Powieść hipnotyzująca, magiczna magią dnia codziennego, siłą życiowej refleksji, uwikłaniem człowieka w historię, w jej niepowstrzymany pęd ku nowości, w którym nie zawsze zwykły, szary człowiek odnaleźć się potrafi, a jego próby adaptacji i przekładu innowacji na język własnych tradycyjnych realiów rodzą najbardziej groteskowe i szaleńcze owoce. Mnie powieść urzekła, zaczarowała, literacko usatysfakcjonowała w stopniu najwyższym.

Powieść intryguje tytułem, kusi klimatyczną okładką, która zawiera w sobie jakiś zalążek zamętu, jakiś znak zapytania, potrzebę dopowiedzenia czegoś, by wszystko stało się jasne. Czytelnik szukający odpowiedzi odwraca tę oprawę i wpada wprost w czarowny świat Baia Luny, osobliwej wsi w sercu Karpat, którą trzęsie Ilja Botev, miejscowy szynkarz pospołu ze swym przyjacielem od serca, miejscowym Cyganem Dimitru. Uroczy to duet, wybitny i nietuzinkowy na tle literatury wraz ze swymi pomysłami i sposobem na życie. Ich zdroworozsądkowe myślenie i to, co z niego wynika stają się jednym z głównych, groteskowych, prześmiesznych, urokliwych swą naiwnością wątków powieści. Duet Botev i Dimitru to trzymający się za ręce absurd z groteską, urzekający czarownym uśmiechem przebiegłych spiskowców demaskujących intencje mocarstw świata, a przy tym posiadające rozumne i przydymione ciężkimi życiowymi zmaganiami oczy. Przełomowy moment w dziejach ludzkości nastręcza dwóm prostym mieszkańcom Rumunii wielu podejrzeń, uzasadnionej obawy przed tym, co nowe i nieznane oraz impulsu do obrony wyznawanych dotąd wartości, które uosabia tytułowa Matka Boska, przebywająca rzekomo po swym wniebowzięciu na Księżycu i którą podbój kosmosu ma zdemaskować.

Bauerdick w swej powieści czaruje czytelnika również sentymentalną podróżą w świat wspomnień. Tych najgorętszych, najbardziej ckliwych wspomnień o pierwszej miłości, pierwszej namiętności, skrytych westchnieniach, pełnych napięcia snach. To książka o młodzieńczym idealizmie, o pragnieniu naprawy świata i wielkim rozczarowaniu, kiedy marzenia skonfrontują się z rzeczywistością i okaże się, iż nie my naprawiliśmy świat, a świat właśnie zepsuł nas do cna, uczynił zgorzkniałymi; że odwet nie dał wytchnienia, a jedynie ostatecznie przytłoczył ciężarem rąk skalanych zbrodnią.

Powieść również dotyka uniwersalnego tematu sytuacji jednostki w obliczu władzy, przeciwstawia sobie lokalność i szeroko pojęty kosmopolityzm, ukazuje wchłanianie ludzi żyjących na „zapleczu świata”, którzy ni stąd ni zowąd, wbrew własnej woli zostają pochłonięci w tryby przetaczającej się polityczno-historycznej machiny, która pozostawia po sobie wiele złamanych żyć, zamęt i spustoszenie. Mimo, że dzieło Bauerdicka abstrahuje od wszelkich historyczno politycznych faktów, nie trudno w tej opowieści wnuka Boteva, Pavla, która obejmuje swymi ramami wydarzenia od roku 1957 dojrzeć Rumunię pod panowaniem Ceauşescu. Są to więc dla tego kraju, podobnie jak wielu innych państw Europy Wschodniej, czasy szalejącego komunizmu, który ciemiężył obywateli na ten sam sposób jedynie pod postaciami innych dyktatorów.

Bauerdick tworzy w swej powieści niezwykły nostalgiczny klimat epoki minionej, kiedy jeszcze odcięcie od świata i jego problemów było możliwe, kiedy żyło się życiem małej zbiorowości, gdzie każdy znał każdego, gdzie wspólne zatargi ludzi jednoczyły swoistą jednością skazania na siebie. Świat niemieckiego prozaika zaludniają postaci nietuzinkowe, opisywana przez niego zbiorowość to korowód niezwykle barwnych postaci (jego niuanse dotyczące kulturowości i obyczajów Cyganów wykwitają zapewne z zainteresowań autora życiem Romów i badaniami, które w tym zakresie prowadził). Baia Luna to miejscowość zamieszkana przez zlepek kultur i narodowości (znajdą się tam Rumuni, Niemcy czy wspomniani Cyganie), co przydaje jej swoistej gwarności i różnorodności.

Reasumując – powieść godna polecenia. Wchłania czytelnika w swój świat i pozwala zatracić się w nim bez reszty. Absurdalne sytuacje i poglądy są w niej przekazane w sposób tak prostolinijny i przekonujący, że w końcu sami zaczynamy w nie wierzyć. Powieść wyróżniająca się z literatury współczesnej, podejmująca tematykę dość ważką i realizująca ją w sposób zajmujący. Widać kunszt debiutanta, który łączy tak wiele elementów, zszywa je nićmi dość kruchymi, bo ani tło geograficzne nie jest bardzo chwytliwe, ani historyczna warstwa tekstu nie jest jakaś bardzo spektakularna. A mimo wszystko powieść to klasa, to szczerość, to oryginalność. Czekam na kolejne dzieła Bauerdicka… Czekam z niecierpliwością.

Marzena Molenda