Znakomita powieść słoweńskiego autora. Otwiera ją tytułowy mit, który jak przysłowiowa strzelba z pierwszego aktu, wypala w następnych. A każdy kolejny rozdział to historia jednego pokolenia jugosłowiańskich Romów, pochodzących z Rumunii. Opowiada ja Lutvija, rozpoczynając historią swojego dziadka, jedynego ze swojej rodziny ocalonego z Holocaustu. Później nieco inaczej, w innym tempie i kulisach, rozwija się historia o ojcu narratora, potem o nim samym (tu pojawia się postać autentyczna – albański gwiazdor kina jugosłowiańskiego – Bekim Fehmiu),by w końcu opowiedzieć historię syna Lutviji.
Jak wiadomo Romowie przywędrowali do Europy z Indii (aczkolwiek dziadek narratora miał inne zdanie w tej kwestii),a jednym z określeń popularnych w tamtejszej kuchni jest masala, czyli mieszanka. Taką jest historia familii Mirga. Dramat, powieść łotrzykowska z elementami humoreski, kryminał, sensacja i romans i komedia w jednym. Jak w filmach „Czas Cyganów” Kusturicy czy „Spotkałem nawet szczęśliwych Cyganów” Aleksandara Petrovića (z głowną rolą Bekima Fehmiu).
I takie jest ich życie, ludzi nieznanych i ledwo tolerowanych, jeśli pełnią przypisaną im rolę społeczną.
Czytelnik poznaje zatem realia romskiego życia w Jugosławii, od sposobu zarobkowania, poprzez życie rodzinne, nie do końca odpowiadającemu temu, do reszta osiadłych Europejczyków rozumie pod tym terminem a także ich przygody z władzą. I tu jest występują największe zderzenia komedii z dramatem, jak w historiach Jorgi i Lutviji (m.in. koleje znajomości z milicjantem Gaborem).
Ale drugie dno powieści (oraz wspomnianych filmów) pokazuje, że i Romowie i gadziowie postrzegają się bardzo powierzchownie. Pierwsi naśladują od drugich to co jest tylko tandetnym opakowaniem i najmniej wartościową rzeczą, zaś ci drudzy widzą w Romach śmieszną egzotykę oraz społeczność wypełniającą te sfery, których gadziowie nie tykają.
Czy tak jest w istocie – z odpowiedzią należy się wstrzymać do zakończenia ostatniego rozdziału.
Kultura romska oczami gadziów z Jugosławii przekształca się w swoistą commedię dell’arte. Znane są postacie i ich stroje wiadomo czym będą się zajmować, kogo nie może zabraknąć w dramatis personae, nawet dekoracje są stałe. Ale w przypadku dobrej książki czy filmu to nie ma znaczenia. Traktują one bowiem o ludziach, których zaczynami widzieć bez ich strojów, zawodów, pochodzenia i dekoracji. I tak jest w przypadku tej powieści – o ludziach.
Przeczytane w ramach lipcowego wyzwania LC – książka poniżej 200 stron.

Znakomita powieść słoweńskiego autora. Otwiera ją tytułowy mit, który jak przysłowiowa strzelba z pierwszego aktu, wypala w następnych. A każdy kolejny rozdział to historia jednego pokolenia jugosłowiańskich Romów, pochodzących z Rumunii. Opowiada ja Lutvija, rozpoczynając historią swojego dziadka, jedynego ze swojej rodziny ocalonego z Holocaustu. Później nieco inaczej, w...

