Amnezja zawsze jest interesującym punktem wyjścia do opowiedzenia jakieś historii. Czytelnik lub też widz próbuje, razem z postacią cierpiącą na zanik pamięci, nie tylko wyjaśnić przyczynę takiego stanu rzeczy, ale również odkryć przeszłość i dawną osobowość głównego bohatera. Wystarczy wspomnieć m.in. Jasona Bourne’a, filmy „Memento” czy, w wersji komediowej, „50 pierwszych randek”. Ten sam motyw zostaje wykorzystany w debiutanckiej powieści S. J. Watsona „Zanim zasnę”, wielokrotnie nagradzanego thrillera, który niedawno został sfilmowany, a główne role w tej produkcji zagrali tak świetni aktorzy, jak Nicole Kidman, Colin Firth i Mark Strong.

Główną bohaterką powieści jest Christine Lucas, kobieta w średnim wieku, która cierpi na rzadką odmianę amnezji – wystarczy, że się obudzi, a nie pamięta niczego. Ani tego, co stało się wczorajszego dnia, ani swojej przeszłości: kim jest, ile ma lat, gdzie się znajduje, czy ma rodzinę, przyjaciół, pracę… Kobieta codziennie rano budzi się, leżąc w łóżku obok obcego mężczyzny, który okazuje się jej mężem, patrzy w lustro na nieznajomą twarz, będącą jej własnym odbiciem, a każdego dnia dowiaduje się najważniejszych szczegółów z życia, którego nie jest w stanie sobie przypomnieć. Taki rodzaj zaniku pamięci u Christine utrudnia jej wykonywanie wielu czynności, czyniąc ją bezradną i uzależnioną od pomocy Bena, cierpliwego i kochającego ją małżonka. Pewnego dnia do kobiety dzwoni doktor Nash z propozycją rozpoczęcia terapii odmiennej od tych, jakim poddawała się wcześniej główna bohaterka „Zanim zasnę”. Jednym z elementów tego leczenia ma być pamiętnik i zapisane w nim przebłyski wspomnień oraz zdarzenia konkretnego dnia. Christine zgadza się, w tajemnicy przed Benem, poddać się temu eksperymentowi w nadziei, że uda się jej przypomnieć wiele faktów z dotychczasowego życia. Kobieta nie przeczuwa, że ta decyzja doprowadzi ją do zaskakujących odkryć z przeszłości oraz że najbliższa osoba okaże się tą, którą nigdy nie powinna zaufać…

S. J. Watson napisał „Zanim zasnę” w ramach kursu powieściopisarskiego organizowanego przez Faber Academy. Ta informacja może w wielu czytelnikach tej powieści obudzić chęć zapisania się na podobne zajęcia, ponieważ autor w swoim debiucie literackim zamieścił interesującą i trzymającą w ciągłym napięciu historię, której nie powstydziłby się niejeden pisarz. Perfekcyjna konstrukcja całości to największy atut „Zanim zasnę”. S. J. Watson prowadzi czytelnika od niewinnego z pozoru wstępu, przez rozwiniecie będące jednocześnie misternie utkaną intrygą, godną niejednego thrillera psychologicznego, kończąc na zaskakującym finale. Sama postać Christine sprawia, że nie można ani na moment oderwać się od fabuły – bohaterka zdobywa najpierw nasze współczucie swoją sytuacją życiową i bezradnością, ale w trakcie rozwoju historii zaczyna imponować nam swoją wytrwałością i chęcią poznania samej siebie. Jej rodzaj amnezji wydaje się dla nas nie do wyobrażenia, jednak w podziękowaniach autora można zobaczyć, że ludzi z podobnym schorzeniem jest naprawdę dużo, a jedno z nich znalazło swoje odzwierciedlenie w literaturze (mam na myśli dziennik żony jednego z pacjentów cierpiącego na taki sam zanik pamięci)

Wobec męża Christine, Bena, czytelnik od początku odczuwa niechęć i brak zaufania, natomiast doktor Nash, który pomaga bohaterce w pokonaniu amnezji, jest najsłabiej opisaną postacią „Zanim zasnę”. Lekarz wydaje się czytelnikowi bezpłciowy i nijaki w porównaniu z resztą osób występujących w powieści. A to właśnie on ma być przewodnikiem głównej bohaterki w drodze do pełnego zdrowia!

Słabych punktów w „Zanim zasnę” jest niewiele. To bardzo dobry thriller psychologiczny. Trudno też uwierzyć, że S. J. Watson napisał ją w ramach zajęć z kreatywnego pisania – rzadko trafia się debiut powieściowy, będący naprawdę ciekawą i wciągającą pozycją. Po lekturze tej książki wielu czytelników będzie odczuwać strach przed zaśnięciem.

Anna Wolak