Dmowski buntował się także przeciwko redukcjonizmowi. Jego myśli politycznej nie można sprowadzić wyłącznie do kategorii konserwatyzmu. Przywódca ruchu narodowego był antyredukcjonistą – jego poglądy wykraczały poza uproszczone modele i schematy myślowe. Tak było w przypadku nowoczesności, która fascynowała Dmowskiego jako szansa na adekwatne rozwiązanie problemów współczesności. Jednocześnie lider endecji dostrzegał w niej zagrożenia i nie akceptował jej bezkrytycznie. Afirmacja nowoczesności miała charakter selektywny.

Podobnie niejednoznaczne było podejście Dmowskiego do kategorii polskości i Polaków. Autor „Myśli nowoczesnego Polaka” miał odwagę krytycznie oceniać swoich rodaków, dostrzegając i analizując wady narodowe. Podkreślał, że mimo pewnej bierności w Polakach drzemie energia, którą mogą wyzwolić przez własny wysiłek. W tym swoistym „mocowaniu” się z polskością wyrażała się troska Dmowskiego o charakter narodowy oraz jego miłość do Polski.

Lider Narodowej Demokracji rekonstruował pojęcie narodu polskiego m.in. przez pryzmat modernizmu. Pokazywał specyfikę procesu modernizacyjnego, który w Polsce przebiegał bez udziału mieszczaństwa. Uprzemysłowienie w Polsce miało specyficzny charakter, ponieważ zderzało się z dwiema biernymi warstwami społecznymi: szlachtą (przyzwyczajoną do korzystania z pracy innych) oraz chłopami (przyzwyczajonymi do poddaństwa oraz braku aktywności) i tworzyło próżnię w miastach, która była wypełniania przez innych. Dmowski pokazywał strukturę tego procesu oraz sposób na podbudzenie aktywności i zbudowanie nowoczesnego mieszczaństwa.