Czwarty gwóźdź, wykuty przez cygańskiego kowala, nigdy nie został użyty do ukrzyżowania. Stał się losem kowala i jego bliskich. Gdy to rozżarzone żelazo znów się pojawia, to znak, że czas ruszać w drogę. „Nietykalni. Mit o Cyganach” nie wiadomo, czym jest; sagą, powieścią czy mitem właśnie. A może wszystkim po trochu, Odyseją opowiadaną przy dogasającym ogniu, kiedy przestaje się odróżniać rzeczywistość od snu. Mówi o tym do czytelnika Lutvija Belmoldo Aus Shangkai Gav, syn szmuglera Ujasa Mirgi i dziko pięknej Phirav Pao. A w tle Jugosławia krocząca ku świetlanej przyszłości, kroczący ku władzy Tito, odbite w cygańskim losie.
Unikalność języka przejawia się nie tylko w opisie obcego (choć obecnego tuż obok) świata, ale także w absurdalnych skojarzeniach dotyczących spraw moralnych i etyki. We wpleceniu dialogów w gawędę w taki sposób, że stajemy nagle twarzą w twarz z bohaterem i patrzymy mu w oczy.
Bohaterowie działają według własnej logiki, odległej od ogólnie przyjętej, ale w niepojęty sposób zrozumiałej. Narracja pierwszoosobowa przenika się z trzecioosobową w niezauważalny sposób, co powoduje, że czytelnik śledzący pojedyncze losy staje się nieoczekiwanie częścią społeczności. Narrator nie jest obiektywny, powiedziałbym, że jest nieprzyzwoicie stronniczy, dzięki czemu możemy poczuć bezkarną przyjemność w rozgrzeszaniu bohaterów z występków i zaniechań.
Jeśli ktoś liczy na spektakularną akcję, to tutaj jej nie znajdzie. W zamian dostanie smakowite studium o relacjach ojców, synów, kochanek i kochanków, przypowieść o marzeniach, powinnościach i nie zawsze udanym buncie. Bohaterem jest także czas i tożsamość Romska (w tej opowieści wciąż nazywana przez nich samych cygańską),opisane w sposób czuły i okrutny.
Tłumaczka Joanna Pomorska przełożyła książkę w niezwykle sugestywny sposób, bez potknięć i niezręczności. Treść płynie, a raczej migocze jak płomienie ogniska.
Krótka ta książka. I nie mam tu na myśli liczby stron, a jedynie głód, który pozostaje, gdy przewraca się ostatnią stronę i łapczywie czyta spis treści, ze świadomością, że to już koniec.

Czwarty gwóźdź, wykuty przez cygańskiego kowala, nigdy nie został użyty do ukrzyżowania. Stał się losem kowala i jego bliskich. Gdy to rozżarzone żelazo znów się pojawia, to znak, że czas ruszać w drogę. „Nietykalni. Mit o Cyganach” nie wiadomo, czym jest; sagą, powieścią czy mitem właśnie. A może wszystkim po trochu, Odyseją opowiadaną przy dogasającym ogniu, kiedy...

Zdecydowanie bardzo polecam. Przeczytałem i pewnie, za niedługo do niej wrócę.....
Absolutnie warto.

Zdecydowanie bardzo polecam. Przeczytałem i pewnie, za niedługo do niej wrócę.....
Absolutnie warto.

Krótka rozprawka na temat stereotypów i zabobonów wyrastających z regionalnych tradycji i współczesnych obserwacji. To również nietypowa saga rodzinna pisana męskimi życiorysami i wreszcie opowieść o kulturowej dyfuzji. Narracyjnie „Nietykalni” przypominają „Miasto w lustrze” Mirko Kovača. Natomiast archetyp cygańskiego króla to wypisz wymaluj diabeł Marek od Sergiusza Piaseckiego. Lainšček pisze tak, aby epizodyczne historie odżyły na nowo w czasie lektury. Jest więc subiektywnie, prostacko i groteskowo, a jakże. Bywa jednak też cholernie poważnie.
Warto zerknąć, bo choć nie jest to proza wybitna, udanie przenosi w niedostępny świat, a w tle nieszczęsny bakst* i historia Jugosławii przesłonięta złowrogim cieniem towarzysza Tito.

*zbiorowy cygański los, przed którym nie można uciec.

Krótka rozprawka na temat stereotypów i zabobonów wyrastających z regionalnych tradycji i współczesnych obserwacji. To również nietypowa saga rodzinna pisana męskimi życiorysami i wreszcie opowieść o kulturowej dyfuzji. Narracyjnie „Nietykalni” przypominają „Miasto w lustrze” Mirko Kovača. Natomiast archetyp cygańskiego króla to wypisz wymaluj diabeł Marek od Sergiusza...