Polski garnizon wycofuje się z Moskwy. To koniec niespełnionych marzeń o rosyjskim tronie. Kacper Ryks vel Ryx junior ma pełną świadomość, że wpadnie w ręce swych wrogów. Ale jest mu w zasadzie to obojętne – odkąd stracił wiarę w to, że jego ukochana Zuzanna żyje, nic go nie trzyma na tym świecie. Ta jednak nie daje za wygraną i wszelkimi sposobami stara się opuścić Ukrytą Dolinę dokąd przywiózł ją Dziad Śmierć, przy okazji rozwiązując jej tajemnicę. Los jednak bywa przewrotny.

Oto koniec trójksięgu opisującego losy Ryksa, biorącego udział w słynnych wyprawach do Cesarstwa Rosyjskiego, zwanych potocznie dymitriadami. Jak się można spodziewać tom ten przyniesie wszelkie możliwe rozwiązania. Pojawiają się w nim zarazem starzy i znani bohaterowie, jak i zupełnie nowe postacie związane jednakże nieodmiennie z Kacprem – jak choćby jego siostra Zosia. Nie zabraknie nagłych i nieoczekiwanych zwrotów akcji, mrożących krew w żyła przygód, tajemnic, miłości i całej masy nieprawdopodobnych zbiegów okoliczności. Czytelnicy dowiedzą się m.in. kim jest Dziad Śmierć, co czeka Marynę, gdzie znajduje się Ukryta Dolina i co stanie się z Prochorem Białoskórskim.

Ta książka jest totalnie przewidywalna (szczególnie dla tych, którzy bacznie śledzą losy Kacpra Ryksa) a zarazem potrafi niejednokrotnie zaskoczyć nagłym zwrotem akcji. Co prawda trudno nie odnieść wrażenia, że te fabularne „fikołki” mają tylko jedno zadanie – sklecenie akcji w taki sposób, by ta doprowadziła do wiadomego finału ale są wystarczająco wdzięczne i ciekawe, by móc przymknąć na to oko. Podobnie jak na fakt, że z każdym tomem główny bohater staje się coraz to większym „nadczłowiekiem”, który niczego i nikogo się nie lęka. W „Mścicielu” jest to już niestety groteskowe, ale nadal pozwala bez przeszkód identyfikować się z młodym Ryksem. To lekka, choć momentami dość brutalna, literatura w sam raz do przeczytania i zapomnienia.

Należy się cieszyć, że przynajmniej nasi rodzimi pisarze sięgają po wątki historyczne, szczególnie, że jest po co sięgać. Sięgają i robią z nich użytek wyjątkowo udany – dają bowiem swoim czytelnikom nie kolejną, częstokroć nudną monografię danego okresu naszej historii, ale swobodnie budują na jej kanwie mniej lub bardziej udane scenariusze. Co ważne – dające się przeczytać z wypiekami na twarzy, a nie z grymasem rozpaczy. Może i Wollny przesadza z kształtowaniem fabuły pod znane od przynajmniej połowy drugiego tomu rozwiązanie, może i nie zna umiaru w kreowaniu swego ulubieńca – pisze jednak na tyle przyjemnie, że warto poświęcić jego pracy chwilę czasu. Nie będzie ona zmarnowana.

Bartek `barneej` Szpojda