Rozmowa w „Katedrze”

Ciężko się czyta, trudno się połapać na początku, dialogi jak i miejsce akcji skaczą z tematu na temat, wkurzająca książka, momentami męczy, a jednak coś każe Ci ją czytać... Dość nietypowy styl, może właśnie dlatego.... Sam nie wiem czy polecać czy nie...

Ciężko się czyta, trudno się połapać na początku, dialogi jak i miejsce akcji skaczą z tematu na temat, wkurzająca książka, momentami męczy, a jednak coś każe Ci ją czytać... Dość nietypowy styl, może właśnie dlatego.... Sam nie wiem czy polecać czy nie...

Pokaż mimo to

Rozmowę w „Katedrze” zwykło określać się mianem powieści totalnej. W istocie rzeczy, Mario Vargas Llosa podjął się zadania literackiego o wymiarze i wymowie zaiste totalnych. Otóż przy wykorzystaniu wyrafinowanej komplikacji układu wątków, zawirowań fabuły, licznych retrospekcji, przeplatania narracji, a zwłaszcza dialogów rozgrywających się w różnych — czasem dalekich od siebie — fragmentach akcji, dokonał czegoś, co pod znakiem zapytania stawia trafność całej naszej percepcji, a tym samym naszą wiedzę o otaczającym nas świecie, o naszych bliskich, znajomych; o nas samych wreszcie. Odziera on rzeczywistość, w której funkcjonujemy z pozornej jednowymiarowości i ukazuje nam jej trójwymiarowość, a niewykluczone, iż nawet wielowymiarowość. Przeprowadza nas przez misterną sieć wielorakich powiązań, które choć na ogół nie są przez nas uświadamiane, to rzutują na losy nie tylko pojedynczych jednostek, rodzin, grup społecznych, lecz na losy społeczeństwa jako takiego. Z kolei w ramach swoistego sprzężenia zwrotnego wykazuje, iż to co jawi się nam być odległym od nas, nie dotyczącym nas choćby nawet pośrednio, niekiedy okazuje się być zasadniczą, główną determinantą naszych losów i dokonywanych przez nas wyborów.
Rozmowa w „Katedrze” to powieść wielopłaszczyznowa, w której dokonuje się, dzięki wytrawności artystycznej jej Autora, subtelne nakładanie się skali makro obserwacji literackiej na jej skalę mikro, a nawet skalę nano tejże. Tłem dla ukazania losów jednostkowych, które w istocie swej nigdy do końca jednostkowymi w książce tej nie pozostają — czy to Santiago, czy Ambrosio, czy Amalii — jest Peru zanurzone w latach okresu dyktatury Manuela A. Odrii. Rządy sprawowane przez Odrię i jego popleczników stanowią dla Llosy pretekst dla unaocznienia czytelnikowi mechanizmów sprawowania władzy w ramach reżimu autorytatywnego, w którym obok jawnej siły i przemocy oraz zabiegów typowych dla państwa policyjnego, równorzędną wagę dla jego utrzymania się
i funkcjonowania w sposób w miarę jak najbardziej niezakłócony, posiada proceder korumpowania, uzależniania od władzy przedstawicieli świata przemysłowców, producentów oraz obszarników rolnych. Ich poparcie oferowane rządzącym w zamian za konkretne profity i udogodnienia — mniej lub bardziej wymierne w pieniądzu — jest czymś co stabilizuje i zarazem uwiarygodnia reżim w oczach pozostałej części – poddanej niesamowitej wręcz manipulacji i inwigilacji — peruwiańskiego społeczeństwa. Ten swoisty alians, ten pakt „życzliwej” nieagresji obnaża cynizm tak rządzących, jak i rządzonych, a raczej partycypujących w profitach wypływających z faktu sprawowania władzy w warunkach zgoła niedemokratycznych. Wprowadzając nas w atmosferę ministerialnych gabinetów, partyjnych wieców i rządowych kontrmanifestacji, a także domów schadzek odwiedzanych przez prominentnych gości — przedstawicieli obydwu stron tego cichego sojuszu — Llosa próbuje nam ukazać prawdę, która być może jest przez nas zbyt łatwo (a czemu to?) pomijana w czynionych przez nas interpretacjach tyranii. Ta prawda sprowadza się w istocie do wskazania, iż żaden reżim nie utrzymałby się przy życiu wyłącznie w oparciu o dyktat siły; że tak naprawdę każdy reżim czerpie swoją siłę z ludzkiej niegodziwości i nikczemności.
