Londyn – miasto nierealne T. S. Eliota, ogromny tygiel kultur i epok, miejsce, w którym mitologia, historia i współczesność przenikają się w stopniu niespotykanym chyba nigdzie indziej. Miasto-palimpsest, które zachwyciło Petera Ackroyda, do tego stopnia, że postanowił napisać jego biografię. Londyn przekracza wszelkie granice i konwencje (...) Londyn jest nieskończony. Oznajmił. Jest również widownią cudów i siedliskiem pogaństwa. Kto potrafi zgłębić otchłanie Londynu?*

Wszystko wskazuje na to, że posterunkowy Peter Grant będzie musiał przynajmniej spróbować. Zakończył on właśnie okres próbny w Metropolitan Police, a majaczące przed nim perspektywy nie są zbyt optymistyczne – wszystko wskazuje na to, że ambitny młodzieniec zasili armię funkcjonariuszy zajmujących się robotą papierkową. Zaskakujący splot wydarzeń sprawia jednak, że znajduje się on w polu zainteresowania wydziału, o którego istnieniu nie miał najmniejszego pojęcia i o ile wcześniej obawiał się nudy, od tego momentu może o niej co najwyżej pomarzyć. A szkolenia pod okiem ostatniego angielskiego czarodzieja to dopiero początek. W ramach nowych obowiązków Peter okazjonalnie rozkopuje zabytkowe cmentarze, przesłuchuje obywateli, którzy już jakiś czas temu znaleźli się w (podobno) lepszym ze światów, próbuje rozwikłać zagadkę wybuchów niespotykanej agresji wśród spokojnych dotąd mieszkańców stolicy... I jakby tego było mało, ląduje w samym środku nasilającego się konfliktu pomiędzy stronnikami żeńskiego i męskiego bóstwa Tamizy.

Londyn Aaronovitcha porywa już od pierwszych stron. Klimatyczne opisy Covent Garden, stanowiącego centrum zagadkowych wydarzeń, wprowadzają czytelnika w atmosferę dawnego miasta, które już po chwili, zupełnie niepostrzeżenie, przeobraża się we współczesną, tętniącą różnorodnością etniczną metropolię. Jego wielokulturowość znajduje odbicie przede wszystkim w swoistej miejskiej mitologii, a zwłaszcza w postaciach genii locorum, których spektrum sięga od emigrantów z krajów afrykańskich po postacie przywodzące na myśl silnie zakorzenionych w kulturze Wysp, prowadzących koczownicze życie Irish Travellers. Sporo tu także odniesień do specyficznie londyńskiej popkultury z Doktorem Who i książkami J.K. Rowling na czele. Trudno też oprzeć się wrażeniu, że nadinspektor Thomas Nightingale jest kontynuatorem działań nie tylko sir Isaaca Newtona, ale i samego Jonathana Strange'a. A wszystko to okraszone zostało sporą dawką makabry i nie mniejszą ilością czarnego humoru.

Powieść ma jednak pewien, dość istotny mankament. Peter Grant jest jednym z najbardziej drażniących głównych bohaterów jakich zdarzyło mi się spotkać. Jego życie wewnętrzne ogranicza się niemal wyłącznie do sfery seksualnej, a łatwość z jaką ten dorosły (mimo wszystko) mundurowy przyjmuje do wiadomości wszelkie rewelacje dotyczące magii czy też informacje o tym, że stolicę zamieszkują całe hordy nadprzyrodzonych stworzeń, jest co najmniej mocno niepokojąca. Żadnej refleksji – wszystko przyjmuje na słowo, bez najmniejszych protestów. Posiada co prawda pewną dozę ironicznego poczucia humoru, ale nawet ono nie ratuje go przed paskudnym podejrzeniem, że jest on jedną z najbardziej płytkich i niedopracowanych postaci w historii literatury. Na szczęście przez karty książki przewija się tylu interesujących bohaterów, że koniec końców jesteśmy w stanie przymknąć na niego oko.

„Rzeki Londynu” nie są z pewnością książką wybitną, ale jako połączenie horroru, urban fantasy i gatunku police procedural sprawdzają się świetnie – czyta się je szybko i z niekłamaną przyjemnością. Z pewnością znajdą wiernych fanów zwłaszcza wśród osób zakochanych w specyficznej atmosferze brytyjskiej stolicy. A skoro już o tym mowa... Topografia miasta odgrywa w powieści znaczącą rolę, tym bardziej więc nurtuje mnie pytanie co, na litość Starego Tamizy, stało się z rewelacyjną, oryginalną szatą graficzną serii? Po ostatnich wznowieniach powieści Scotta Lyncha czy Cassandry Clare, można było mieć nadzieję, że etap okładkowego kiczu Wydawnictwo MAG ma już za sobą. Niestety nadzieje te okazały się płonne. Polscy czytelnicy, zamiast obłędnej, nieco przerysowanej mapki Londynu, doskonale oddającej chaotyczno-groteskowy klimat powieści, otrzymali smętny wizerunek pana, którego trudno byłoby zidentyfikować z którymkolwiek z bohaterów. Najprawdopodobniej wypada nam tylko poczekać na wznowienie...

Kamila Duda

* Cytat za „Londyn: Biografia” Peter Ackroyd, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2011.