Stary człowiek i stary koń jadą przez kirgiskie pustkowia. Stary koń jest umierający. Obaj - i człowiek, i koń - wspominają lata młodości. Było pięknie, byli pełni nadziei, stepowy wiatr rozwiewał ich kirgiskie grzywy. Teraz rumak, już dawno wywałaszony i przez lata eksploatowany ponad siły, nie jest w stanie uciągnąć wozu, a stary Kirgiz – silniejszy od konia, ale też wyeksploatowany - mierzy się z tym, że nikt go nie potrzebuje.
Kiedyś był rześkim komsomolcem, którego wiara w komunizm była tak silna, że rozkułaczył własnego brata. Potem poszedł na wojnę, przeżył, wrócił, zajął się w kołchozie najpierw tabunem koni - tam poznał drugiego bohatera historii - a potem stadem owiec. Miało być wspaniale, nie było.
Po co się ten biedny Kirgiz żyłował, po co proletariacko współzawodniczył w siarczystym mrozie i owczym gównie? Kochał partię, a partyjni biurokraci najpierw odebrali mu rumaka - w końcu wszystko jest wspólne - a potem, gdy nie złożył samokrytyki, legitymację, najcenniejszą dla niego rzecz na świecie. Nic, tylko umrzeć.
Ajtmatowowi w ZSRR nie żyło się źle - cenzura go nie blokowała, dostał Nagrodę Leninowską, został ambasadorem - i "Żegnaj, Gulsary!" nie piętnuje systemu, a co najwyżej stalinowskie "błędy i wypaczenia". W końcówce powieści w partii dochodzi do zmiany pokoleniowej, młodzi zmieniają świat na lepsze, i stary Kirgiz odzyskuje siłę i nadzieję. Wszechświatowa rewolucja jest jeszcze możliwa!
O ile jednak zakończenie dziś może jedynie rozśmieszyć, o tyle, to, co jest środku - brutalny realizm w scenach z padającym z głodu stadem owiec obok pięknych opisów idących w zapomnienie w "nowoczesnym" państwie socjalistycznym ludowych tradycji, a zwłaszcza melancholijne rozliczanie się byłego rewolucjonisty z nieudanym życiem - sprawiają, że "Żegnaj, Gulsary!" nie jest partyjniacką ramotą, tylko piękną, na wskroś kirgiską powieścią. A kiedy czytaliście coś kirgiskiego, w dodatku pięknego?
(spoiler alert: koń umiera)

Stary człowiek i stary koń jadą przez kirgiskie pustkowia. Stary koń jest umierający. Obaj - i człowiek, i koń - wspominają lata młodości. Było pięknie, byli pełni nadziei, stepowy wiatr rozwiewał ich kirgiskie grzywy. Teraz rumak, już dawno wywałaszony i przez lata eksploatowany ponad siły, nie jest w stanie uciągnąć wozu, a stary Kirgiz – silniejszy od konia, ale też...