Bezapelacyjnie jedna z lepszych książek, które przeczytałem w 2023 roku.

Bezapelacyjnie jedna z lepszych książek, które przeczytałem w 2023 roku.

Całkiem śmieszna ironiczna powieść o Ukrainie, w czasach już po Majdanie 2013 roku. Cała akcja toczy się wokół absurdalnej idei wybudowania tajnego tunelu pod granicą z Unią Europejską. Lubka stworzył cały wachlarz przedziwnych postaci: nauczyciela, trochę nieudacznika,ale idealistę, drobnego przemytnika, lekarkę szmuglujacą nielegalne narządy, czy mera- karierowicza, który bardzo chętnie nielegalnie powiększy swój majątek. Główny bohater, marzy o eurointegracji Ukraińców wierząc, że jego naród od zawsze bardziej pasował do Europy niż do Rosji. Niestety musi walczyć o wcielenie swojej idei z szajką przestępców-przemytników, których interesuje tylko osobisty zysk.
Przez większość książki jest śmiesznie i absurdalnie. Lubka bardzo ironicznie przedstawił swój kraj, jednak na końcu okazuje się, że jeszcze dużo wody upłynie zanim cały naród zrozumie ideę Karbida. Dziś już wiemy, że to wydarzyło się w lutym 2022 roku.

Całkiem śmieszna ironiczna powieść o Ukrainie, w czasach już po Majdanie 2013 roku. Cała akcja toczy się wokół absurdalnej idei wybudowania tajnego tunelu pod granicą z Unią Europejską. Lubka stworzył cały wachlarz przedziwnych postaci: nauczyciela, trochę nieudacznika,ale idealistę, drobnego przemytnika, lekarkę szmuglujacą nielegalne narządy, czy mera- karierowicza, który...

Jest taka kraina na zachodnio-południowym krańcu Ukrainy, która zwie się Zakarpacie. Niewielu światłych Europejczyków w ogóle zdaje sobie sprawę o jej istnieniu i nie zaprząta sobie umysłów myśleniem o niej. Tymczasem Zakarpatczycy są bardzo europejsko uświadomionymi obywatelami, gdyż jak sami przyznają leżą w samym środku kontynentu na styku czterech granic, kultur i systemów politycznych. Sprytni mieszkańcy pogranicza wykorzystują swoje położenie geograficzne i jak tylko umieją czerpią z tego zyski. Jedni żyją z przemytu inni zaś z jego tropienia i łapówek. Interes musi się wszystkim opłacać. Przemycać można wszystko: benzynę, wódkę, rowery, kiszoną kapustą, Pakistańczyków a nawet krew i organy do transplantacji. Trzeba tylko wiedzieć jak to robić. I tu w tej kombinatorskiej opowieści o przemytniczych inklinacjach Zakarpatczyków pojawia się nauczyciel historii z miasteczka Miedwiediów - Michajłyj Oleksijewicz, którego przezywano Karbidem. On sam zaś na wzór cesarza Tyberiusza i przygranicznej rzeki Tys (Cisy) nazywał siebie Tysem. Jest on ideowcem, któremu obce są przemytnicze interesy jego ziomków. Jego marzeniem jest przede wszystkim integracja Ukrainy z Unią Europejską. A ponieważ Unia nie kwapi się do poszerzenia swych granic na wschód, to Tys wymyślił, że Ukraina sama się z nią zintegruje. Do tego celu miałby służyć tunel, który z Miedwiedowia poprowadzi wszystkich Ukraińców na sąsiednie Węgry. Pomysł ten, ku jego zaskoczeniu znajduje wsparcie w gronie lokalnych przemytniczych bonzów, którzy szybko wprowadzają jego pomysł w czyn. Oczywiście budowlańcom prześwietlają zupełnie inne cele niż Tysowi.

Książka Andrija Lubki ,,Karbid" ma swój podtytuł: ,,niewiarygodne tragikomiczne przygody pewnego szlachetnego człowieka i całej zgrai łajdaków, którzy szturmowali granicę wodą, niebem i lądem, aż doprowadzili bohatera do podziemnego królestwa cieni". To rzeczywiście szalona fabuła, która w zabawny i lekki sposób opowiada w nieco zakulisowy sposób o niełatwym życiu na ukraińskiej prowincji. Ukraiński sen o zachodniej Europie jest trochę pokrętny, bo z jednej strony każdy marzy o lepszym bycie, ale z drugiej, jak zauważa mer miasteczka, z czego by się wszyscy utrzymywali, gdyby nagle granica zniknęła?
Andrij Lubka z powodzeniem czerpie garściami i z prozy Jarosława Haśka, Josefa Škvoreckego, a w nawet wydaje mi się że i z Andrzeja Stasiuka. Dlatego jego opowieść ,,Karbid" wciąga od samego początku po ostatnie zdanie z posłowia. Tylko Mariczki mi szkoda... Bo czemu ona była winna...

Jest taka kraina na zachodnio-południowym krańcu Ukrainy, która zwie się Zakarpacie. Niewielu światłych Europejczyków w ogóle zdaje sobie sprawę o jej istnieniu i nie zaprząta sobie umysłów myśleniem o niej. Tymczasem Zakarpatczycy są bardzo europejsko uświadomionymi obywatelami, gdyż jak sami przyznają leżą w samym środku kontynentu na styku czterech granic, kultur i...

