Podobno z zasady o zmarłych nie mówi się źle. Jeżeli jednak zmarły był kanalią najwyżego gatunku, a i opinia wśród ogółu nienajlepsza, to czy przypisanie mu kilku grzeszków więcej może bardziej zaszkodzić? Niejeden zbrodniarz wojenny III Rzeszy z tego skorzystał. Wybielając siebie i zrzucając odpowiedzialność za zbrodnie uniknął sprawiedliwości Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze. Historyk niemiecki Rolf-Dieter podważył przyjętą w latach 50. i 60. doktrynę historyczną co do udziału i odpowiedzialności za II wojnę światową niektórych prominentnych wojskowych, którzy potem dzięki temu mogli piastować urzędy w administracji publicznej RFN.
Książka w iście ascetycznym stylu przedstawia mało znany aspekt minonej wojny. Polityka zagraniczna Hitlera i próba pozyskania Polski jako sojusznika w walce z bolszewizmem to ciekawy temat, który zajmuje około połowy objętości książki. Reszta to analiza strategicznego i politycznego "geniuszu" wielkiego wodza tysiącletniej Rzeszy. Dla potwierdzenia stawianych tez autor umieszcza sporo materiału źródłowego. Chociaż książka wydaje się obiektywnie omawiać temat bez zbędnych emocji, gdzieniegdzie wkradają się drobne dygresje lub przypuszczenia, które są nieuniknione z racji celowo usuwanych dowodów zbrodni w dokumentach.

Podobno z zasady o zmarłych nie mówi się źle. Jeżeli jednak zmarły był kanalią najwyżego gatunku, a i opinia wśród ogółu nienajlepsza, to czy przypisanie mu kilku grzeszków więcej może bardziej zaszkodzić? Niejeden zbrodniarz wojenny III Rzeszy z tego skorzystał. Wybielając siebie i zrzucając odpowiedzialność za zbrodnie uniknął sprawiedliwości Międzynarodowego Trybunału...

Pierwszą rzeczą, o której warto wspomnieć przy opiniowaniu tej książki jest jej tytuł oryginalny. „Der Feind steht im Osten: Hitlers geheime Pläne für einen Krieg gegen die Sowjetunion im Jahr 1939”, co należałoby przetłumaczyć: „Wróg stoi na Wschodzie. Tajne plany wojny Hitlera przeciwko Związkowi Sowieckiemu w roku 1939”. Nie pierwszy jednak raz polskiego wydawcę poniosła fantazja dyktowana celami marketingowymi. Nie da się ukryć, iż zdecydowano się na tytuł bardziej przyciągający polskiego czytelnika. Jednak jego brzmienie, (zwłaszcza podtytułu) jest mylące i nieadekwatne do treści książki. Odnosi się bowiem jedynie do jej obszernych (ale tylko) fragmentów.

Wybrany przez wydawcę tytuł bardzo zbliża omawianą książkę do pracy Piotra Zychowicza „Pakt Ribbentrop-Beck”, jednak sama treść i styl obu książek znacząco od siebie odbiegają. Dzieło Müllera to książka historyczna (sic!),a nie historical fiction. Autor w sposób bardzo gruntowny i rzeczowy omawia zmianę kursu polityki wschodniej Niemiec pod rządami Hitlera, analizując perspektywy i zakres współpracy III Rzeszy z II RP, czyniąc to w oparciu o bogaty i często cytowany materiał źródłowy. Zwraca uwagę ciekawa geneza tej polityki począwszy od końca XIX wieku. Książka ta jest dziełem naukowym, wolnym od wątków agitacyjno-politycznych, co niewątpliwie stanowi jej walor.

Polskiemu czytelnikowi, zainteresowanemu historią, utwór Müllera z pewnością się spodoba, bowiem ciekawy jest opis stosunków polsko-niemieckich okresu Międzywojnia z perspektywy naszych zachodnich sąsiadów. Bardzo interesujące jest także zarysowanie ewolucji wizerunku Polaków w oczach nazistowskich bonzów, niejako od szacunku i podziwu do wrogości i pogardy. Dzięki temu możemy zdystansować się wobec powstałego pod wpływem wydarzeń z lat 1939-1945 stereotypu „odwiecznie” antypolskich nazistów. W latach 1934-1939 uzasadnienie dla tego stereotypu w ogóle nie funkcjonowało. Książkę wzbogacają materiały źródłowe, w tym zapiski dziennika Goebbelsa np. o Piłsudskim.

