Dziewięćdziesiąt dziewięć procentów prawdopodobieństwa wskazuje na to, iż walka o losy rasy białej rozegra się na równinach polskich. Potrzebny jest zatem bohater: Stary pułkownik z upodobaniem patrzał na młodzieńczą, wysmukłą postać kawalerzysty polskiego, na jego swobodne, niewymuszone ruchy, na jasne czoło, znamionujące inteligencję i oczy patrzące na świat poważnie i uczciwie. Zapuszczamy motory i lecimy na wroga: W tej chwili jednak, zamknięty w kajucie helikoptera inżynier nie myślał już o tem, cały pochłonięty zadaniem, które miał do spełnienia. Lampa elektryczna, oświetlająca tarcze liczników, rzucała też światła łagodne na twarz jego poważną i skupioną, oraz na młode, rumiane oblicza dwu oficerów angielskich, którym przypadł w udziale zaszczyt towarzyszenia wielkiemu wynalazcy i zarządzania artylerją „Polonii”.

Agnieszka Haska i Jerzy Stachowicz przekopali się przez polską literaturę fantastyczną pisaną przed rokiem 1939, wybierając dwadzieścia fragmentów z zapomnianych dzisiaj powieści – opatrzyli je zdjęciami (czasem dość przypadkowymi) ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, podzielili na kategorie i napisali bardzo ciekawe wstępy do poszczególnych rozdziałów. Uwaga redaktorów skupiła się na wynalezieniu tekstów dotyczących przede wszystkim historii alternatywnych, ale nie zapomnieli też o majaczących w głowach pisarzy wizji Polski przyszłości. Mamy więc do czynienia z Rzeczpospolitą potężną, światłą, przeważnie dźwigającą brzemię dobrodusznego mściciela narodów – rolę narzuconą jej przez historię – który siecze i młóci napierających ze wszystkich stron wrogów: czerwonych, czarnych, a nawet żółtych, brakuje jedynie najazdu Marsjan. Autorzy o mniej rozbuchanych ambicjach zadowalają się konfliktami z najbliższymi sąsiadami, Niemcami i Rosją, ci dalekowzroczni ściągają nam na głowy Chińczyków; nie zabraknie także opisów wojny totalnej i końca świata. Ukoronowaniem nieograniczonych zapędów ludzkiej wyobraźni jest rozdział o polskich planach kolonialnych.

Styl tych powieści ujawnia charakterystyczną dla epoki manierę: od przetaczających się nad miastami młodopolskich grzmotów do całkiem niezłego, przesiąkniętego duchem Wellsa, tekstu Słonimskiego, zdecydowanie najlepszego w zbiorze, za którym blisko drepcze Prus – dobry, ale nieco pozbawiony polotu. Ograniczone właściwie do Warszawy próby spojrzenia w przyszłość wywołują zakłopotany uśmiech, o ile nie trafiają w samo sedno. Andrzej Ziemięcki w „Schronie na Placu Zamkowym” z 1947 roku bezbłędnie przewiduje, że głównym środkiem transportu w stolicy u schyłku XX wieku będzie, zbudowane w oparciu o plany z lat 30., wielopiętrowo rozgałęzione i nowoczesne metro. Geniusz zmarłego przed wielu laty twórcy obnażył prawdę teraźniejszości! Choćby dla takich snów o potędze warto zanurzyć się we wszechświaty równoległe i połechtać zaniedbane kompleksy narodowe.

Rafał Łukasik