Książka o polskich obywatelach – którzy walczyli o swoje życie.

Tak, część polskich obywateli, skazanych na zagładę – wbrew obiegowej opinii – podejmowała walkę nawet w sytuacjach beznadziejnych. Były powstania w getcie warszawskim, białostockim. Były powstania w obozach zagłady – Bełżcu (bardziej znane z powodu filmu) i właśnie w Treblince.

Wokół tego ostatniego narosło sporo mitów – np. o rzekomej akcji polskiego podziemia – które próbowało zdobyć obóz. Autor pokazuje że taka akcja nigdy nie miała miejsca, a AK nie podjęła takich prób (Choć przygotowania już tak). Trudno rozsądzić jak to było dokładnie. Powodów było na pewno wiele - np. to że w tym czasie w ogóle AK de facto dopiero się tworzyła, integrując różne grupy podziemia i nie podejmowała w ogóle akcji zbrojnych. Innym powodem była także generalna niechęć do ludności Żydowskiej. W zasadzie to dziwne, nasi obywatele, podlegający tak samo rządowi na uchodźctwie, jak i krajowemu państwu podziemnego – jest z niego w znacznej części wykluczona, jak ktoś obcy. To tylko pogłębia rozpacz – nawet nie umiem sobie tego wyobrazić – jakby Holocaustu było za mało – doszło jeszcze obojętność otoczenia – obojętność która w tym wypadku miała zabójcze konsekwencje. Działania Żegoty zaś to bardziej historia niepowodzeń.

Samo powstanie w Treblince narysowane jest niezwykle plastycznie – na tyle na ile można opisać wydarzenia mające miejsce w tym piekle – w tym Anus Mundi (słowo jak rzadko kiedy jest tu na miejscu). Całość życia tam była surrealistyczna, udawany dworzec kolejowy, udawane łaźnie, udawany szpital. By uspakajać prowadzonych na śmierć, do ostatniej chwili dawać nadzieje.

Tylko śmierć była prawdziwa w tym miejscu.

Zadziwiła mnie szczupłość sił (raptem trochę ponad 100 niemieckich i ukraińskich strażników) jak i fakt jak niewielkie to było miejsce. Myśląc obóz, widzimy Auschwitz – ten obóz był jednak miejscem specyficznym (i obozem wyjątkowym). Łączył funkcje obozu koncentracyjnego z miejscem zagłady. Stąd miejsce na 200 tyś więźniów. Treblinka i inne obozy zagłady były miejscami ze wszech miar innym. Tu odbywała się tylko śmierć. Takich miejsc było tylko kilka. W każdym z nich zginęło po kilkaset tysięcy ludzi. Ze swoimi historiami, nadziejami, planami.

Zdjęcia ze stacji Treblinka są straszne. Mali chłopcy słuchający poleceń, jeden z nich trzyma na barana młodszego brata. Obok ojcowie z poważnymi minami i w marynarkach trzymający swoje żony pod rękę. Wszystko wydaje się normalne. Wszyscy zaraz umrą rozpaczliwie samotni, upchnięci w tak zwanych łaźniach, nadzy i odzierani z godności. Zresztą to odzieranie zaczęło się już wcześniej. Hasłami na murach, gettami ławkowymi.

Pamiętajmy o ich bohaterstwie. W takim momencie zdobyć się na walkę. Nie mam słów. Skończyły mi się. Nie umiem opisać Treblinki, nie umiem opisać tego co czuli walcząc z diabłami pilnującymi piekła.

Nie mam słów – tylko pamięć.

Książka o polskich obywatelach – którzy walczyli o swoje życie.

Tak, część polskich obywateli, skazanych na zagładę – wbrew obiegowej opinii – podejmowała walkę nawet w sytuacjach beznadziejnych. Były powstania w getcie warszawskim, białostockim. Były powstania w obozach zagłady – Bełżcu (bardziej znane z powodu filmu) i właśnie w Treblince.

Wokół tego ostatniego narosło...