Z drugiej strony llosa ukazując kulisy i przebieg gabinetowych zamachów stanu, politycznych intryg oraz personalnych rozgrywek — jak tej chociażby, która obezwładniła i wyeliminowała z gry nienawistnego Cayo Bermúdeza — zwraca naszą uwagę na to, że to co jest zasadniczym gruntem, oparciem dla funkcjonowania reżimu, stanowi zarazem bardzo śliskie, a raczej grząskie podłoże jego egzystencji. Nie dysponując autentycznym poparciem szerokich mas społecznych, a żerując na koniunkturalizmie oraz oportunizmie elit gospodarczych, czy finansowych reżim staje się ich — przynajmniej do pewnego stopnia – zakładnikiem. Tym samym rzeczony pakt „życzliwej” nieagresji okazuje się wybitnie kruchym i niestabilnym. W każdej chwili nikczemność i niegodziwość tak zwanych elit i grup wpływów, którą eksploatuje na własne potrzeby reżim, mogą obrócić się przeciwko niemu i finalnie doprowadzić do jego obalenia, albo proces ten przynajmniej zainicjować. Tylko czy nielojalność dotychczasowych cichych sojuszników reżimu staje się w takim układzie cnotą, zwłaszcza obywatelską? Bynajmniej —jest to tylko kolejne uzewnętrznienie mechanizmu funkcjonowania władzy, który w tym momencie obnaża skrajny egoizm i wyrachowanie jednostek w mechanizm ten zaangażowanych.
Realia społeczno-polityczne przedstawione w książce Llosy to także świat warstw i grup najniżej sytuowanych w drabinie społecznej. Świat kolorowych a jednocześnie ponurych, zaśmieconych przedmieść, prowincji zamarłej w swej nędzy i zacofaniu, to świat knajp i spelun goszczących biedaków żyjących z dnia na dzień. W powieści świat ten reprezentuje najpełniej Ambrosio, po części również związana z nim Amalia. Ich tragiczna historia guasi-miłosna to soczewka skupiająca i obrazująca z całą mocą patologie eskalujące na dnie systemu, który bazuje na ludzkiej krzywdzie, na poniżeniu i wyzyskiwaniu jednostki. W tym wymiarze powieści największym potencjałem dramaturgii obarczone są losy wspomnianego wyżej eks-szofera Fermino Zavali, próbującego zapewnić byt sobie i swojej rodzinie podczas pobytu w prowincjonalnej Pucallpa. Ale i inne historie zdają się być wymownymi; ich nosicielami jest cała mozaika postaci drugo- i trzecioplanowych. Próby utrzymania się na powierzchni egzystencjalnej dżungli względnie zachowania gwarantującego minimalną stabilność życiową status quo – niekiedy zakończone względnym sukcesem, jak to miało miejsce w przypadku Ludovico – to domena starań pozbawionych skrupułów Hipólito i Trifulcio, starzejącej się i zdezorientowanej Hortensji, czy uwięzionej w moralnie zepsutym środowisku Quety.
Jeśli jednak chcieć by postawić pytanie i odpowiedzieć zarazem na nie: co jest w istocie rzeczy przedmiotem tej powieści, to należałoby wskazać, iż jest nim poszukiwanie własnej tożsamości, podejmowane przez jednostkę poddaną presji oddziaływania środowiska domowego, rodzinnego, społecznego, politycznego. Tą jednostką poszukującą własnej tożsamości, dokonującą wyborów, które w jej mniemaniu mają tę tożsamość zbudować; umożliwić jej wyjście z „zespołu naczyń połączonych” jest przede wszystkim Santiago Zavalita. To ten, który próbuje „wybić się na niepodległość”. Kroczy własnymi drogami niczym klasyczny niemal outsider. Zbuntowany młodzieniec doświadcza tego wszystkiego co zdaje się być domeną młodości gwałtownie przeżywanej — to przede wszystkim idealista wierzący w sprawę. Ale sprawa rychło okazuje się być swoistym nieporozumieniem, okraszonym na dodatek cierniem emocjonalnego rozczarowania. Niesiony nurtem zdarzeń, poddany działaniu przypadku (?) trafia do redakcji jednego ze stołecznych dzienników — „Kroniki”. W ten sposób zapewniając sobie egzystencjalne minimum opiera się przeznaczeniu wyznaczonemu mu przez ojca. Ale idealizm już blednie po czym umiera beznamiętnie. Zavalita zaś z czasem nieuchronnie wsiąka w rzeczywistość, w której żyje. Jego młodość krzepnie, pojawia się element stabilizujący – Kobieta i małżeństwo. Ale czy autonomiczność jego losów – oderwanych od wsparcia rodziny - w istocie jest autonomią, suwerennością pozwalającą mu budować własną tożsamość? Czy nie jest to swoista gra pozorów, naiwność generowana przez przekorę, próba usprawiedliwienia porzucenia wyzwań na rzecz doświadczania rytuału przeciętności? Aby umiejscowić się w otaczającym go świecie Santiago musi skonfrontować się z