„Jeszcze w domu czytałem, że z czasem, no i za cenę odpowiedniego wysiłku, człowiek jest w stanie przywyknąć nawet do życia w niewoli. I zapewne tak jest, nie wątpię, na przykład we własnym kraju, w normalnym, solidnym, cywilnym więzieniu czy jak się tam ono nazywa. Natomiast w obozie koncentracyjnym jest to, według moich doświadczeń, nie całkiem możliwe. I śmiem stwierdzić, że – przynajmniej jeśli o mnie chodzi – nigdy z braku starania, nigdy z braku dobrej woli; problem w tym, że nie dają na to dość czasu, po prostu”.

LOS UTRACONY to oparta na wątkach autobiograficznych powieść w formie pamiętnika węgierskiego nastolatka pochodzenia żydowskiego internowanego do obozów Auschwitz oraz Buchenwald w trakcie drugiej wojny światowej. Genialna w wymowie, z jednej strony umiejętnie krytykuje totalitaryzm (ukazuje absurd kategoryzowania ludzi oraz wszelkich „zasad” z tym związanych), z drugiej może stanowić podręcznik do autoterapii.

Unika romantyzowania obozów i mówi do tych, którzy mają tendencję np. do nazywania ich piekłem: „(…) Z wolna zaczynałem pojmować: o takich czy innych rzeczach nie dyskutuje się z obcymi, nieświadomymi, w pewnym sensie dziećmi, że tak powiem.” Ta rzeczywistość zawsze pozostanie poza rozumieniem współczesnego człowieka.

Lata 40. XX w., trwa II wojna światowa. Nastoletni György żegna się z ojcem, który, ze względu na żydowskie pochodzenie, zmuszony jest do opuszczenia rodziny. Niedługo po wyjeździe ojca również chłopak, podstępem zwabiony wraz z grupą kolegów, zostaje internowany do kolejnych obozów koncentracyjnych. Udaje mu się przetrwać do zakończenia wojny.

Dosłowne tłumaczenie tytułu na język angielski to „Fatelessness”, neologizm, który ujawnia dodatkowy przekaz: nie jesteśmy panami swojego losu. Niektórzy, tak jak narrator, cierpią wyłącznie ze względu na swoje pochodzenie (lub cechy wskazane przez inne systemy totalitarne). Również o ocaleniu nie decyduje „dobry lub zły los”. Człowiek ma zwyczajnie pewne kroki do wydeptania. Czy nie mógłby każdy sobie deptać w spokoju?

---
Ania
https://www.instagram.com/double.bookspresso/

„Jeszcze w domu czytałem, że z czasem, no i za cenę odpowiedniego wysiłku, człowiek jest w stanie przywyknąć nawet do życia w niewoli. I zapewne tak jest, nie wątpię, na przykład we własnym kraju, w normalnym, solidnym, cywilnym więzieniu czy jak się tam ono nazywa. Natomiast w obozie koncentracyjnym jest to, według moich doświadczeń, nie całkiem możliwe. I śmiem...