"Kiedyś nikt tutaj nie zostanie."

Humorystycznym klimatem powieść przypomina trochę "Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina", tyle że dotyczy codziennego życia w ukraińskim, pogranicznym miasteczku Mediw (przemianowanego jakoby za komunizmu na Medwediw) nad Cisą w 2015 roku, czyli dawno po Majdanie. Opis wielkości i położenia miasteczka wobec granic z Węgrami i Rumunią sugerowałby, że inspiracją dla autora mógłby być Wynohradiw/Sewlusz (tu mieszkał Béla Bartók) lub osiedle Wyłok, ale geografia jest raczej po części zmyślona. Jednak nie samo wydarzenie - autor bez wątpienia inspirował się odkrytym przez służby celne w 2012 roku bardzo podobnym 700 metrowym tunelem z przedmieść Użhorodu na Słowację, między miejscowościami Vyšné Nemecké i Nišné Nemecké.
Najciekawsze jest tu nadzwyczaj ironiczne spojrzenie na kondycję państwa (powszechny nepotyzm i korupcja w urzędach) i rozziew, jaki przeżywają jego obywatele między europejskimi aspiracjami a wojną z Rosją, między zachłyśnięciem się patriotyzmem (umiarkowanym, bo żyć trzeba) zwykłych obywateli względem młodego państwa a żarłocznie kapitalistycznym (i wyłącznie z myślą o własnym, prywatnym interesie) światopoglądzie i funkcjonowaniu mafii urzędniczo-policyjnej. Gdy zwykły obywatel jest zagrożony, do kogo ma się zwrócić? Do urzędu, do policji? "Tyle że milicja nie obroni. Jej funkcja to chronić władze i bandytów przed uczciwymi ludźmi, nie odwrotnie. Wszyscy oni z jednej gliny ulepieni. Nigdy żaden milicjant nie wystąpi przeciw merowi. Zresztą, wszyscy ci milicjanci, to synowie prokuratorów i sędziów, sędziowie to dzieci merów, adwokaci - córki celników, to wszystko jedna wielka rodzina, przedhistoryczne plemię, które trzyma się razem i porządny człowiek nic przeciwko nim nie może zrobić. (...) Cały obwód tak wygląda. Posłem do parlamentu z Zakarpacia jest znany przemytnik, jego głupszy brat stoi na czele rady obwodowej, a najgłupszego wyznaczono na naczelnika obwodowej milicji drogowej. Darwinowska hierarchia w XXI wieku. Całą Ukrainę oplata pajęczyna władzy, przemieszanej z kryminalnymi pieniędzmi i chronionej przez sadystów z milicyjnych struktur. Za wszystkie sznurki pociągają koła bezpieczeństwa, często robiąc to środkami średniowiecznej arystokracji - żenią się z dziećmi wpływowych ludzi, podają sobie nawzajem dzieci do chrztu i zapisują do tych samych kół łowieckich."(s.168-9)

Wszystko zaczyna się od tego, że pewien przepełniony patriotyzmem nauczyciel historii (nazwiskiem Czwak - czuwak to gwarowo "facet, koleś" więc taki everyman; szkolna ksywa Karbid, bo puszcza wiatry, ale ma to też nawiązywać w intencji autora do wolterowskiego Kandyda) wymyśla, jak wobec oporu Unii Europejskiej przed przyjęciem Ukrainy do grona jej członków dokonać integracji, jeśli nie ukraińskiego państwa, to przynajmniej ludności Ukrainy z Europą. Po wschodnioeuropejsku. Przemytem. Przez tunel. Pomysł napotyka zainteresowanie inwestorów z lokalnego światka przestępczo-gospodarczego (na granicy wszyscy żyją z granicy): mer miasta, lekarz-patolog handlująca organami ludzkimi, przemytnik ludzi, przemytnik papierosów, grabarz, bracia organizujący wygrane w konkursie Eurowizji. Przy takich akcjonariuszach wizja ziszcza się w błyskawicznym tempie. Czy jednak na pewno? I co jeszcze z tego wyniknie?
Cóż, jak zawsze - nie tylko na Bałkanach (Zakarpacie wg autora należy do nich ewidentnie) - miłość i patriotyzm muszą przegrać z brudnymi interesami.
"Jak zawsze na Ukrainie, sprawiedliwość stanęła po stronie tego, kto bije i ma bodaj jakąś administracyjną przewagę" (s.36).

PS.Mam nadzieję, że w obliczu wielu imion i nazw znaczących w książce, tłumacz/wydawnictwo (?) tylko pomyłkowo używa formy annus (rok) zamiast anus (odbyt)? A może to też była aluzja?

"Kiedyś nikt tutaj nie zostanie."

Humorystycznym klimatem powieść przypomina trochę "Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina", tyle że dotyczy codziennego życia w ukraińskim, pogranicznym miasteczku Mediw (przemianowanego jakoby za komunizmu na Medwediw) nad Cisą w 2015 roku, czyli dawno po Majdanie. Opis wielkości i położenia miasteczka wobec granic z Węgrami...

Bardzo fajna, lekka lektura. Wciągająca i z zaskakującym finałem. Przypomina mi trochę film "Miś".
Polecam zdecydowanie.

Bardzo fajna, lekka lektura. Wciągająca i z zaskakującym finałem. Przypomina mi trochę film "Miś".
Polecam zdecydowanie.