Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Tytuł jak i cały tomik wydaje się być prowokacją i to z rodzaju tych niezbyt wyszukanych. Wiersze oświęcimskie i wiersze ss-mańskie składają się na dwustronną relację z obozu zagłady. Nie jest to jednak opowieść ani w pełni dokumentalna ani w pełni fikcyjna. Wypowiedzi więźniów, kapo, ss-manów Macierzyński przepuszcza przez swoją dykcję, więc ta wstrząsająca relacja bywa łamana mikrokomentarzem, przesunięciem akcentu, które wprowadzają poczucie ambiwalencji. Ludzkie uczucie pojawiają się u oprawcy, bestialstwo pojawia się u ofiary? Co to ma na celu? Takie pokazywanie ludzi z obu stron eksterminacyjnej machiny w sposób, którego nie znajdziemy w większości relacji dotyczących Holocaustu nie służą jednak relatywizacji czy zrównywania postaw, choć pewnie ktoś czytający nieuważnie mógłby tak to odebrać. Niskie instynkty są faktem, tak jak faktem jest potencjał dobra i zła (różny ale obecny w każdym człowieku),a rysując swój obraz obozowego odczłowieczenia Macierzyński pokazuje grozę chwili, w której człowiek potrafił unicestwić wszystko co w nim dobre (choćby potencjalnie),bo piekło jest rutyną, tak jak codzienne upodlenie. Ta drastyczna metoda ukazywania momentów najskrajniejszych, najmocniej eksponujących grozę służy ukazaniu skrajanego okrucieństwa i bezwzględności projektantów Zagłady. Stajemy wobec sytuacji w których pojęcie jakiejkolwiek granicy przestaje obowiązywać, pozostawiając tylko nicość, niebyt. Jak wiemy z filozofii niebytu ponoć nie ma. A jednak ludziom – nie po raz pierwszy – udaje się go stworzyć. W kategorii osiągnięć potwornych to jest najpotworniejsze. Herling-Grudziński pisał kiedyś: „Jestem zdania, że istnieje pewna nieprzekraczalna granica tego, co wolno ludziom powiedzieć o ludziach” i tego sądu Macierzyński zdaje się nie podzielać. Jego książka mówi nam za to: „-Patrzcie, nie istnieje żadna nieprzekraczalna granica tego, co ludzie potrafią zrobić ludziom!”. Nasuwa to bezpośrednie skojarzenia z opowiadaniami Borowskiego, bliski jest tym wierszom jego nihilistyczny ton. Za Grudzińskim, który krytykował Borowskiego za ten - jak uważał - „pokazowy” nihilizm można jednak zapytać: jeśli już wiemy, że człowiek nosi w sobie przepaść, to czemu ma służyć samo epatowanie okropieństwami fizycznego cierpienia i obozowej degrengolady? Podejrzewam, że Macierzyński nie wierzy po prostu w ludzką pamięć, a bardziej we wbudowany w nas mechanizm wyparcia. Zakłada, że już zapominamy o tym co się stało, bo taka jest po prostu nasza natura. Ten tomik to więc potworne swoiste memento, gdzie nawet pozornie ironiczny uśmieszek zaraz zastyga w grymas trupiej czaszki. Patrzcie czym możemy się stać, zdaje się mówić Macierzyński. Przecież potrzeba tak niewiele: budynki ogrodzone drutem kolczastym, broń i odpowiednie przeszkolenie. Resztę zrobią ludzie.