przeszłością, a przede wszystkim odkryć ją, gdyż jego wiedza o tej przeszłości okazuje się fragmentaryczną oraz jednowymiarową właśnie. Przypadek (kolejny?) sprawia, iż pewnego popołudnia trafia na byłego pracownika swojego Ojca, u którego ten przed laty zatrudniony był jako osobisty szofer. Po krótkiej wymianie zdań udają się do pobliskiej knajpy dla biedoty. I tak zaczyna się tytułowa rozmowa w Katedrze, rozpisana na całą objętość woluminu(-ów). Rozmowa, która dla Santiago stanie się okazją skonfrontowania z samym sobą ale przede wszystkim ujrzenia losów własnej rodziny, a zwłaszcza ojca w zupełnie nowym świetle. To światło sprawia, ze sacrum może okazać się profanum, domniemany przypadek implikacją szeregu zaplanowanych i świadomych działań, a żywione dotąd uczucia oraz emocje pozbawione swego fundamentu, który mógłby je uzasadniać, czy tłumaczyć. Ale czy snop tego światła okaże się rzeczywiście na tyle mocny, by Santiago mógł uzyskać dostateczne jak również ostateczne wyjaśnienie wątpliwości i niepewności zarysowujących się w odmętach odsłoniętej mu właśnie przez Ambrosio przeszłości? A w szczególności, czy Ambrosio na pewno jest bezwzględnie szczery ze swoim rozmówcą?
Rozmowa w „Katedrze” to także książka o uwikłaniu. Może nawet bardziej o uwikłaniu, niż o poszukiwaniu własnej tożsamości. Uwikłanym można być i jest się w tej książce wielorako: politycznie, finansowo, obyczajowo, zawodowo, seksualnie. Po części uwikłanie to stanowi konsekwencję splotu zdarzeń, wypadków rozgrywających się na różnych piętrach egzystencji jej bohaterów, pozostających niekiedy poza zakresem ich możliwości percepcyjnych. Po części zaś uwikłanie to, nawet jeśli nie jest przez nich antycypowane, nie jest objęte ich kalkulacją, staje się rezultatem choćby pośrednim dokonywanych przez postaci wyborów, konsekwencją ich decyzji. Paradoks swoisty polega na tym, że czasem próba oparcia się jednemu z uwikłań skutkuje nieuchronnie popadnięciem w sieć oddziaływań i zależności, które wkrótce skutkują powstaniem nowego uwikłania jednostki. Uwikłaniu temu towarzyszą tajemnice i kłamstwa, czasem skrywane przez długie lata i to wobec osób najbliższych, niejednokrotnie z zimną obojętnością, czy wyrachowaniem. Tę obojętność lub wyrachowanie racjonalizuje się niekiedy dobrą wiarą, chęcią ochrony bliskich, oszczędzenia im trosk i zmartwień. Ale czy finalnie skutek tych zabiegów nie jest zgoła odmienny? Tak, czy inaczej - uwikłanym jest Fermin Zavala, Santiago Zavala, Ambrosio; uwikłaną jest Muza Hortensja i Queta. Uwikłanymi są tu wszyscy. W jednym z pierwszych zdań powieści, Autor myślami Zavality „mówi”: „W jakim to momencie Peru tak się skurwiło? (…) On był jak to Peru, Zavalita, w jakimś momencie się skurwił. Myśli: kiedy? (…) Skurwione Peru, myśli, skurwiony Carlitos, wszyscy skurwieni. Myśli: nie ma wyjścia”.
Książkę Llosy, uważaną za jego najwybitniejsze dzieło, warto przeczytać. Nie będzie to lektura łatwa. Niejednokrotnie będzie to lektura drażniąca, irytująca, wymagająca najwyższej koncentracji i precyzji w kojarzeniu wątków. To w głównej mierze pokłosie obranej przez Autora formuły konstrukcyjnej i stylistycznej powieści, sposobu budowania i nakładania na siebie zwłaszcza dialogów. O ile na początku ta formuła i ten sposób wydawać się mogą czytelniczą katorgą, po pewnym czasie, po kilkudziesięciu stronicach już najpewniej, odkryjemy przemyślany charakter tych zabiegów formalnych i ukryty walor ich zastosowania. Mozaika zapełni się kolejnymi puzzlami, obraz wypełni się w szczegółach, wszystko nabierze swego kolorytu, pełnego wyrazu. I jeśli nawet nie znajdziemy odpowiedzi na wszystkie wątpliwości czy rozterki kłębiące się w naszej głowie w wyniku odkrycia losów naszych bohaterów, to uświadomimy sobie bogactwo treści zawarte w tym dziele. Bo to książka zaiste wybitna. Uwidacznia to wszystko, co w naszej codziennej rzeczywistości pozostając nieuchwytnym albo kwalifikowanym jako niewiele lub nic nie znaczące, w istocie rzeczy determinuje niekiedy w zasadniczych rysach nasze losy, tak jednostkowe, jak i zbiorowe.

