Na wstępie zaznaczę, że piszący tę recenzje nie jest historykiem, jego wiedza na temat powstania styczniowego opiera się o wiedzę zdobytą w liceum, (czyli niewielką), plus kilka artykułów w różnych gazetach.
Książka zostawia nam bardzo wiele pytań bez odpowiedzi, ale jak wiadomo czasem zadanie pytania jest znacznie ważniejsze niż wymyślenie głupiej odpowiedzi. Czytając odnosiłem przede wszystkim wrażenie, że istnieją pewne analogie pomiędzy powstaniem styczniowym oraz warszawskim, (o którym piszący wie znacznie więcej), istotna jest przede wszystkim wątpliwość sensu wywoływania powstania przy świadomości, że nie ma ono najmniejszych szans powodzenia. Ponadto poparcie społeczne, zaangażowanie elit, głównie generalicji dowodzącej wydaje się wątpliwe, autor stwierdza, że tylko Krukowiecki i Chłopicki byli w pełni zaangażowania i oddani sprawie.
Jest kilka zapadających w pamięć scen, takich jak ta, gdy kosynierzy, dumnie w czworoboku, ze starcem dyrygującym nimi w środku dumnie się bronią zataczając ósemki drzewcami, nie dają się, aż do końca do ostatniej kropli krwi przed wschodnim najeźdźcą (takich metafor dumnych i beznadziejnych niestety prób walki z ciemiężcą jest wiele).
Drugą niedającą się zapomnieć jest przemowa Smycha przed jego powieszeniem, kiedy to przestaje udawać, że jest konspirantem i mówi:
"mam jedno życzenie, żeby zwyciężyła słuszna sprawa, żeby ruscy chłopi, zabrani do wojska, przestali bić i zabijać takich samych biedaków u nas, i żeby znów powstała niepodległa Polska, wolna i sprawiedliwa, zbratana ze wszystkimi wolnymi narodami świata, gdzie będzie jedna wola - wola ludu, i jedno prawo - prawo Boże". Rzecz można skwitować krótko, wojny wywołują ci na górze, a walczy ciemne nieuświadomione, umiejętnie podburzane mięso armatnie.
Na koniec przyznam, że tytułowa "Ballada o wzgardliwym wisielcu" zrobiła na mnie najmniejsze wrażenie, za to druga gawęda styczniowa "Igła Wojewody" rozdziały XX i XXI były przeze mnie czytane kilkukrotnie. Jest to niesamowita rozmowa pomiędzy, młodym rosyjskim wojakiem Jereminem, a doświadczonym polskim żołnierzem Markowskim, i tu można powiedzieć dokonuje się dyskusja zasadnicza, na temat motywów powstania, jego istoty, prawdopodobnych skutków, ale także a może przede wszystkim dochodzi do konfrontacji dwóch diametralnie różnych postaci, w różnym wieku, o różnym doświadczeniu wiedzy i obyciu. Z jednej strony obyty, doświadczony, z twardymi poglądami i charakterem Markowski, z drugiej strony inteligentny żółtodziób mający wiele wątpliwości i rozterek moralnych... Co z tego wyniknie?
Zachęcam, bo warto, nie zawsze historia musi być pisana pod dyktando miłostek narodowych i często wątpliwego patriotyzmu.

Na wstępie zaznaczę, że piszący tę recenzje nie jest historykiem, jego wiedza na temat powstania styczniowego opiera się o wiedzę zdobytą w liceum, (czyli niewielką), plus kilka artykułów w różnych gazetach.
Książka zostawia nam bardzo wiele pytań bez odpowiedzi, ale jak wiadomo czasem zadanie pytania jest znacznie ważniejsze niż wymyślenie głupiej odpowiedzi. Czytając...