Stwierdzenie numer jeden: wiemy bardzo mało o wszechświecie. To fakt, który widoczny jest w każdym momencie naszego życia. Na świecie bowiem, jest jeszcze dużo nierozwiązanych zagadek, które spędzają sen z powiek najwybitniejszym naukowcom naszych czasów. Stwierdzenie numer dwa: postęp technologiczny dokonuje się niedostatecznie szybko, szczególnie w kwestii nauki o kosmosie. Stwierdzenie numer trzy: jesteśmy dziećmi gwiazd, składającymi się z gwiezdnego pyłu. Zostaliśmy dosłownie stworzeni w niebie!

Jeżeli kiedykolwiek zastanawiałeś się nad kompresją swojej internetowej, społecznościowej aktywności do formy papierowej, wiedz, że jest to możliwe. Doskonałym tego przykładem jest  książka „Po prostu Wszechświat. Proste odpowiedzi na trudne pytania”, która jest zbiorem twittów, a jej autorami są Marcus Chown oraz Govert Schilling. Swoje internetowe, naukowe wywody przenieśli na grunt literatury popularnonaukowej, zachowując przy tym charakterystyczny 140 znakowy obręb słowny. Pomysł niewątpliwie oryginalny, a przy tym budzący zainteresowanie. To właśnie poprzez zachowanie swoich niepowtarzalnych zasad mikroblogowania, książkę czyta się przyjemnie i chłonnie. Bez podziałów na „krótkie akapity”, książka stałaby się kolejną zbitą masą tekstową, po którą sięgnęliby tylko najwytrwalsi zwolennicy poszerzania wiedzy o wszechświecie.

Z lektury dowiemy się między innymi, gdzie znajduje się koniec układu słonecznego, skąd wziął się księżyc, co szczególnego jest w księżycach Jowisza oraz dlaczego w nocy niebo jest ciemne, a w dzień niebieskie. Odpowiedzi podane przez autorów są przemyślane tak, aby najpierw nakreślić ogólny zarys danego problemu, a dopiero następnie przejść do meritum sprawy (zasada „od ogółu do szczegółu”). Trzeba przyznać, że wychodzi im to nadzwyczaj dobrze. Operują (w przeważającej części) trafnymi porównaniami i metaforami, ułatwiającymi czytelnikowi zrozumieć opisywane zjawiska fizyczne i chemiczne. Niestety jednak, książka zbyt przypomina swoim wydźwiękiem encyklopedię, przez co może dość szybko zacząć nużyć. 

Nosząc tytuł „Proste odpowiedzi na trudne pytania” od publikacji oczekuję spełnienia takowej obietnicy. Zazwyczaj autorom udaje się zrealizować to zobowiązanie, lecz w niektórych momentach książki chciałoby się rzec „I have no idea, what I’m just read”. Poniżej przedstawiam kilka przykładów, które lepiej zobrazują występującą niedogodność.

Radiowa interferometria wielkobazowa (VLBI), która wykorzystuje anteny radiowe do symulacji radioteleskopu wielkości Ziemi, jest wycelowana w Sagittariusa A.

W przypadku gwiazd optycznie podwójnych widzimy dwie gwiazdy krążące wokół siebie. W przypadku gwiazd spektroskopowo podwójnych – ich światło ujawnia spektralne odciski palców dwóch gwiazd.

Ostatnimi czasy, tak często słyszy się w mass mediach o radiowej interferometii wielkobazowej, że wszyscy powinni się jej bać, a co odważniejsi prosić o autograf. Podobnie gwiazda spektroskopowa - możliwe, że chodzi o Eltona Johna, ale pewności mieć nie mogę.

Publikacja Chowna i Schillinga jest książką inną, łamiącą schemat typowych dzieł popularnonaukowych. Czytelnik  otrzyma solidny zastrzyk informacji o Wszechświecie i zjawiskach w nim zachodzących. Lecz przypomnij sobie, kiedy ostatnio czytałeś encyklopedię dla przyjemności?

No właśnie.

Damian Hejmanowski