Rozmowę w „Katedrze” zwykło określać się mianem powieści totalnej. W istocie rzeczy, Mario Vargas Llosa podjął się zadania literackiego o wymiarze i wymowie zaiste totalnych. Otóż przy wykorzystaniu wyrafinowanej komplikacji układu wątków, zawirowań fabuły, licznych retrospekcji, przeplatania narracji, a zwłaszcza dialogów rozgrywających się w różnych — czasem dalekich od...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Fascynująca książka, standardowo wielowątkowa+ ciekawy scenariusz polityczny + przekrój społeczeństwa peruwiańskiego, dość egzotyczny. Książka dość wyrafinowana i osobiście parędziesiąt pierwszych stron było dla mnie ciężkie, później nie mogłem się oderwać.

Fascynująca książka, standardowo wielowątkowa+ ciekawy scenariusz polityczny + przekrój społeczeństwa peruwiańskiego, dość egzotyczny. Książka dość wyrafinowana i osobiście parędziesiąt pierwszych stron było dla mnie ciężkie, później nie mogłem się oderwać.

Pokaż mimo to

Książka długa, wymagająca skupienia. Przez pierwsze kilka (kilkadziesiąt?) stron trudna, aby nie zgubić sensu nie można zamyślić się nawet na chwilę. Kiedy jednak przebrnie się przez pierwszą fazę, można zanurzyć się w niej całkowicie i totalnie, wniknąć w świat Llosy i poczuć go. Autor tworzy wiele wątków, ale dla mnie każdy był równie interesujący. Historie są niebanalne, z każdą stroną odkrywamy kryjące się drugie dno, a poszczególne losy bohaterów okazują się ze sobą złączone. Postacie są wielowymiarowe, obserwujemy ich przemiany, odkrywamy prawdziwy charakter. Dla mnie książka bardzo ciekawa, czułam się jak gdybym sama znalazła się w Limie, ale momentami forma była zbyt ciężka- próba utrzymania skupienia czasem zasłaniała czystą przyjemność czytania. Mimo to świetna lektura, choć wymagająca.

