Artysta o artyście.

"Życie Pana Moliera" czytałam równolegle z "Dziennikiem Mistrza i Małgorzaty". Listy i dzienniki Bułhakowa i jego żony rzucają mocne światło na opowieść o Molierze - artyście, wybrańcu bogów, uwikłanym w swoją epokę i w zawiłe relacje z władzą. Nie można oprzeć się wrażeniu, że Bułhakow pisząc o XVII-wiecznym dramaturgu, mówił o sobie - twórcy, którego geniusz współcześni decydenci przeczuwali i którego, obdarzając go fałszywym respektem, zamknęli w klatce. Jakże znacząco brzmią jego słowa (które odnosi w tekście do sytuacji Moliera): "aktorzy namiętnie kochają w ogóle każdą władzę. Bo przecież nie wolno im nie kochać!. Jedynie silna, trwała i zasobna władza umożliwia rozkwit sztuki teatralnej. Mógłbym na poparcie tego twierdzenia przytoczyć mnóstwo przykładów, i nie robę tego tylko dlatego, że i tak wszystko jest jasne".
Pewnie, że jasne! - wypowiada się dramaturg (i aktor!), który po 4 latach prób, cięć tekstu, poprawek i kompromisów zdołał doprowadzić do zaledwie 7 przedstawień swej sztuki "Molier, czyli zmowa świętoszków", zanim spektakl, mimo aplauzu widowni, zdjęto z afisza po haniebnych recenzjach etatowych reżimowych krytyków. Autor, który - jak Molier w przypadku zakazania "Tartuffe'a" - pisał pokorne epistoły do generalissimusa, szukając nadziei na wyjście z publicznego niebytu, autor, który w końcu nie zdołał wydać za życie ani tej biografii, ani największego swojego dzieła - ksiązki o Diable.

Czy udręczony Bułhakow szukał u Moliera duchowego wsparcia i wskazówek, jak zmagać się z oporem świata, w którym przyszło mu żyć? Wszak francuski geniusz miał siłę i determinację równie mocne jak talent, co rosyjski pisarz wielokrotnie podkreśla, opisując walkę Moliera najpierw z nędzą, a potem nietolerancją przeróżnych świętoszków, obmowami zawistników i chimerycznymi nastrojami władców.

Obaj przeszli przez to samo, zmuszeni lawirować, zabiegać o przychylność tych, którymi często gardzili, negocjować i znosić żądła sterowanych odgórnie krytyków. Obaj posiedli sztukę jednoczesnego uwodzenia władzy i zachowania własnej wewnętrznej suwerenności, widocznej w ich dziełach.

Biografia francuskiego komediopisarza, podana z właściwą Bułhakowowi lekkością stylu, jest więc tylko pretekstem, by wypowiedzieć się na temat, który dotykał autora najmocniej. Jednocześnie oddaje on hołd wielkiemu poprzednikowi, a czyni to bez patosu, z subtelnością, czego przykładem jest rozdział pierwszy, w którym zderza moment narodzin przyszłego autora "Świętoszka" z jego pośmiertną światową sławą, kierując swe słowa do...akuszerki. Lekki, nawet żatrobliwy styl nie maskuje jednak rzeczywistej powagi tematu, która dochodzi do głosu w takich chociażby zdaniach jak to: "Och, jakże trudna jest droga artysty pod nieustannym nadzorem groźnej władzy".

Przefiltrowawszy tę opinię przez moje uwielbienie dla obu pisarzy, z serca polecam tę niesprawiającą kłopotu książeczkę każdemu.

Artysta o artyście.

"Życie Pana Moliera" czytałam równolegle z "Dziennikiem Mistrza i Małgorzaty". Listy i dzienniki Bułhakowa i jego żony rzucają mocne światło na opowieść o Molierze - artyście, wybrańcu bogów, uwikłanym w swoją epokę i w zawiłe relacje z władzą. Nie można oprzeć się wrażeniu, że Bułhakow pisząc o XVII-wiecznym dramaturgu, mówił o sobie - twórcy, którego...