Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Do narratora powieści przychodzi nieznajomy mężczyzna z ofertą zakupu fasoli. Nasz bohater, o którym na samym początku również niewiele wiemy, produkt ma, ale trzeba go wyłuskać. I tak faceci siadają do roboty, a nasz narrator rozpoczyna długi monolog, w którym dokonuje bilansu całego swojego życia.

Ciekawy pomysł na książkę? Być może w 2007 roku, kiedy Wiesławowi Myśliwskiemu Wydawnictwo Znak wydało tę powieść. Książkę, na którą - jak zdołałem przeczytać - czekały tysiące i która zdobyła szereg nagród (chociażby NIKE 2007), ale dziś na pewno znajdzie się spore grono znudzonych tą opowieścią. Czy słusznie?

To zależy. W sytuacji, kiedy właściwie wszystko na rynku wydawniczym już było, zwłaszcza od książek uznawanych za wybitne oczekujemy, że w jakiś sposób nas zaskoczą, odcisną piętno, wyprowadzą ze strefy komfortu lub w ostateczności sprawią, że te kilka godzin im poświęcone będą przyjemnością. Czy „Traktat o łuskaniu fasoli” spełnia którykolwiek z tych warunków? Moim zdaniem tak. Ale oczami wyobraźni widzę osoby powątpiewające.

Przede wszystkim dlatego, że Myśliwski postawił na bardzo spokojną narrację, którą śmiało można przyrównać do medytacji. W tym przypadku narrator rozważa sens życia i jeśli popatrzymy na metrykę samego autora m.in. „Widnokręgu” i „Traktatu o łuskaniu fasoli” odważę się stwierdzić, że mamy tu do czynienia z wykładem dojrzałego mężczyzny o życiu. A idąc dalej: pewnym rozliczeniem z całym pokoleniem urodzonym w latach 30. XX wieku, którym udało się przeżyć II wojnę światową.
Samo łuskanie fasoli jest za to wykładem o snuciu opowieści. Moim zdaniem człowiek dojrzały, pogodzony ze swoim życiem i gotowy na śmierć właśnie w taki sposób opowiada historię. Bez fajerwerków, bez twistów, bez uczucia, dlatego jego spojrzenie na takie tematy jak realia życia w małej miejscowości, samobójstwo, partyzantka po II wś i dramat służących tam kobiet, Polska po 1945, zmęczenie sobą i miłość jest mocno wyostrzone. A wiele z jego słów są po prostu materiałem do cytowania.

Ważnym czynnikiem dla tego, jak odbierzecie tę powieść, jest umiejętność wyciszenia. Ta do medytacji jest konieczna, dlatego „Traktat o łuskaniu fasoli” podjęty z marszu, bez planu, bardziej może zaszkodzić niż pomóc. Bo niestety nie jest to książka idealna: nierówna, momentami rozwleczona, z dziwnymi wątkami, jak to w podsumowaniu życia nie wszyscy bohaterowie z którymi narrator się zetknął są ciekawi (oprócz kobiet, tu Myśliwski opisał to z zacięciem, choć wszystko opiera się jedynie na napięciu seksualnym). Ja podczas jej lektury sam wpadłem w dołek czytelniczy i zadawałem sobie pytanie: „po co to wszystko?”. Dlatego głośno zastanawiam się, czy dziś potrzebujemy właśnie takiej literatury? Moim zdaniem tak, ale jak już, to świeżego wspomnienia. Dlatego chętnie przeczytałbym podobne rozprawienie się z życiem, ale tym razem wyjętym spod pióra kobiety.

Do narratora powieści przychodzi nieznajomy mężczyzna z ofertą zakupu fasoli. Nasz bohater, o którym na samym początku również niewiele wiemy, produkt ma, ale trzeba go wyłuskać. I tak faceci siadają do roboty, a nasz narrator rozpoczyna długi monolog, w którym dokonuje bilansu całego swojego życia.

Ciekawy pomysł na książkę? Być może w 2007 roku, kiedy Wiesławowi...

Sięgając po tę książkę czeka Was niesamowita wędrówka przez świat surowców. Ale co jednak wyjątkowego w sześciu kopalinach, nawet jeśli podtytuł sugeruje nam, że to one zadecydują o przetrwaniu naszej cywilizacji? Moim zdaniem to, w jaki sposób autor otwiera nam oczy na problematykę. Conway bowiem krok po kroku pokazuje, jak niewiele wiemy o współczesnym świecie, o tym skąd pochodzą wszystkie produkty (dosłownie, zaczynając od papieru toaletowego, przez owoce i warzywa i kończąc na całej elektronice, jaką mamy w domu), z czego zostały utworzone i jakie historie wiążą się z ich zdobyciem.

„Skarby Ziemi” opowiadają nam o najważniejszych surowcach świata: piasku, soli, żelazie, ropie, miedzi i licie. Conway skrupulatnie pokazuje nam ich wyjątkowość, to jak dzięki nim dokonały się rewolucje energetyczne na świecie, a ich wzajemne wykorzystanie dało ludzkości obecny rozwój cywilizacyjny. Mamy tutaj w bardzo ciekawy sposób pokazaną historię sześciu surowców, ale „Skarby Ziemi” to również w dużym stopniu książka o ekonomii. Conway na podstawie sześciu minerałów w przystępny sposób nakreślił gospodarkę światową jako system naczyń połączonych. A liczne przykłady z historii najnowszej, wzbogacone geopolitycznym kontekstem, nie tylko wpływają na odbiór całości, ale ułatwiają nam zrozumienie zawiłości ekonomicznych.

