Pierre de Bourdeille Brantôme

Powiem tak: dawno już przeczytanie jakiejś książki nie zabrało mi tyle czasu, ile poświęciłam na „Żywoty pań swawolnych”. I wcale nie wynika to z tego, że książka jest kiepska, bo taka nie jest. Cały kłopot w tym, że tłumaczenie, a właściwie transkrypcja ze starofrancuskiego na coś, co ma przypominać staropolszczyznę koszmarnie utrudnia odbiór. Permanentne używanie litery „y” w miejsce „i” oraz „j”, czy spolszczenia francuskich nazwisk, nazw i terminów bardzo spowalniają czytanie i niemalże zmuszają do głośnego odczytania poszczególnych zdań, żeby zrozumieć ich sens. Owszem, można się z czasem przyzwyczaić do tego dziwnego zapisu, ale potrzeba wytrwałości i pewnego samozaparcia, aby osiągnąć płynność w czytaniu. Obawiam się więc, że większość czytelników, którym książka wpadnie w ręce zmęczy się po kilku stronach i ją odłożą bezpowrotnie na najwyższą możliwą półkę. Z tego powodu uważam, że zwykle nieoceniony Boy- Żeleński takim przekładem zrobił ogromną krzywdę dziełu Brantôme’a. Bo przy zapisie bardziej czytelnym i zrozumiałym współczesnemu czytelnikowi, dużo więcej osób mogłoby się przekonać, że „Żywoty pań swawolnych” to miejscami bardzo odważny jak na swoje czasy utwór, do tego zabawny, otwarcie rozprawiający o obyczajach i moralności nie tylko pań, ale też panów, żyjących w epoce, która kojarzy nam się z rozłamem w kościele katolickim, powstawaniem wyznań protestanckich, hołdującym surowym obyczajom, z inkwizycją, czy prymatem zasad religijnych nad życiem świeckim. Taki ascetyczny obrazek znamy z podręczników historii, tymczasem Brantôme ukazuje nam zupełnie inną stronę tej samej monety. W książce pełno jest opowieści zaczerpniętych z życia europejskich dworów królewskich i nie brak w nich chyba żadnej ułomności ludzkiej. Od zdrad małżeńskich, przez zawieranie związków dla pieniędzy i władzy, po uśmiercanie niewygodnych/ kłopotliwych/ niewiernych partnerów. O fortelach zdradzających pań, które imały się najróżniejszych sposobów, by ukryć skoki w bok przed swymi małżonkami, nie wspominając. Cóż, nic dziwnego, że ówcześni ludzie cięgiem przesiadywali w kościołach, bo widzę, że mieli się z czego spowiadać… Warto też zauważyć, że autor jest chyba pierwszym feministą w historii, który otwarcie wstawia się za kobietami i nie odmawia im praw do tych samych przyjemności, które dozwolone są mężczyznom. Mało tego, niejednokrotnie broni pozycji niewiast, usprawiedliwia je i gani ich karanie. Trzeba przyznać, że to bardzo odważne słowa, szczególnie jeśli się weźmie pod uwagę patriarchalne czasy, w jakich Brantôme pisał swoje dzieło i ówczesną, niską rolę kobiety w społeczeństwie. Generalnie książka fajna i interesująca, ale polski przekład czyni z niej pozycję trudną do przebrnięcia. Uważam jednak, że warto się pomęczyć :)