Śmiertelnie chory mężczyzna rusza w ostatnią podróż do Włoch. Tam poznaje znacznie młodszą od siebie Ukrainkę, która zostaje jego kochanką. To spotkanie odświeża tragiczne wspomnienia mężczyzny z dzieciństwa na polsko-ukraińskim pograniczu. Przeczytałam kiedyś takie mniej więcej streszczenie "Oksany" Włodzimierza Odojewskiego, i nie wywarło na mnie najlepszego wrażenia. A tu zaskoczenie.
Nie mogę powiedzieć, że mnie ta powieść całkowicie do siebie przekonała, ale nie znalazłam jej słabości tam, gdzie ich się spodziewałam. Wątek romansu przedstawiony jest z wyczuciem, autor celnie zbija wątpliwości czytelnika. Nawet jeśli potraktować "Oksanę" jako melodramat, trudno nie zauważyć, że to tylko środek, który służy opowiedzeniu całkiem innej historii. O czym więc jest ta powieść? "O smutku niemożności przywołania pewnych twarzy i widoków. O rozpaczy błąkania się po omacku po śladach świata, który już nie istnieje w rzeczywistości, a tylko w (...) pamięci, i o tej gorzkiej wiedzy, że gdy (...) pamięć zgaśnie, to i on, ten świat, zgaśnie ostatecznie". To nie tylko smutek odchodzącego człowieka, który bez satysfakcji podsumowuje własne życie, stawka jest większa. Chodzi o pamięć historyczną, pamięć bratobójczego konfliktu. Bohater (a tak naprawdę autor) nosi w sobie pytanie bez odpowiedzi: jak zachować tę pamięć, a jednocześnie oczyścić ją z nienawiści. Nie bez kozery akcja toczy się na początku lat 90-tych, a w tle, nieco natrętnie, pobrzmiewają echa wojny na Bałkanach. To nienawiść, pragnienie zemsty, najlepiej konserwuje wspomnienia. Więc może lepiej zapomnieć?...
Powieść nie do każdego jest adresowana i nie każdemu się spodoba. Dla mnie największą barierą był język: długie na całe akapity zdania, czasem nienaturalny szyk i wydziwione określenia (kto nazywa autostradę trzypasmowym traktem). Warto się z tym archaizmem oswoić, zwłaszcza jeśli komuś bliskie są poruszane przez Odojewskiego tematy. Poczucie, że autor ma coś ważnego do przekazania, nie jest znowu takie częste.

Śmiertelnie chory mężczyzna rusza w ostatnią podróż do Włoch. Tam poznaje znacznie młodszą od siebie Ukrainkę, która zostaje jego kochanką. To spotkanie odświeża tragiczne wspomnienia mężczyzny z dzieciństwa na polsko-ukraińskim pograniczu. Przeczytałam kiedyś takie mniej więcej streszczenie "Oksany" Włodzimierza Odojewskiego, i nie wywarło na mnie najlepszego wrażenia. A...