Słowo celibat wywodzi się z łacińskiego caelebs, co oznacza samotny, bez żony. Jednakże zdając sobie sprawę, jak trudnym jest wyrzeczeniem, trudno odciąć się od tego, że przypomina zbitek słów cela i bat. I choć nie ma to żadnego związku z etymologią, to czytając „Celibat. Opowieści o miłości i pożądaniu”, łatwo odnieść wrażenie, że połączenie tych właśnie wyrazów oddaje lepiej samotność i ból, jaki wiąże się z wyrzeczeniem ludzi, którzy postanawiają związać się z Bogiem.

To głośny i trudny temat, który co jakiś czas przewija się w mediach. Jedni stoją murem za pozostawieniem obecnego stanu rzeczy, inni głośno protestują, uważając jakoby celibat był brzemieniem przeszłości, z którego należy zrezygnować. Opowieści zebrane przez Marcina Wójcika są reporterską formą wywołania dyskusji i zaprezentowania różnych stanowisk, które skupiają się na kapłanach nie tyle jako boskich sługach, ale ludziach wiele nie odbiegających od nas samych.

Przekrój historii jest dość spory, choć należy przyznać, że liczba księży broniących celibatu stoi tu w opozycji. Większość reportaży to portrety duchownych, którzy świadomie nie zrezygnowali ze współżycia. Zdarzają się bohaterowie, którzy przez wiele lat dzielnie się przed tym bronili, ale gdy trafili na wyjątkową osobę, nie potrafili się powstrzymać. Jedni rezygnowali wtedy z swojej posługi, inni pozostawiali w parafii decydując się na podwójne życie.

Dla niektórych ta rezygnacja zakończyła się pomyślnie, inni nie potrafili sobie z nią poradzić. Zdarzają się jednostki, które od początku nie wzbraniały się przed seksem i nie widzą w tym niczego złego. Seminarzyści mimo zakusów i wszelakich trudności trwają w celibacie, choć patrząc na to, co dzieje się wokół nich, mają coraz większe wątpliwości. Pojawia się ksiądz, który niezbicie w dogmat sprzed lat wierzy i uważa, że właśnie dzięki niemu można stać się w pełni oddanym Bogu.

Znajdziemy tu też nadużywanie władzy, hipokryzję czy wątek pedofilski. Mroczne oblicze rodzimego kościoła. Nikt nie zaprzecza, że takie patologie się zdarzają, jednakże pojawia się myśl, że chwilami autor idzie po linii najmniejszego oporu. Spisane przez niego historie zdają się być jak najbardziej kompetentne, problem w tym, że wśród tych kruchych osobowości bardzo mało jest duszpasterzy z drugiej strony barykady. Takich, którzy widzą w celibacie coś więcej i mają na to argumenty. Jeden przykład to zbyt mało, by pokazać szerokie i dogłębne spektrum problemu.

Sam należę do osób, które uważają, że celibat powinien być dowolny. Każdy powinien móc wybrać, czy potrafi żyć w taki właśnie sposób. Tymczasem mam wrażenie, że choć Marcin Wójcik próbuje nawoływać do dyskusji i szukać złotego środka, to taki a nie inny wybór opowieści sprawia, że w większości strzela do jednej bramki. I nawet jeśli chce nawoływać do zastanowienia, z lektury mimowolnie wypływa myśl, że celibat jest zbędny i szkodliwy.

„Celibat. Opowieści o miłości i pożądaniu” to reportaż dobrze napisany, co do tego nie mam wątpliwości. Brakuje w nim jednak równowagi, która jest niezbędna, gdy piszemy o tak kontrowersyjnej i niełatwej kwestii. Szala zauważalnie przechyla się w jedną stronę i choć doceniam, że wiele tych historii w innym wypadku nie mogłoby zostać opublikowanych, tak chciałbym, żeby ta lektura była lepiej zbalansowana. Oferowała więcej niż obraz degeneracji, bo choć kościół ma problemy i swoje patologie, o których należy głośno mówić, tak istnieje druga strona medalu z wartościowymi duchownymi i im także należy oddać sprawiedliwość.

Patryk Rzemyszkiewicz