Zastanawiałam się, czy można napisać zabawną książkę o starości, demencji i wszelkich niedomaganiach, jakie nękają ludzi w podeszłym wieku. Czy można wzbudzać śmiech, jednocześnie nie przekraczając granicy dobrego smaku i nie poniżając starców opisami ich problemów zdrowotnych i zniedołężnienia.

Okazuje się, że można. Z jednym wszelako zastrzeżeniem: że nie pisze się książki prawdziwie zabawnej, a jedynie udającej wesołość. Powieść ta, a właściwie dziennik, opisujący codzienność w domu starców, tylko pozornie jest śmieszna, pod szatą trefnisia kryje się wielki smutek i gorycz. I nawet jeśli uwagi i spostrzeżenia bohatera, zapisywane z prawdziwie wisielczym chwilami humorem, budzą uśmiech, zaraz nasuwa się przygnębiająca refleksja: starość to w gruncie rzeczy bardzo smutna kraina. I wcale nie tylko dlatego, że walczyć trzeba z ograniczeniami fizycznymi. Rezydenci domu starców pełni są jeszcze energii, pomysłów, wielu z nich ciągle dopisuje intelekt i poczucie humoru, pomimo zawodzącego ciała nadal mają chęć i siły, by organizować sobie czas i wynajdywać przyjemności.

Gorzej, iż ścierać muszą się jeszcze z tym, z czym walka z góry okazuje się przegrana: z brakiem dobrej woli ludzi młodszych. Oto niechętne rodziny, rzadko pojawiające się z odwiedzinami, traktujące swych seniorów jak zbędne graty i właściwie tylko czekające na ich odejście. Perfidna i bezduszna dyrektorka ośrodka, swą bezinteresowną złośliwością przypominająca chwilami siostrę Ratched z "Lotu nad kukułczym gniazdem". Niedorzeczne i owiane tajemnicą regulaminy, funkcjonujące niczym sławetny paragraf 22 z powieści Hellera. A wreszcie dziwaczna polityka socjalna państwa, która więcej przynosi szkody niż korzyści tym nieszczęsnym, steranym życiem ludziom. Nie mam pojęcia, czy to, co o pomysłach polityków pisze w swym dzienniku Hendrik Groen, jest prawdą, czy tylko literacką fikcją, ale dziwnie jakoś pachnie mi to rzeczywistością. W końcu dlaczego miałabym uważać, że holenderscy deputowani mają więcej oleju w głowach od naszych?...

Owszem, "Małe eksperymenty ze szczęściem" to książka zabawna, a zarazem bardzo smutna. Przez ową gorycz, ukrytą pod maską wesołka, tym bardziej warta polecenia.

Zastanawiałam się, czy można napisać zabawną książkę o starości, demencji i wszelkich niedomaganiach, jakie nękają ludzi w podeszłym wieku. Czy można wzbudzać śmiech, jednocześnie nie przekraczając granicy dobrego smaku i nie poniżając starców opisami ich problemów zdrowotnych i zniedołężnienia.

Okazuje się, że można. Z jednym wszelako zastrzeżeniem: że nie pisze się...