Całkiem interesująca książka, w której autor kreśli paradoks ludzkiej natury, a następnie tłumaczy jego aspekty w oparciu o ewolucję rodzaju homo. Poświęca również sporo uwagi badaniom nad zachowaniem szympansów i szympansów karłowatych.
Lektura może być interesująca dla osób, które poszukują naturalnych źródeł ludzkiej moralności. Nie jest to jednak przekrojowa praca z zakresu metaetyki (i zapewne nie miała nią być),stąd w książce znajdziemy argumenty za teorią podsuniętą przez autora.
Niestety uważam uzasadnienia z ostatniego rozdziału za merytorycznie słabe - po wykładowcy Ivy League nie spodziewałabym się uznania argumentu z autorytetu za warty przytoczenia w książce popularnonaukowej.

Całkiem interesująca książka, w której autor kreśli paradoks ludzkiej natury, a następnie tłumaczy jego aspekty w oparciu o ewolucję rodzaju homo. Poświęca również sporo uwagi badaniom nad zachowaniem szympansów i szympansów karłowatych.
Lektura może być interesująca dla osób, które poszukują naturalnych źródeł ludzkiej moralności. Nie jest to jednak przekrojowa praca z...

Bodaj jedna z najlepszych książek dotyczących ewolucji człowieka, jakie kiedykolwiek czytałem. Wrangham nie skupia się w niej na czysto anatomicznych zmianach w naszej drodze od szympansopodobnego przodka do człowieka współczesnego, a na ewolucji zachowań i próbie wyjaśnienia, dlaczego jesteśmy tak różni od zwierząt będąc jednocześnie tak podobnymi. I nad tym, czy nasza moralność, czynienie świadomego dobra, a jednocześnie wielkiego zła, mogły wyewoluować biologicznie. Dla mnie to nie ulega wątpliwości od lat, choć nigdy nie miałem w ręku książki, która by to tak klarownie, fachowo, bez przynudzania, przedstawiała. Takie powinny być prawdziwe książki popularnonaukowe. Choć to nie poppopularyzacja w stylu Wohllebena, książka jest przystępna nawet dla zupełnego laika. Polecam.
Ujmuję jedną gwiazdkę z powodu bardzo kiepskiej korekty. Duża ilość literówek, błędów gramatycznych i innych podobnych spraw, które bez trudu wyłapała by nawet korekta automatyczna Worda. Szkoda, bo to naprawdę wartościowa książka.

Bodaj jedna z najlepszych książek dotyczących ewolucji człowieka, jakie kiedykolwiek czytałem. Wrangham nie skupia się w niej na czysto anatomicznych zmianach w naszej drodze od szympansopodobnego przodka do człowieka współczesnego, a na ewolucji zachowań i próbie wyjaśnienia, dlaczego jesteśmy tak różni od zwierząt będąc jednocześnie tak podobnymi. I nad tym, czy nasza...

W jaki sposób działa "Samoudomowienie” u ludzi i zwierząt oraz jak objawia się fizycznie? Gdzie w tym wszystkim kara śmierci, samiec alfa? Czy ewolucja zaprowadziła nas w kierunku większej dobroci czy zła? Czym ludzka przemoc różni się od zwierzęcej i do czego to doprowadziło?
W książce znajdziemy próby odpowiedzi na te oraz inne pytania. Ciekawe wnioski, dość przystępny język. Choć w wypowiedziach przebijają się nieco prywatne poglądy, w szczególności na koniec książki to przymykając oko jest to jednocześnie rzetelne spojrzenie na agresję ludzką na przestrzeni naszej historii i ewolucji. Dla każdego kto interesuje się człowiekiem,niezależenie czy od strony biologii, psychologii, może antropologii jest to dobre uzupełnienie wiedzy, a być może i dla osób interesujących się naturą samej przemocy,a idąc dalej przestępstwa.

W jaki sposób działa "Samoudomowienie” u ludzi i zwierząt oraz jak objawia się fizycznie? Gdzie w tym wszystkim kara śmierci, samiec alfa? Czy ewolucja zaprowadziła nas w kierunku większej dobroci czy zła? Czym ludzka przemoc różni się od zwierzęcej i do czego to doprowadziło?
W książce znajdziemy próby odpowiedzi na te oraz inne pytania. Ciekawe wnioski, dość przystępny...

