Fascynujący (i dzięki niepohamowanemu gadulstwu Brantome'a, bardzo wszechstronny) dokument, świadectwo nie tylko obyczajów seksualnych czy mody, ale także gustów literackich, stosunku do bogactw i zaszczytów, piękna i brzydoty, starości i młodości w renesansie. Na przykładzie Brantome'a łatwo spostrzec, jak na przełomie dziejów przedefiniowały się takie pojęcia, jak cenność przedmiotów, wierność czyjejś pamięci, stosowność danego zachowania czy - może zwłaszcza - granica między dobrym żartem i okrucieństwem; jak różne szczegóły danych opowieści interesowały ludzi tej epoki, a jakie interesują nas dzisiaj. Obejrzymy mnóstwo obrazków z życia dworu, od paradnego fetowania świąt, turniejów i polowań po podglądanie panien w latrynie; poznamy jego wysublimowane i zupełnie ordynarne rozrywki. Przyjrzymy się nawet wyobrażeniom ówczesnych ludzi na temat starożytności i obcych krajów - czasem zadziwiająco dokładnym i poprawnym (biorąc pod uwagę dzisiejszy stan badań), innym razem nieprawdopodobnie naiwnym.

Nie rekomenduję każdemu czytelnikowi stylizowanego na staropolszczyznę przekładu Boya-Żeleńskiego, w którym miałam okazję zapoznać się z tym dziełem - co prawda udało mi się dość szybko nauczyć płynnego czytania przyjętej przez niego karkołomnej ortografii, ale łatwo zapomnieć, że to, co otrzymujemy, stanowi tylko (dziś już ponad stuletnią!), spekulację na temat tego, jak przełożono by 'Żywoty...' w czasach Reja i Kochanowskiego, i jako taka musi być obarczona masą błędów. Osobiście raziło mnie także spolszczanie francuskich nazw własnych - tłumacz wyjaśnia, że tak najpewniej zrobiliby nasi przodkowie, ale ujmuje to w moim odczuciu prozie Brantome'a sporo uroku i autentyczności; Żeleński nie zamieścił również wykazu oryginalnych nazw (co jest prawdziwym koszmarem dla kogoś, kto nie uczył się nigdy francuskiego, a pragnąłby poszukać na mapie miejscowości i zamków czy zidentyfikować interesującą go postać, aby pozyskać gdzieś więcej informacji o jej życiu).

Fascynujący (i dzięki niepohamowanemu gadulstwu Brantome'a, bardzo wszechstronny) dokument, świadectwo nie tylko obyczajów seksualnych czy mody, ale także gustów literackich, stosunku do bogactw i zaszczytów, piękna i brzydoty, starości i młodości w renesansie. Na przykładzie Brantome'a łatwo spostrzec, jak na przełomie dziejów przedefiniowały się takie pojęcia, jak cenność...