Obieżywszechświat

Słysząc nazwisko Martin, większości z nas na myśl przyjdzie skojarzenie albo cyklu „Pieśni Lodu i Ognia”, albo superprodukcji HBO na jej podstawie. Tak, już jest drodzy współczytelnicy, że gdy dany autor stworzy dzieło, które zachwyca miliony czytelników, jego wcześniejsze literackie dokonania, często odchodzą w niepamięć. George R.R. Martin był i jest nadal płodnym pisarzem, który stworzył wiele dzieł zanim zaczął pracę nad swym cyklem opus magnum. Popularność autora ma swe plusy, gdyż w pewien sposób wymusza od wydawnictw, by prezentowały wcześniejsze dokonania autora. „Tuf Wędrowiec” na pierwszy rzut oka wydaje się prostą, lekką i inteligentną rozrywką. Jednakże, gdy przyjrzymy się bliżej dostrzeżemy, że autor potrafi odnaleźć się w różnych gatunkach literackich i poruszać ważne etyczne i moralne kwestie w lekkich z pozoru historiach.

Haviland Tuf jest podróżnikiem i rzetelnym, aczkolwiek drobnym międzygwiezdnym kupcem. Dzięki niezwykłemu splotowi zdarzeń staje się właścicielem wiekowego, długiego na wiele mil statku – bazy ziemskiego Inżynierskiego Korpusu Ekologicznego. Zbudowany jako śmiercionośna broń, statek ów chroni sekrety zapomnianej dziedziny nauki. Ekscentryczny, ale zawsze postępujący zgodnie z zasadami etyki, Tuf postanawia zmienić profesję i mianuje się inżynierem ekologiem, używając zasobów statku-bazy do rozwiązywania problemów nękających rozliczne światy.

„Tuf Wędrowiec” to zbiór siedmiu opowiadań spiętych postacią tytułową. Teksty te ukazywały się w różnych periodykach u schyłku lat 70-tych oraz do połowy 80-tych. O ile pierwsze z opowiadań to zabawna historia przygodowa pełna zwrotów akcji, humoru i laserów, wszystkie pozostałe będą w różny sposób dotykać problemu niemal nieograniczonej władzy i płynących z tego konsekwencji etycznych. Owszem jak to często w przypadku zbiorów bywa, a zwłaszcza pisanych na przestrzeni lat, poziom składowych opowiadań bywa zróżnicowany. Jednakże w przypadku „Tufa Wędrowca” Martinowi udało się utrzymać wszystkie opowiadania na jednym poziomie. Aczkolwiek jakieś tam niuanse można wyłowić. Jedne w większym, inne w mniejszym stopniu, ale przypadną nie jednemu czytelnikowi do gustu.

Haviland Tuf został przedstawiony najwyraźniej i najbardziej barwnie. Już na pierwszy rzut oka widać, że jest postacią nietuzinkową: wysoki, łysy i otyły wielbiciel kotów stroni od ludzi i nienawidzi dotykania. Lubuje się w niezwykle rozbudowanych, lecz logicznych wypowiedziach, tworzonych za pomocą możliwie obiektywnego języka. Kupiec jest człowiekiem poczciwym, niezmiennie kierującym się zasadami etyki. Nigdy nie unosi się gniewem, ale potrafi postawić na swoim i umie negocjować warunki. uf stosunkowo szybko z kupca przemieni się w samozwańczego inżyniera ekologa, jedyną osobę w galaktyce, która może modyfikować warunki naturalne dowolnej planety. Rozpoczyna on swoją misję jako rodzaj współczującego anioła, wolnego od ludzkich namiętności, który potrafi znaleźć złoty środek w rozwiązywaniu problemów ekologicznych napotkanych planet, nie ulegając jednocześnie zepsuciu przez posiadaną władzę.

Lekki ton opowiadań sprawia, ze czyta się je nie tylko szybko, ale również z przyjemnością. Martin świetnie operuje językiem i potrafi stworzyć napięcie nawet w scenie z pozoru humorystycznej. Pod tym płaszczykiem lekkiego stylu Martin wbrew pozorom dotyka ważnych moralnie i etycznie kwestii. Kwestia prokreacji, a raczej jej nadmiernego rozpasania dominuje w trzech powiązanych ze sobą opowiadaniach. Martin wyraźnie podkreśla, że cienka jest granica między nieograniczoną wolnością danego człowieka a jej ograniczaniem, w celu wyższego dobra. Z jednej strony czasami trzeba narzucić radykalne środki, jednakże z drugiej strony kto daje prawo, aby móc decydować o losie chociażby drugiego człowieka. Cóż, z tych trzech opowiadań Martina wysnuwa się smutny wniosek, że niektóre cywilizacje są po prosu skazane na zagładę. Inne z kolei z opowiadań traktuje o ingerencji człowieka w środowisko i o mylnym przykładaniu ludzkiej skali rozumowania do otaczającego go świata. Martin dotyka również, problemów brutalnych walk zwierząt i dziwnie pojętego honoru rodów oraz odwołuje się do przekonań religijnych, ale tym razem kwestii narzucania ich innym, siłą.

Martin w pewnym momencie zacznie kwestionować postępowanie swojego bohatera, jednak w gestii czytelnika pozostaje rozsądzenie, kim jest i czym się stał Haviland Tuf. Dzięki mocnemu zakończeniu główny bohater zapisze się nam w pamięci jako postać zdecydowanie bardziej niejednoznaczna, niż blady grubasek z hodowlą kotów. Postać Tufa jest odzwierciedleniem wpływu władzy na człowieka. Owszem nasz kosmiczny podróżnik ze swym usposobieniem opiera się ciemniej strony władzy, czyli deprawacji, chociaż samo zakończenie nie jest już tak jednoznaczne. Warto zwrócić uwagę na słowa padające w trakcie lektury – władza deprawuje, ale władza absolutna deprawuje absolutnie.

Podsumowując, „Tuf Wędrowiec” to zbiór bardzo odmienny od pozostałych dzieł George’a R.R. Martina. Przyjemna i odświeżająca lektura, nie tylko dla wielbicieli „Pieśni Lodu i Ognia”, która pod płaszczykiem lekkości porusza ważne etycznie kwestie.

Obieżywszechświat

Słysząc nazwisko Martin, większości z nas na myśl przyjdzie skojarzenie albo cyklu „Pieśni Lodu i Ognia”, albo superprodukcji HBO na jej podstawie. Tak, już jest drodzy współczytelnicy, że gdy dany autor stworzy dzieło, które zachwyca miliony czytelników, jego wcześniejsze literackie dokonania, często odchodzą w niepamięć. George R.R. Martin był i...