Tak. Wojna nie ma w sobie nic z kobiety. A jednak bardzo jej potrzebuje. Nigdy nie sądziłam, że potrzebuje jej tak bardzo. Nie tylko kobiety gotującej, piorącej, kochającej, czekającej czy (najcześciej pod brutalnym przymusem) użyczającej mężczyznom swojego ciała, ale także kobiety walczącej, strzelającej, jeżdżącej czołgami, latającej samolotami. Zabijającej.
A jednak - jakże to zupełnie inna wojna, niż wojna męska... O ile straszniejsza i brutalniejsza. O ile bardziej w oczach kobiety niepotrzebna i bezsensowna. Pełna tysięcy konkretnych twarzy, dźwięków, zapachów, kolorów. Śpiewanych ukradkiem piosenek, uciętych warkoczy, męskiej bielizny, o kilka numerów za dużych butów. Martwych zwierząt i pięknych, zupełnie niewojennych wschodów słońca. Pozostawionych w domu dzieciach czy utracie możliwości ich posiadania. Przymusowej bezpłciowości. Bo przecież kobiecość, często trwale okaleczoną i niepełną, można odzyskać dopiero po wojnie - jeśli uda się ją przeżyć.

Nie pamietam już, kiedy czytałam książkę tak wstrząsająca i bolesną. Dziesiątki głosów, które nakładają się na siebie, a każdy opowiada inną historię. Historię, którą każdy chce wypowiedzieć, czasem po raz pierwszy zostać wysłuchanym. Bo przecież kto słucha, gdy kobieta mówi o wojnie? A mówi uczuciami i łzami. O brutalności, podłości, niemożliwym do objęcia rozumem okrucieństwie. W całej swojej prostocie, szczerości, zwyczajności. Tak - wojna kobieca to wojna zwykła. Bez bohaterów, wielkich czynów, ogromnych oddziałów wojsk, monumentalnych pojazdów, czarno-białych wartości.
To tylko codzienna smierć, tysiące twarzy, których się nie zapomina, to krew, która ma barwę dojrzałego granatu i zapach, który trudno znieść. To końska grzywa poruszana wiatrem, cicho śpiewana piosenka, tęsknota i strach - przed śmiercią i przed tym, co będzie po tym, gdy jednak uda się przed nią uciec.

Tak. Wojna nie ma w sobie nic z kobiety. A jednak bardzo jej potrzebuje. Nigdy nie sądziłam, że potrzebuje jej tak bardzo. Nie tylko kobiety gotującej, piorącej, kochającej, czekającej czy (najcześciej pod brutalnym przymusem) użyczającej mężczyznom swojego ciała, ale także kobiety walczącej, strzelającej, jeżdżącej czołgami, latającej samolotami. Zabijającej.
A jednak -...