Książka długa, wymagająca skupienia. Przez pierwsze kilka (kilkadziesiąt?) stron trudna, aby nie zgubić sensu nie można zamyślić się nawet na chwilę. Kiedy jednak przebrnie się przez pierwszą fazę, można zanurzyć się w niej całkowicie i totalnie, wniknąć w świat Llosy i poczuć go. Autor tworzy wiele wątków, ale dla mnie każdy był równie interesujący. Historie są niebanalne,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Moje pierwsze strony z tą książką, to była droga przez mękę i przyzwyczajenie się do specyficznego stylu powieści. Z każdą jednak stroną zacząłem coraz bardziej doceniać formę książki i coraz bardziej nie mogłem się od niej oderwać.

Moje pierwsze strony z tą książką, to była droga przez mękę i przyzwyczajenie się do specyficznego stylu powieści. Z każdą jednak stroną zacząłem coraz bardziej doceniać formę książki i coraz bardziej nie mogłem się od niej oderwać.

Pokaż mimo to

Nie jest to mój pierwszy raz. „Rozmowę w Katedrze” czytałem już kilka razy. Miałem plan powrócić do tej książki w 2019 roku, w 50 rocznicę jej ukazania się. Niestety przespałem ten czas. Jednak sięgając po tą książkę po raz kolejny, już w dojrzałym wieku przekonuję się po raz kolejny, że jest to prawdziwe arcydzieło. Powieść, która na pewno znalazłaby się w gronie najlepszych książek jakie w życiu przeczytałem.
W przypadku polskiego czytelnika siła prozy Llosy polega, że pisarz reprezentuje literaturę kraju, który tak jak Polska ma długą historię, jest jednocześnie biednym krajem rolniczym, z słabo wykształconym społeczeństwem, silną pozycją Kościoła Katolickiego i pozbawionym tradycji demokratycznych. Sytuacja polityczna opisywana przez Llosę w „Rozmowie w Katedrze” przypomina obecną sytuację w Polsce. Niby demokracja, ale z drugiej strony „pełzająca”, „soft” dyktatura. Magia pisarstwa Llosy polega na tym, że w wielu swoich książkach opisuje realia Peru, państwa, z punktu widzenia globalnego, nieistotnego i peryferyjnego. Jednak będąc blisko rodzimej kultury, jego książki są jednocześnie niezwykle uniwersalne.
Jednak siła „Rozmowy w Katedrze” opiera się nie tylko na doskonale opisanych mechanizmach władzy autorytarnej. Równie ważny jest motyw młodego Santiago. W powieści obserwujemy tego młodego idealistę, którego ideały zderzają się z twardą rzeczywistością. Odwieczny wątek literacki. W przypadku „Rozmowy w Katedrze” to właśnie Santiago wnosi ten wątek poetycki w brutalną rzeczywistość opisaną w powieści.
Książka jest spora objętościowa, występuje tam cała parada postaci: milionerzy, politycy, lewicujący studenci, prostytutki, przedstawiciele marginesu społecznego, funkcjonariusze służb bezpieczeństwa. Jednym słowem cała gama społeczna.
W przypadku „Rozmowy w Katedrze” trudno też pominąć formę powieści. Cała ta bogata i wielowątkowa historia jest opowiedziana nie tylko niechronologicznie, ale wręcz przypomina istny patchwork. W jednym akapicie mieszają się różne wątki, czasy i postaci. Dlatego książka wymaga skupienia. Idealna na długie jesienne wieczory. Jednak warto, bo książka dostarcza wielkiej przyjemności czytania. Gorzka, ale piękna książka.

