Relacji na temat pobytu w gettach żydowskich stworzonych przez nazistów w czasach II wojny światowej powstało już naprawdę wiele. Jakiś czas temu na rynku ukazała się kolejna, po którą zdecydowałam się sięgnąć. Dlaczego akurat po tę? Ponieważ miała pokazać mi realia życia w getcie z nieco innej niż większość perspektywy.

Mary Berg to zaledwie piętnastoletnia dziewczyna, której przyszło przeżywać kilka lat swojej młodości w tragicznych okolicznościach. W 1939 roku zaczyna spisywać pamiętnik i nie wie wtedy jeszcze, że już niebawem wypełni jego karty opisami ludzkich cierpień. Nie tylko tych związanych z głodem, chorobami i ogólną codziennością egzystencji w getcie żydowskim, co też ze związanymi z własnymi wyrzutami sumienia. Wyrzutami z powodu lepszego położenia, w którym znalazła się razem ze swoją rodziną. Brzmi absurdalnie? Być może, ale tak właśnie było. Mary miała to szczęście, że jej matka była w stanie poświadczyć o swoim amerykańskim pochodzeniu, dzięki czemu życie w tym piekle na ziemi było dla nich nieco łatwiejsze niż dla ogółu jego mieszkańców. Choć Mary była w pełni świadoma zalet swojego położenia, to nie do końca radziła sobie z widokiem ludzi, którzy cierpieli głód i zapadali na tyfus – zawsze gdy tylko mogła, starała się im pomagać.

Ponadto przedstawiła swój czteroletni pobyt w getcie bardzo obrazowo i szczegółowo. Nie tylko jako miejsce wypełnione głodem, biedą i cierpieniem, ale także jako miejsce, w którym ludzie mimo wszystko starali się żyć względnie normalnie, tj. pobierali naukę, uczestniczyli w życiu kulturalnym, religijnym, cieszyli się miłością – za wszelką cenę próbowali czerpać radość z każdych aspektów ich trudnego życia. To właśnie dzięki temu wielu z nich przetrwało.

Relacja Mary może nie wnosi do relacji tego typu jakichś nowości, o których nie przeczytalibyśmy w podobnych jej tytułach, ale na pewno jest innym spojrzeniem na tę okrutną rzeczywistość. Na uznanie zasługuje też fakt, że Mary sprawiedliwie ocenia postawę różnych nacji – wskazuje na to, że wśród Polaków było wielu takich, którzy donosili na Żydów, byli w pewnym sensie ich oprawcami, ale też nie zapomina o tych, którzy pomagali im, ryzykując własnym życiem.

Bez wątpienia warto zrobić miejsce w swojej biblioteczce dla „Pamiętnika Mary Berg…” i spojrzeć na tę czarną kartę historii oczyma młodziutkiej dziewczyny, zmuszonej dorastać w szybkim tempie. Dziewczyny, która mierzyła się z tym, że jej los był lepszy, która na swój sposób przez to cierpiała i która była jedną z wrażliwszych ofiar nazistowskiego jarzma.

Ewa Szczepańska