Przyznam szczerze że trochę się wahałem przed kupnem tej książki, czekało mnie ogromne pozytywne zaskoczenie. To jedna z lepszych książek popularnonaukowych poruszających temat ewolucji, antropologii a nawet neurogii jakie ostatnio czytałem. Jest to jedna z tych pozycji którym niewiele brakuje do ideału. Autor przez wszystkie rozdziały powoli wprowadza nas w hipotezę samo udomowienia i przedstawia argumenty na jej poparcie. Nie ma tutaj zbędnego przynudzania. Wiele badań naukowych na które się powołuje jest świeżej daty. Jak dla mnie niezwykle ważne jest to że autor często podkreśla czy coś jest hipotezą czy już elementem teorii. Często brakuje tego w książkach popularnonaukowych innych autorów. Polecam!

Przyznam szczerze że trochę się wahałem przed kupnem tej książki, czekało mnie ogromne pozytywne zaskoczenie. To jedna z lepszych książek popularnonaukowych poruszających temat ewolucji, antropologii a nawet neurogii jakie ostatnio czytałem. Jest to jedna z tych pozycji którym niewiele brakuje do ideału. Autor przez wszystkie rozdziały powoli wprowadza nas w hipotezę samo...

Chimeryczność moralna natury człowieka.

Ponieważ człowiek lubi zajmować się sobą, to tłumacząc swoją gatunkową aktywność językiem etyki, dochodzi do wniosku, że rządzi nim paradoks. Z jednej strony umiemy i chcemy zachować się dobrze, moralnie i odpowiedzialnie, z drugiej potrafimy bestialsko niszczyć jednostki i grupy należące do naszego gatunku. Zbudowane hipotezy uzasadnienia psycho-społecznej konstrukcji nas - od 'tabula rasa' po 'szlachetnego dzikusa' straciły siłę w wyniku konfrontacji postawionych tez z postępem nauk przyrodniczych. Richard Wrangham wychodząc z biologicznych podstaw formujących człowieka, proponuje w kilku punktach nowy model zmierzenia się z paradoksami moralności Homo sapiens. "Paradoks dobra. Dlaczego jesteśmy tak dobrzy, skoro jesteśmy tak źli?" zbiera te wypracowane przekonania antropologa, które wynikają z obserwacji ludzi współczesnych, wyższych zwierząt społecznych (głownie naczelnych) i zdobytej wiedzy o funkcjonowaniu naszych przodków na przestrzeni ostatnich setek tysięcy lat. Powstała praca bardzo ciekawa, nowatorska i mobilizująca do zajęcia własnego stanowiska.

Autor, aby zmierzyć się z paradoksem, dokonał jednoznacznego podziału agresji na 'proaktywną' (zaplanowaną, pozbawioną emocji wynikających z hormonalnej reakcji organizmu) i 'reaktywną' (czyli wzburzenia skutkującego natychmiastową reakcją). Następnie przekonuje nas, że pierwsza odpowiada głownie za przemoc ludzką znaną z przeszłości (od środkowego plejstocenu po historię współczesną),a stłumienie drugiej stanowi równolegle rozwijany w nas przez milenia pierwiastek dobra, które ostatecznie wyróżnia człowieka na tle innych gatunków. Książka jest chyba udaną próbą wywiedzenia tych dwóch typów agresji z przesłanek ewolucyjnych i kulturowo-społecznych i powiązania sensu ich powołania z obserwacją zachowań innych gatunków. Kluczowe pojęcie, które miałoby odpowiadać za lepszą stronę natury człowieka to 'udomowienie' rozumiane, jako oswojenie (w przypadku człowieka 'samo-oswojenie') poprzez adaptacje genetyczne. Świetnie opisany przykład legendarnych już doświadczeń Bielajewa (str. 93-99) z lisami pokazuje, jak selekcja sztuczna w kilka dekach prowadzi do fundamentalnych fizjologicznych, anatomicznych i behawioralnych zmian, i to wyłącznie w konsekwencji wzmacniania jednej cechy - reakcji na obecność ludzi. Negatywna selekcja agresji reaktywnej u lisów w wielu punktach ma stanowić, według Wranghama, odtworzenie drogi, którą przez setki tysięcy lat przeszedł człowiek (i być może wcześniej bonobo separujący się od wspólnych z szympansami przodków).

