwać najbogatszym oligarchą Rosji czasów Borysa Jelcyna, który przez jeden błąd stał się największym wrogiem Putina. Przed sięgnięciem po „Rosyjską zagwozdkę” miałem jedną obawę: czy będzie to swobodny wywód Chodorkowskiego, który całą opowieść popchnie w kierunku hagiografii? Na szczęście tak nie jest. Na początku dziwne jest jednak to, że współautor książki historycznej we wstępie zdradza, czym ta opowieść jest. Mowa tu o próbie przyjrzenia się wysiłkom Zachodu w celu pohamowania represji Kremla w kraju i za granicą. To historia tego, jak Rosjanie w końcówce lat 80. XX wieku zachłysnęli się ideałami wolnościowymi i jak w ponad 10 lat się nimi udławili. I w końcu jest to też próba nakreślenia przyszłości Rosji już po śmierci Putina. Trzeba przyznać, że z uwagi na pewną naiwność autora, napawa ona optymizmem w równym stopniu, co ostatnie wyniki reprezentacji Polski w piłce nożnej. Co poza tym? Mamy tutaj bardzo szczegółowy i ciekawy opis przemian Michaiła Gorbaczowa w ZSRR, dzięki czemu możemy na tego polityka spojrzeć od trochę innej, nieco łaskawszej, strony. „Rosyjska zagwozdka” jest interesującą opowiastką o wprowadzaniu kapitalizmu do Rosji, a czytając o „Chłopcach z Chicago”, którzy mieli również wpływ na przemiany ekonomiczne w Polsce, można kilka razy złapać się za głowę. Jest to również ciekawa historia o tym, czym był de facto ZSRR, o różnicach między KGB a FSB Putina oraz obszerna rozprawa o tym, dlaczego Rosjanie tak wierzą w rządy silnej ręki. Ciekawie jest też opowiedziana postać samego Chodorkowskiego, jego historii życia (zwłaszcza walki sądowej),choć niektórych wątków jest tu więcej, a innych mniej (zwłaszcza o latach 90.). Niemniej przeczytać warto, bo jeżeli chodzi o zrozumienie, co obecnie dzieje się w Rosji, ja z niej jak dotąd dowiedziałem się najwięcej.