„Wspólny wróg” jest jednak książką, która najbardziej powinna się spodobać miłośnikom historii wojskowości, a ściślej planowania operacyjnego. Pod tym względem książka jest bardzo szczegółowa, co wielbicielom zagadnień polityczno-dyplomatycznych (takim jak ja) może nie przypaść do gustu. Niemniej książka ta jest godna polecenia.

Pierwszą rzeczą, o której warto wspomnieć przy opiniowaniu tej książki jest jej tytuł oryginalny. „Der Feind steht im Osten: Hitlers geheime Pläne für einen Krieg gegen die Sowjetunion im Jahr 1939”, co należałoby przetłumaczyć: „Wróg stoi na Wschodzie. Tajne plany wojny Hitlera przeciwko Związkowi Sowieckiemu w roku 1939”. Nie pierwszy jednak raz polskiego wydawcę poniosła...

Nie chce mi się sprawdzać czy najpierw ukazał się „Pakt Ribbentrop-Beck” Zychowicza, czy „Wspólny wróg” Mullera, ani dochodzić czy (i ewentualnie – jak dużo) piszący później wiedział o książce poprzednika, jednak– po przeczytaniu obu – nie sposób uniknąć porównywania jednej z drugą. A zatem spróbuję w kilku punktach…
Po pierwsze: ze zrozumiałych względów praca Zychowicza traktuje o okresie krótszym, bo przecież rok 1939 w którym nagle i nieodwołalnie zakończyła się polska samodzielność polityczna i militarna był dla III Rzeszy raczej „rozkręcaniem zabawy” – mimo że przed 1939 podjęto wiele ważkich decyzji, to ich skutki pojawiły się dopiero w następnych latach.
Po drugie: obaj Autorzy inaczej dobrali źródła – o ile Zychowicz cytuje dokumenty „jak leci”, od dyplomatycznych po gazetowe, o tyle Muller skupia się na niemieckiej dokumentacji wojskowej.
Po trzecie: styl pisania doskonale odzwierciedla stereotypowe opinie o obu narodach – Zychowicz z ułańską fantazją przechodzi od rzeczowego dowodu do mocno emocjonalnych refleksji lub przypuszczeń w stylu science-fiction, natomiast Muller z niemiecką pedantycznością zestawia dane i analizuje każdy szczegół, jak na pracę ściśle historyczną przystało.
Jednak wniosek płynący z obu książek jest identyczny: wojny z września 1939 mogło w ogóle nie być. Muller udowadnia, że nie pasowała ona Niemcom, i o ile przez lata planowali rozmaite warianty tego co zmaterializowało się ostatecznie w formie operacji „Barbarossa”, o tyle „Fall Weiss” był pomysłem, który został opracowany „za pięć dwunasta” i natychmiast zrealizowany w odpowiedzi na niespodziewaną zmianę „warunków zewnętrznych”.
Tak więc – jeśli ktoś chce poczytać o planach i działaniach poprzedzających wojnę polsko-niemiecką z 1939, przedstawionych w lżejszej formie – zostaje mu Zychowicz (i jego balansowanie na granicy pomiędzy faktami a opiniami). Natomiast jeśli ktoś poszukuje mnóstwa szczegółów z dziedziny historii wojskowości i planowania operacji militarnych, niechaj sięgnie po książkę Mullera, choć tutaj „niefachowiec” nieco grzęźnie podczas czytania. Ale za to przedstawiony przez Mullera wycinek dziejów jest znacznie dłuższy…

Nie chce mi się sprawdzać czy najpierw ukazał się „Pakt Ribbentrop-Beck” Zychowicza, czy „Wspólny wróg” Mullera, ani dochodzić czy (i ewentualnie – jak dużo) piszący później wiedział o książce poprzednika, jednak– po przeczytaniu obu – nie sposób uniknąć porównywania jednej z drugą. A zatem spróbuję w kilku punktach…
Po pierwsze: ze zrozumiałych względów praca Zychowicza...

