Dość niedawno premierę miała powieść Egona Hostovsky’ego poświęcona Czechosłowacji w czasach komunistycznego reżimu. Mimo, że od tego czasu minęło wiele lat, a powieść, która była zakazana nabiera nowego wymiaru. Staje się ważnym głosem i świadectwem dramatycznych wydarzeń tamtych lat, który porusza nawet najbardziej wymagającego współczesnego czytelnika.
Egon Hostovsky znał sposób sprawowania władzy przez komunistów niemalże od podszewki. W 1948 roku był jednym z pracowników Ministerstwa Spraw Zagranicznych Czechosłowacji, którzy byli naoczni świadkami przejęcia władzy przez komunistów. Większość wydarzeń, w których pośrednio i bezpośrednio uczestniczył Hostovsky przelał na papier i tak narodził się pomysł na powieść ,,Zaginiony”. Mimo, że powieść powstała w 1956 roku, to przez wiele lat była utworem zakazanym. W ojczystym języku autora ukazała się dopiero po 1989 roku, a polski czytelnik ma szansę ją przeczytać wiele lat później.
Hostovsky zabiera czytelnika w podróż do Pragi w roku 1948. Tam spotykamy Erika Brunnera wiceszefa Wydziału Prasowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, który zostaje wyznaczony do zbierania materiałów na temat niejakiego Pavla Krala. Od tego momentu życie Brunnera, żydowskiego intelektualisty, zmienia się. Mężczyzna musi dokonać wielu trudnych decyzji i zdecydować się po czyjej stronie stanie. Czy będzie wypełniał rozkazy partii i ulegnie systemowi, czy stawi opór. Czy uda mu się wyjść z tego impasu i pokonać własne słabości?
Powieść Hostovsky’ego można odczytywać na wiele sposobów. Z jednej strony jest to dokładny portret psychologiczny głównego bohatera, którego działania i reakcje na różne wydarzenia obserwujemy. Z uwagą śledzimy zmiany, jakie zachodzą w Brunnerze oraz w jaki sposób postrzega otaczający go świat. Poprzez sceny rozmów oraz spotkań z innymi ludźmi możliwe jest poznanie bohatera i jego najgłębszych przemyśleń. Z drugiej strony powieść jest doskonałą próbą przedstawienia ówczesnych realiów społeczno-politycznych. Obserwujemy zmiany następujące w państwie, które coraz bardziej zbliża się do reżimu. Widzimy ciemne sprawki polityków oraz manipulację obywatelami. Jednakże zdarzenia o podłożu politycznym okazują się doskonałym tłem dla obserwowania skomplikowanych relacji międzyludzkich oraz zastanowienia się nad problemem lojalności oraz przyjaźni w obliczu rodzącego się totalitaryzmu.
Za bardzo ciekawy zabieg autora uważam sposób przedstawienia Pavla Krala. To postać, o której wiele się mówi, poznaje się go poprzez relacje znajomych i przyjaciół. Brunner zbiera o nim informacje, prowadzi ,,śledztwo”, ale nigdy nie poznaje go. Kral staje się dla czytelnika człowiekiem zagadką, jedną wielką tajemnicą, którą stara się zgłębić wraz z głównym bohaterem. Taki pośredni sposób poznania postaci z perspektywy relacji osób z jego toczenia uważam za bardzo udany i wnoszący element zagadkowości do tej interesującej powieści. Co więcej autor pozostawia czytelnika samego z wieloma pytaniami o Krala, co tylko wzmaga domysły i próby wypełnienia miejsc niedookreślonych lub przemilczanych.
Kolejną mocną stroną powieści są nietuzinkowe postaci, które mogą wydawać się wprowadzane nieco chaotycznie. Niemniej są to jednostki specyficzne, interesujące, których cechy ujawniane są w najbardziej znaczących sytuacjach. Wszystkie osoby z otoczenia Krala okazują się bardzo barwnymi i wartymi uwagi czytelnika.
Niestety muszę jeszcze Was ostrzec przed lekturą ,,Zaginionego”. Nie jest to powieść dla każdego. Szczególnie osoby, które nie zbyt orientują się w historii Czech nie będą w stanie zrozumieć wszystkich niuansów i aluzji dotyczących realiów opisywanych przez autora. Muszę się przyznać, że czasami z tego powodu miałam ochotę zostawić książkę na później. Dlatego przed rozpoczęciem czytania radziłabym nieco rozeznać się w historii, co znacząco ułatwiłoby Wam zetknięcie się z powieścią Hostovsky’ego. Wówczas lektura jego powieści będzie na pewno przyjemniejsza. Pomocą w tej kwestii okazuje się przedmowa tłumacza Andrzeja Jagodzińskiego, który pokrótce zaznajamia odbiorcę ze specyfiką sytuacji politycznej Czechosłowacji w latach 50. XX wieku.
Mimo tego uważam, że ,,Zaginiony” jest powieścią wyjątkową, wieloznaczną, w której można zauważyć nie tylko elementy prozy psychologicznej i historycznej, ale również thrillera i powieści sensacyjnej. To połączenie okazuje się bardzo trafne i sprawia, że książkę czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem.

Dość niedawno premierę miała powieść Egona Hostovsky’ego poświęcona Czechosłowacji w czasach komunistycznego reżimu. Mimo, że od tego czasu minęło wiele lat, a powieść, która była zakazana nabiera nowego wymiaru. Staje się ważnym głosem i świadectwem dramatycznych wydarzeń tamtych lat, który porusza nawet najbardziej wymagającego współczesnego czytelnika.
Egon Hostovsky...