„Gdybyście chcieli polepszyć życie rodzin w biednych częściach świata to co byście im przekazali: plik banknotów, suplementy żywieniowe czy worek cementu?”. To pytanie postawione w książce oraz odpowiedź ciekawie oddaje styl autora. Conway w sposób anegdotyczny i na prostych przykładach wyjaśnia złożoność zawiłego świata ekonomii i geopolityki (znakomity przykład budowy ołówka), a wszystkie szczegóły dotyczące surowców, sposobów ich przetapiania i budowy przedmiotów udało mu się opisać przystępnym językiem. To znakomicie, bo czytelnik nie czuje się przeciążony czy przeładowany informacjami, a zainteresowany.

Moim zdaniem najważniejszą częścią tej książki jest jednak zakończenie. Conway w poprzednich rozdziałach tłumaczy nam współczesny świat, ale na końcu kreśli swoją wizję przyszłości.

Nie zdradzę tutaj, jaka ona jest, ale w obliczu obecnych problemów klimatycznych, walki z „Zielonym Ładem” oraz wyzwań nie tylko Polski, ale Europy i całego świata w imię obrony Ziemi przed totalnym zatraceniem, właśnie ten fragment otwiera oczy i gwarantuję, że nie pozostawia obojętnym. „Skarby Ziemi” to pozycja, która lekkim, anegdotycznym stylem zaskoczy wielu czytelników, a sporą część (dzięki bogatej bibliografii) zachęci do zgłębienia tematu. Książka nie dla każdego, ale znakomita dla żądnych poszerzenia swojej wiedzy ogólnej i ciekawych świata.

Sięgając po tę książkę czeka Was niesamowita wędrówka przez świat surowców. Ale co jednak wyjątkowego w sześciu kopalinach, nawet jeśli podtytuł sugeruje nam, że to one zadecydują o przetrwaniu naszej cywilizacji? Moim zdaniem to, w jaki sposób autor otwiera nam oczy na problematykę. Conway bowiem krok po kroku pokazuje, jak niewiele wiemy o współczesnym świecie, o tym skąd...

89-letnia Lily mieszka w Stanach Zjednoczonych i właśnie straciła swojego wnuka. Narratorka wie jednak, że to, co wydarzyło się przed chwilą jest konsekwencją wydarzeń i decyzji podjętych w ciągu ostatnich 70-80 lat. Dlatego, aby zrozumieć całą historię, musimy wrócić na Wyspy Brytyjskie z czasów I wojny światowej i razem z naszą bohaterką przejść przez całe jej życie.

Narracja “Po stronie Kanaanu” jest skonstruowana w ten sposób, że każde istotne wydarzenie przypisane jest do wielkiego konfliktu zbrojnego, w którym udział wzięły Stany Zjednoczone. Z jednej strony taki sposób przyczynia się w dużym stopniu do utrzymania chronologii zdarzeń, ale z drugiej strony wzmacnia przesłanie płynące z tej książki. Biblijna Kanaan, to obszar obecnej Palestyny, wymieniana jako ziemia obiecana Izraelitom przez Boga. W powieści natomiast symbolizuje ona XX-wieczny raj na ziemi, czyli Stany Zjednoczone.

Lily w wyniku czynników od niej niezależnych trafia tam w latach 20. minionego wieku i po kres swoich dni walczy z przeciwnościami losu oraz czającą się gdzieś w pobliżu śmiercią. Barry porusza tu takie kwestie jak pamięć, wojna, więzi rodzinne czy miłość oraz strata, ale moim zdaniem najważniejsze jest tu rozprawienie się z mitem Stanów Zjednoczonych jako ziemi obiecanej. Autor pokazuje, w jak wielkim stopniu społeczeństwo tego kraju jest naznaczone wojnami oraz poruszająco przekazuje, że nawet u zwycięzców konflikt zostawia ogromne piętno. A ziemia obiecana tą wyśnioną arkadią jest tylko dla wybranych.

Sebastian Barry jest bardzo sprawnym pisarzem, do konstrukcji powieści i rozwiązań narracyjnych nie sposób się przyczepić, ale nawet jeśli wydaje się Wam, że kiedyś już czytaliście coś podobnego, to autor swoim stylem (wybitnie subtelnym, poetyckim i wrażliwym), rozpoczynając książkę słowami: “Billa nie ma. Jaki odgłos wydaje pękające osiemdziesięciodziewięcioletnie serce? Przypuszczalnie niewiele głośniejszy od ciszy, na pewno słaby ledwie słyszalny” chwyta czytelnika za gardło i trzyma do ostatniego zdania. Może i jest to krótkie, ale gwarantuję, że zostanie w Was na długo.

89-letnia Lily mieszka w Stanach Zjednoczonych i właśnie straciła swojego wnuka. Narratorka wie jednak, że to, co wydarzyło się przed chwilą jest konsekwencją wydarzeń i decyzji podjętych w ciągu ostatnich 70-80 lat. Dlatego, aby zrozumieć całą historię, musimy wrócić na Wyspy Brytyjskie z czasów I wojny światowej i razem z naszą bohaterką przejść przez całe jej życie....