Galeriusz panował w cesarstwie rzymskim – jako cezar, a potem jako august – przez 18 lat (293-311). Zawsze jednak pozostawał w cieniu swojego współwładcy i teścia Dioklecjana. Tę tendencję do umieszczania Galeriusza za Dioklecjanem widać choćby w tytule ważnej biografii Leadbettera (Galerius and the Will of Diocletian). Suski w swojej pracy postanowił wysunąć na plan pierwszy przede wszystkim Galeriusza i uczynił to gromadząc rozproszone nieraz informacje źródłowe, które ukazują go jako władcę, wodza i prześladowcę chrześcijan. Poszczególne aspekty rządów tego cesarza zostały przedstawione w układzie chronologicznym. Mnie najbardziej interesował rozdział o zwycięskiej wojnie z Persją (296-299). Został on napisany bardzo drobiazgowo, choć niestety przebieg tego konfliktu jest bardzo słabo naświetlony źródłowo. Dość powiedzieć, że nie wiadomo nawet, gdzie dokładnie odbyła się jego decydująca bitwa. Dużo miejsca poświęcił Autor kwestiom sukcesyjnym w łonie tetrarchii, choć zawsze starał się pokazać Galeriusza jako postać aktywną, nie zaś wyłącznie obiekt działań innych ówczesnych przywódców. O ile sam temat prześladowań chrześcijan mniej mnie w tej książce interesował, to muszę przyznać, że zestawienie tekstów dotyczących śmierci Galeriusza i analiza porównawcza Laktancjusza i kilku wcześniejszych dzieł poświęconych nędznemu końcowi zbrodniarzy zasługuje na bardzo wysoką ocenę (i pokazuje, że literatura antyczna zawsze jest literaturą piękną).

Zalążkiem tej książki była praca magisterska Autora obroniona przed laty na Uniwersytecie Warszawskim (promotor: E. Wipszycka). Ta praca magisterska została oczywiście bardzo mocno rozbudowana z wykorzystaniem nowszych publikacji naukowych. Problem polega jednak na tym, że redakcja nie zadbała o należyte uporządkowanie obu warstw tekstu i miejscami tekst jest bardzo niespójny (najbardziej widać to w przypadku tzw. „Kaisergeschichte”, której istnienie Autor w pracy magisterskiej przyjmował, z kolei potem odrzucił – w książce niestety obie warstwy są nieujednolicone i raz „Kaisergeschichte” istniała, a raz nie...). Niedoskonałości redakcyjne widać także w wielu innych miejscach: liczba literówek i pomyłek interpunkcyjnych, błędów w łacinie jest naprawdę zatrważająco duża. Dla samego wydawcy duży minus! Co się tyczy doboru bibliografii, to zwrócę tylko uwagę na małą liczbę prac o sasanidzkiej Persji. Istnieje nawet kilka publikacji polskich na ten temat, a Suski ich nie wykorzystał. Oczywiście sprawy wschodnie są tu tylko pewnym drobnym wycinkiem biografii Galeriusza, ale widać dużą dysproporcję między znakomicie przygotowanymi partiami dotyczącymi kwestii tetrarchii i spraw religijnych a raczej po macoszemu potraktowaną tematyką wschodnią. Minusów jest więc sporo, ale sama książka jest niewątpliwie bardzo dobra i przywraca Galeriuszowi należne mu miejsce w dziejach Rzymu III/IV wieku.

Tomasz Babnis

Galeriusz panował w cesarstwie rzymskim – jako cezar, a potem jako august – przez 18 lat (293-311). Zawsze jednak pozostawał w cieniu swojego współwładcy i teścia Dioklecjana. Tę tendencję do umieszczania Galeriusza za Dioklecjanem widać choćby w tytule ważnej biografii Leadbettera (Galerius and the Will of Diocletian). Suski w swojej pracy postanowił wysunąć na plan...