Klasyka ambitnej science fiction. Książka rozsławiona ekranizacją Ridleya Scotta z 1982 roku, uznawaną za jeden z najlepszych filmów SF w historii gatunku, zaliczaną także do 100 najlepszych filmów XX wieku. Czy dzisiaj warto jeszcze czytać oryginał napisany w 1968 roku?

Autor umiejscowił akcję w 1992 roku, jednak we współczesnych wydaniach z oczywistych powodów figuruje rok 2021. Ziemia jest zniszczona po globalnej wojnie światowej, radioaktywne opady rujnują ludzkie zdrowie, silnie oddziałując zwłaszcza na szare komórki. Ludziom grozi stopniowa degradacja umysłowa, a także inne defekty w postaci braku możliwości rozrodczych etc. Rząd nakłania do emigracji na inne planety, miasta się wyludniają, porzucane przez nich obszary zawalone są wszechobecnym chłamem, czyli zbędnymi, zużytymi przedmiotami z poprzednich dekad.

Na tym śmietnisku historii wegetują ludzie, którzy z różnych powodów nie chcą opuścić Ziemi. Powstaje nowy rodzaj religii - merceryzm, skupiający się na gloryfikowaniu życia biologicznego (wojnę zdołały przeżyć nieliczne zwierzęta) i postawy etycznej polegającej na opiekowaniu się ocalałymi żywymi istotami. Odczuwanie empatii staje się wyznacznikiem człowieczeństwa.

Zupełnie pozbawione empatii są natomiast androidy czyli imitujące ludzi roboty, z każdym modelem coraz doskonalsze, coraz bardziej inteligentne, coraz trudniejsze do odróżnienia od żywego człowieka. Najnowszym modelom androidów, aby jak najlepiej przypominały ludzi, wszczepia się sztuczną pamięć, dzięki czemu zyskują one indywidualną tożsamość, ale co za tym idzie - one same nie wiedzą, że są androidami.

Zdarza się, że androidy zbuntują się i uciekną spod kontroli człowieka. Próbują udawać ludzi i żyć pośród nich niezidentyfikowane. Wówczas wzywa się Łowców - specjalistów od "usuwania" androidów, wyposażonych w odpowiednie testy i narzędzia do ich likwidacji. Oczywiście ich działalności nie nagłaśnia się, żeby nie niepokoić szarych obywateli.

Takim Łowcą jest Rick Deckard, który otrzymuje zlecenie na "usunięcie" sześciu uciekinierów z Marsa - najwyższej klasy androidów Nexus 6. Rozpoczyna się szaleńcza pogoń, kołowrotek wydarzeń, które postawią Deckarda przed nieznanymi wcześniej wyzwaniami i postawią na głowie wszystko, co wie i w co wierzy.

Wracając do postawionego na początku pytania, czy warto dzisiaj, po 45 latach i pamiętając świetną ekranizację, nadal czytać książkę Philipa Dicka. I odpowiedź może być tylko jedna - zdecydowane tak! Książka nie jest uzupełnieniem filmu, ona dotyka niemal zupełnie innej problematyki. To bardzo rzadki przypadek, kiedy zarówno literatura jak i film stanowią osobne arcydzieła, w dodatku idące niejako obok siebie, traktując o nieco innych zagadnieniach - na podstawie tej samej, wartkiej historii.

W filmie Ridleya Scotta chodzi głównie o granice człowieczeństwa, o prawo androidów do autentycznego, samoistnego istnienia, a także o prawo człowieka do powoływania i dysponowania takim sztucznym życiem. Głównym oponentem Deckarda jest Roy Batty, przywódca zbuntowanych robotów, domagający się prawa do życia.

W książce Philipa Dicka problemem (co częste u tego pisarza) jest tożsamość. Czy jestem tym, za kogo się uważam, skoro moja pamięć, moje wspomnienia i ciało mogą okazać się sztuczne? Czy prawdą jest to, w co się wierzy, czy to co mówią inni? Głównym przeciwnikiem dla Łowcy jest tu Rachael, to ona rozbija jego osobowość, ona odpowiada najdotkliwiej na jego działania.

I o ile Ridley Scott zmierza w stronę zacierania granic między biologicznym a sztucznym życiem, to już Philip Dick, im bliżej końca, tym bardziej te dwie formy egzystencji rozdziela, odzierając ze złudzeń i tęsknot.

Nie zdradzając nic z zakończenia książki - zwróćcie uwagę jak androidy traktują w końcówce znalezionego przypadkiem żywego pająka, a jak Deckard zachowuje się wobec odkrytej przez niego ropuchy. I która z tych istot okazuje się fałszem.

Warto, nawet po 45 latach czytać Philipa Dicka, jego powieść nie zestarzała się ani o jotę. Na co dzień mamy do czynienia z coraz większą ilością sztucznej inteligencji, zwłaszcza w internecie. Coraz większa ilość inteligentnych skryptów, botów, algorytmów ma wpływ na nasze decyzje. Coraz częściej okazuje się, że to, co uznaliśmy za prawdę jest oszustwem, że to jedynie internetowy fake.

Polecam również audiobooka z niesamowitą adaptację dźwiękową. Fantastyczny wręcz spektakl wyobraźni.

Klasyka ambitnej science fiction. Książka rozsławiona ekranizacją Ridleya Scotta z 1982 roku, uznawaną za jeden z najlepszych filmów SF w historii gatunku, zaliczaną także do 100 najlepszych filmów XX wieku. Czy dzisiaj warto jeszcze czytać oryginał napisany w 1968 roku?

Autor umiejscowił akcję w 1992 roku, jednak we współczesnych wydaniach z oczywistych powodów figuruje...