Solidnie napisana książka dotycząca polityki międzynarodowej Niemiec w okresie przed i w trakcie II wojny światowej. Jeśli ktoś oczekuje od tej książki opisu jakiegoś alternatywnego przebiegu kampanii wojennej, w których to Polska i Niemcy wspólnie atakują ZSRR, to się zawiedzie ponieważ jest to porostu bardzo rzetelny zbiór faktów politycznych z tego okresu czasu oraz po części opisany przebieg działań wojennych. Autor koncentruje się na szczegółowym omawianiu planowania dowództwa III Rzeszy, rozważa różne warianty ataków (czasami aż głowa robi się za mała od tego rozważania) oraz kładzie duży nacisk na politykę międzynarodową Polski i możliwość wspólnego sojuszu Polsko- Niemieckiego. Polecam dla fanów II wojny światowej.

Solidnie napisana książka dotycząca polityki międzynarodowej Niemiec w okresie przed i w trakcie II wojny światowej. Jeśli ktoś oczekuje od tej książki opisu jakiegoś alternatywnego przebiegu kampanii wojennej, w których to Polska i Niemcy wspólnie atakują ZSRR, to się zawiedzie ponieważ jest to porostu bardzo rzetelny zbiór faktów politycznych z tego okresu czasu oraz po...

Wydaje mi się, że na rynek Polski książka trafiła właśnie z takim tytułem i opisem, żeby lepiej się sprzedać, a przynajmniej wywołać szok dla u niektórych potencjalnych czytelników (jak to, sojusz z Hitlerem?!. Czytelników szukających dzieła na miarę "Pakt Ribbentrop - Beck" trochę rozczaruje, gdyż nie ma tam żadnych "rewolucyjnych" myśli autora.
Zawartość książki to po prostu solidny zbiór faktów, pokazanie jak z perspektywy Niemiec wyglądało przygotowanie polityczne do II wojny światowej, wątek planowanego sojuszu z Polską wcale nie był najważniejszy, po prostu opisany jako droga, którą Hitler chciał podążać aby osiągnąć swój cel. Patrząc przez pryzmat tytułu można troszkę czuć niedosyt, jednak jako całokształt "Wspólny wróg" pozwala lepiej zrozumieć sytuację przed i po rozpoczęciu II Wojny Światowej patrząc z perspektywy hitlerowskich Niemiec. Książka zdecydowanie warta polecenia, jako rzetelne źródło historyczne. Polecam wszystkim osobom zainteresowanym tą tematyką.

Wydaje mi się, że na rynek Polski książka trafiła właśnie z takim tytułem i opisem, żeby lepiej się sprzedać, a przynajmniej wywołać szok dla u niektórych potencjalnych czytelników (jak to, sojusz z Hitlerem?!. Czytelników szukających dzieła na miarę "Pakt Ribbentrop - Beck" trochę rozczaruje, gdyż nie ma tam żadnych "rewolucyjnych" myśli autora.
Zawartość książki to po...

Myli nieco opis, że niby książka jest o wspólnych niemiecko-polskich planach uderzenia na ZSRR. W rzeczywistości autor relacjonuje idee ataku na Rosję z punktu widzenia niemieckiego już od dziewiętnastego wieku, a "wariant polski" jest tylko jednym z nich. Niemniej jednak pozycja rzetelna ze względu na materiał źródłowy.

Myli nieco opis, że niby książka jest o wspólnych niemiecko-polskich planach uderzenia na ZSRR. W rzeczywistości autor relacjonuje idee ataku na Rosję z punktu widzenia niemieckiego już od dziewiętnastego wieku, a "wariant polski" jest tylko jednym z nich. Niemniej jednak pozycja rzetelna ze względu na materiał źródłowy.

Dla ludzi, którzy chcieliby się dowiedzieć, że historia międzywojennej Polski mogła się potoczyć zupełnie inaczej. Autor bardzo sumiennie podszedł do niej, niestety przez to dość trudno się ją czyta, Ale naprawdę godna polecenia.

Dla ludzi, którzy chcieliby się dowiedzieć, że historia międzywojennej Polski mogła się potoczyć zupełnie inaczej. Autor bardzo sumiennie podszedł do niej, niestety przez to dość trudno się ją czyta, Ale naprawdę godna polecenia.

7,5/10

7,5/10

Sporo ciekawych informacji, a jednocześnie mnie optymistycznie podchodząca do kwestii sojuszu z III Rzeszą.

Sporo ciekawych informacji, a jednocześnie mnie optymistycznie podchodząca do kwestii sojuszu z III Rzeszą.