Nie jest to mój pierwszy raz. „Rozmowę w Katedrze” czytałem już kilka razy. Miałem plan powrócić do tej książki w 2019 roku, w 50 rocznicę jej ukazania się. Niestety przespałem ten czas. Jednak sięgając po tą książkę po raz kolejny, już w dojrzałym wieku przekonuję się po raz kolejny, że jest to prawdziwe arcydzieło. Powieść, która na pewno znalazłaby się w gronie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Rozmowa w knajpie pomiędzy lewicującym peruwiańskim studentem, a kierowcą jego ojca, odgrywającym bardzo ważną w życiu tegoż ojca rolę staje się pretekstem do analizy politycznych i społecznych problemów Peru lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku. Korupcja, wszechobecne konflikty etniczne, przemoc zarówno policyjna jak i domowa są codziennością. Autor bardzo umiejętnie utrzymuje równowagę pomiędzy podjętymi kwestiami społecznymi, a osobistymi doświadczeniami głównych bohaterów. Powieść napisana przez późniejszego Noblistę i kandydata na prezydenta kraju, wydaje się być bardzo ważna dla jego krajan. Polecam przeczytanie opinii Aldo Ramireza na Goodreads i oczywiście przeczytanie tej powieści.

Rozmowa w knajpie pomiędzy lewicującym peruwiańskim studentem, a kierowcą jego ojca, odgrywającym bardzo ważną w życiu tegoż ojca rolę staje się pretekstem do analizy politycznych i społecznych problemów Peru lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku. Korupcja, wszechobecne konflikty etniczne, przemoc zarówno policyjna jak i domowa są codziennością. Autor bardzo umiejętnie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Ciężko, oj ciężko mi szło z tą pozycją. Przeczytałam przy 6 podejściu, 32 latach na karku i kartką z notatkami, tak trudno mi się było połapać w fabule. Ale udało się! Trudności pokonane a ja jestem bardzo zadowolona że przebrnęłam przez początek. Historia w sumie smutna, a rozmowa w Katedrze trwa przez 676 stron.

Ciężko, oj ciężko mi szło z tą pozycją. Przeczytałam przy 6 podejściu, 32 latach na karku i kartką z notatkami, tak trudno mi się było połapać w fabule. Ale udało się! Trudności pokonane a ja jestem bardzo zadowolona że przebrnęłam przez początek. Historia w sumie smutna, a rozmowa w Katedrze trwa przez 676 stron.

Pokaż mimo to

Powieść niezwykle aktualna. Opisuje rzeczywiste wydarzenia z czasów dyktatury Odrii, ale przede wszystkim uświadamia, że rządy sk*rwysynów wszędzie i w każdym czasie wyglądają tak samo. Mocna treść, niezwykła koronkowo rozpisana fabuła. Wymaga czasu i skupienia, ale wynagradza każdą minutę spędzoną nad jej kartami.

Powieść niezwykle aktualna. Opisuje rzeczywiste wydarzenia z czasów dyktatury Odrii, ale przede wszystkim uświadamia, że rządy sk*rwysynów wszędzie i w każdym czasie wyglądają tak samo. Mocna treść, niezwykła koronkowo rozpisana fabuła. Wymaga czasu i skupienia, ale wynagradza każdą minutę spędzoną nad jej kartami.

Pokaż mimo to

Trzeba znaleźć swój sposób na tę książkę, początki są ciężkie, co jest związane ze specyficznie tu prowadzoną narracją oraz tym że bohaterowie są przywoływani raz po imieniu raz po nazwisku. To wprowadza niezłe zamieszanie. Jak się już przez to przebrnie, to im dalej w las tym ciekawiej i łatwiej. Dzięki opisom machinacji politycznych, brudnych zagrywek i opisom imprez i łóżkowych fantazji akcja nabiera tempa. Zastrzykiem energii jest na pewno część, w której dowiadujemy się o śmierci jednej z postaci. Książka jest naprawdę długa i ten rozdział przywrócił mi siły ;) Zaczęły się też wyjaśniać różne zakulisowe wątki i cała historia zaczęła się ładnie spinać.
Bardzo specyficzna, ciekawa, trochę przyciężkawa, trochę przydługawa książka, lecz warto :)

Trzeba znaleźć swój sposób na tę książkę, początki są ciężkie, co jest związane ze specyficznie tu prowadzoną narracją oraz tym że bohaterowie są przywoływani raz po imieniu raz po nazwisku. To wprowadza niezłe zamieszanie. Jak się już przez to przebrnie, to im dalej w las tym ciekawiej i łatwiej. Dzięki opisom machinacji politycznych, brudnych zagrywek i opisom imprez i...

więcej

mniej

Pokaż mimo to