Ponieważ Wrangham odżegnuje się od determinizmu biologicznego, który uznaje za szkodliwy (str. 238),to pokazuje przykłady możliwych społecznych przemian, które pchnęły ludzi ku tłumieniu agresji reaktywnej i wyposażyły nas w system moralny. Przedstawiony model patriarchalny (pełen wynaturzeń obecnych współcześnie) z kooperacją grupową, stworzonymi zasadami wykluczania (eliminacji, napiętnowania) 'niedostosowanych' i zalecanym konformizmem, obudowywany możliwościami języka do formalizacji zasad czy banalnego plotkowania, wyjaśnia jedną stronę naszej natury. Z drugiej strony, ta łagodność grupowa przyczynia się do przemocy proaktywnej skierowanej na obcych (str. 279). Co prawda przeanalizowane konflikty zbrojne z podziałem na proste i złożone (str. 322-323) wydały mi się naciągane, to sam opis skoordynowanej przemocy wobec 'nie swoich' mnie przekonuje. Wyróżnia nas gatunkowa wstrzemięźliwość w agresji reaktywnej i niespotykanie wysoka agresja proaktywna. Jesteśmy 'planetarnymi mistrzami' w zaplanowanych i z premedytacją przeprowadzanych akcjach przemocowych wobec realnych i wyimaginowanych wrogów wyznawanego przez nas porządku.

"Paradoks dobra" dobrze wpisuje się we wcześniejsze moje lektury, przede wszystkim autorstwa Tomasello, de Waala, Pinkera i Haidta. Bardzo sprawnie Wrangham porusza się w obszarze biologii, paleontologii i antropologii, psychologii i socjologii. Przedstawia ciekawą koncepcję wytłumaczenia moralnych sprzeczności istniejących w człowieku. Samo filozoficzne wyjaśnienie już nam nie może wystarczać, bo musi pewne oczekiwane wnioski pozostawiać w zawieszeniu. Nasza niespójność etycznych wyborów wynikająca ze zderzenia utylitaryzmu z deontologią (polecam bardzo niepokojące wyniki badań na stronach 257-259) wymaga połączenia dwóch porządków - ewolucji przez dobór naturalny i moralności rozumianej kulturowo. Każdy z tych opisów, rozpatrywany osobno, byłby z definicji niepełny.

Książka napisana jest językiem adekwatnym dla solidnych prac popularnych. Zbiera ustalenia wielu badaczy, które do tej pory stanowiły wyłącznie tematy publikacji naukowych. Propozycja antropologa (i prymatologa - co w podanej argumentacji było istotne) pozwala czytelnikowi szeroko spojrzeć na siebie w kontekście umiejscowienia naszego gatunku pośród innych istot ziemskich, przy zachowaniu istniejących różnic, które, co ważne, da się rozumowo uzasadnić na gruncie nauki. Chyba najcenniejsze były właśnie przedyskutowane w niej argumenty i badawcze ustalenia, które koncentrowały się na odpowiedzi na pytanie (str. 339):

" (...) jakie ewolucyjne bodźce pchnęły ludzką agresję w dwóch przeciwnych kierunkach."

Zaproponowana w opiniowanej książce odpowiedź warta jest przyswojenia.

BARDZO DOBRE - 8/10

Chimeryczność moralna natury człowieka.

Ponieważ człowiek lubi zajmować się sobą, to tłumacząc swoją gatunkową aktywność językiem etyki, dochodzi do wniosku, że rządzi nim paradoks. Z jednej strony umiemy i chcemy zachować się dobrze, moralnie i odpowiedzialnie, z drugiej potrafimy bestialsko niszczyć jednostki i grupy należące do naszego gatunku. Zbudowane hipotezy...