Literatura skandynawska kojarzy mi się albo z mrocznymi historiami kryminalnymi albo z monumentalnymi powieściami, w których bohaterowie zmagają się z codziennością, siłami natury, przygnębieniem i depresją. Jonas Karlsson napisał jednak coś zupełnie innego – małą, niepozorną książeczkę o szczęściu – i zupełnie mnie tym zaskoczył.

Zaskoczenie być może nie było tak wielkie jak w przypadku głównego bohatera powieści, któremu życie nagle i bez ostrzeżenia wywraca się do góry nogami, za sprawą podejrzanego, horrendalnie wysokiego rachunku na blisko sześć milionów koron. Okazuje się bowiem, że nadszedł czas spłacania długów za życie i teraz każdy człowiek musi zapłacić za wszelkie życiowe przyjemności i ulotne chwile szczęścia w myśl zasady, że „nie ma nic za darmo”.

Kim jest osoba, której życiowy dług wynosi kilka milionów koron? Bogatym biznesmenem pławiącym się w luksusach, czy może szczęśliwym staruszkiem z gromadką wnuków? Nic z tych rzeczy. Nasz bohater to nadzwyczaj przeciętny człowiek, niczym niewyróżniający się wśród tłumu: samotny, niespełna 40-letni, pracujący na pół etatu mężczyzna, któremu trudno czegokolwiek pozazdrościć. Jak to możliwe, że ten szary obywatel dostał do uregulowania najwyższy rachunek? Gdzie zaszła pomyłka?

Z tymi właśnie pytaniami boryka się bezimienny bohater książki Jonasa Karlssona „Rachunek”. Postawiony w sytuacji bez wyjścia próbuje za wszelką cenę udowodnić, że zaszło nieporozumienie i doprowadzić do zmniejszenia kwoty do zapłaty. Z kolejnych stron powieści dowiadujemy się sporo o przeszłości bohatera i jego życiowych wyborach, które – z pozoru błahe – nagle zyskują na znaczeniu i prowadzą do zaskakujących wniosków. Mimochodem sami zaczynamy rozmyślać nad sensem życia, nad tym co ważne, a na co często po prostu nie zwracamy uwagi.

W niewielkiej, niespełna dwustustronicowej opowieści, którą trudno gatunkowo sklasyfikować (najbliżej jej chyba do powiastki filozoficznej), obserwujemy rozliczenie człowieka z dotychczasowym życiem. Autor porusza w książce wiele ważnych kwestii, a robi to w sposób niezwykle inteligentny i przewrotny. Mimo poważnych tematów, nie ma tu miejsca na głębokie filozoficzne dysputy, wręcz przeciwnie – jedną z największych zalet powieści jest jej prostota. Karlsson pisze oszczędnie, waży każde słowo, uwagę czytelnika przyciąga celnymi spostrzeżeniami, wplątanymi w pozornie mało ciekawą historię bohatera. Nie brak tu też inteligentnego humoru, który tej nietypowej opowieści w duchu Franza Kafki dodaje dodatkowego uroku.

To duża sztuka, by w tak skondensowanej i krótkiej formie zawrzeć tyle treści. Lektura „Rachunku” sprawia dużą przyjemność i co najważniejsze – książka zostaje z czytelnikiem na dłużej. Autor zmusza do zastanowienia, zadaje pytania o sens życia, stawiając kontrowersyjną tezę, że do szczęścia nie zawsze potrzeba pieniędzy, rodziny czy stabilizacji, że równie szczęśliwym można czuć się, będąc zwyczajnym przeciętniakiem. Warto o tym poczytać i warto to sobie przemyśleć.

Literatura skandynawska kojarzy mi się albo z mrocznymi historiami kryminalnymi albo z monumentalnymi powieściami, w których bohaterowie zmagają się z codziennością, siłami natury, przygnębieniem i depresją. Jonas Karlsson napisał jednak coś zupełnie innego – małą, niepozorną książeczkę o szczęściu – i zupełnie mnie tym zaskoczył.

Zaskoczenie być może nie było tak wielkie...