Książka „Tam gdzie kończy się kraj” Dawida Grosmana to opowieść o matce,która opuszcza dom, aby nie otrzymać złej wiadomości o swoim synu wyruszającym na wojnę. Kilka tygodni po jej ukończeniu do samego Grosmana dociera wieść, że jego syn, Uri, zginął na wojnie - tzw. drugiej wojnie libańskiej. Wkrótce po śmierci Uriego Grosman napisze „Poza czasem” - opowieść o żałobie rodziców tracących swoje dzieci. W wywiadzie powie: „Świadomość katastrofy, jaka spotkała mnie po śmierci mojego syna Uriego, przenika każdą minutę mojego życia. Zasila pamięć, wpływając na mnie niekiedy w sposób paraliżujący. Nie mniej jednak, pisarstwo buduje we mnie swego rodzaju przestrzeń, w której śmierci nie da się jednoznacznie określić jako absolutnego przeciwieństwa życia”.

Z pewnością to nie jest najlepsza powieść Grosmana, bo to nie jest powieść. „Poza czasem” to swoista księgą żałoby, pisana raz białym wierszem, raz tradycyjną prozą, a całość spięta została w formę sztuki teatralnej, o dużym ładunku religijnym i mistycznym.

Spoiwem narracji jest wędrówka, podróż, w której żałobnicy co i rusz wracają w to samo miejsce. Wędrują w kółko, nie mogąc dotrzeć do upragnionego „tam”, gdzie po śmierci przebywają ich dzieci. Tylko gdzie jest owo „tam”? Idą i opłakują je, idą i zadają pytania o sens, a właściwie bezsens, tej potworności, jaką jest utrata dziecka jeszcze za życia rodziców. W tym znaczeniu „Poza czasem” można porównać ze znakomitym „Kadyszem za nienarodzone dziecko” Imre Kertesza lub z niesłusznie zapomnianymi dziełami Charlesa Reznikoffa.

Narracja Grosmana jest niezwykle emocjonalna, skupiona na wewnętrznym przeżywaniu. Przeżywanie żałoby otrzymuje w książce symboliczny wymiar krążenia wokół bólu, niemożności wyrwania się z sideł rozpaczy, a wiec niemożności dotarcia do owego „tam”, gdzie da się ukoić szloch.

Mężczyzna, który wstaje nagle od nakrytego do kolacji stołu, rozstaje się z żoną i rusza w drogę, aby szukać zmarłego syna, spotyka innych rodziców, podobnych jemu. W ten sposób tworzy się kondukt żałobników, pragnących wyjść z pustki poprzez pustkę. Idą razem i zaczynają powoli łączyć swoją tożsamość. Stają się w końcu swoistą „jednością”. Ostatecznie osiągają granicę – ogromny, skalny mur, który tnie świat na pół.

W „Poza czasem” łatwo dostrzec nawiązania do Biblii i kultury żydowskiej, w której znajdujemy pełno odniesień do wspólnego przebywania żywych i umarłych. Bohaterami książki są tak naprawdę cienie umarłych i cienie ludzi, tzn. ta część jestestwa, która pozostaje w ludziach po doznaniu osobistej tragedii.

Z pewnością czas goi rany, ale zanim zagoi, aby nie oszaleć, trzeba wstać od stołu i wyruszyć w podróż „tam” - do własnego wnętrza. Ta prawda, zaskakująca w swojej prostocie, dociera do czytelnika krok po kroku podczas lektury „Poza czasem” - głęboko osobistej książki Dawida Grosmana.

Książka „Tam gdzie kończy się kraj” Dawida Grosmana to opowieść o matce,która opuszcza dom, aby nie otrzymać złej wiadomości o swoim synu wyruszającym na wojnę. Kilka tygodni po jej ukończeniu do samego Grosmana dociera wieść, że jego syn, Uri, zginął na wojnie - tzw. drugiej wojnie libańskiej. Wkrótce po śmierci Uriego Grosman napisze „Poza czasem” - opowieść o żałobie...