Książka „Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości" jest owocem prac prowadzonych w ramach projektu badawczego „Kara, pamięć i polityka: rozliczenia z przeszłością po II wojnie światowej", którego celem jest analiza podobieństw i różnic w mechanizmach, formach i tempie rozliczeń prawnych, politycznych i symbolicznych. Problemy, które można określić jako konfrontację ze „złą przeszłością" (m.in. komunizmem i nazizmem) odgrywają istotną rolę w życiu publicznym wielu krajów.

Na niniejszy tom składają się cztery artykuły: dwa (Andrzeja Paczkowskiego i Pawła Machcewicza) poświęcone są rozliczaniu ze zbrodniami wojennymi i kolaboracją z Rzeszą Niemiecką w Izraelu (w tym wobec żydowskich kolaborantów) oraz w Związku Sowieckim. W tym drugim przypadku zasięg ilościowy rozliczeń był wyjątkowo duży, głównie z uwagi na stosowanie odpowiedzialności zbiorowej. Następne dwa (Bartłomieja Różyckiego i Amélie Zima) dotyczą zagadnień związanych z upamiętnianiem przeszłości w przestrzeni publicznej, która traktowana jest jako dogodne miejsce do uprawiania polityki historycznej i legitymizacji władzy. Oparte są głównie na przykładzie Hiszpanii od czasu zakończenia wojny domowej, aż po wciąż jeszcze trwające wysiłki wyparcia symboli frankistowskich.