Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u
- Kategoria:
- publicystyka literacka, eseje
- Wydawnictwo:
- Krytyka Polityczna
- Data wydania:
- 2012-06-27
- Data 1. wyd. pol.:
- 2012-06-27
- Liczba stron:
- 380
- Czas czytania
- 6 godz. 20 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 978-83-62467-54-9
- Tagi:
- PRL gej homoseksualizm mężczyzna miłość historia kultura
Czy Andrzej Wajda zamierzał zrobić film o homomiłosnej akcji pod Arsenałem? Kim był brat „Wampira z Zagłębia” i jaki miał wpływ na przebieg słynnego procesu z lat 70.? Dlaczego tak mało wciąż wiemy o akcji „Hiacynt”? Gdzie są „różowe teczki”? Dlaczego Barbara Skarga bała się lesbijek? Jak warszawska „Kultura” żartowała z HIV? Do czego klucz kryją powieści sensacyjne z serii „Jamnik”?
Książka Krzysztofa Tomasika to kopalnia wiedzy na temat homoseksualizmu w PRL i konstruowanych wokół niego opowieści. Autor wertuje reportaże, zapomnianą literaturę, akta spraw sądowych, wypowiedzi autorytetów i polityków, pamiętniki i listy. Śledzi ów niezbadany dotychczas dyskurs i daje nam wgląd w sprawy, o których nie pisali literaturoznawcy, historycy ani badaczki kultury.
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Niezauważani
Najnowszej książce Krzysztofa Tomasika można zarzucić, że jest o wszystkim i zdecydowanie osłabia to jej wydźwięk. Można się spierać, czy część przytaczanych w niej źródeł to materiały na tyle wiarygodne, by w ogóle z nich korzystać. Można argumentować, że czytelnik otrzymuje multum informacji niewystarczająco uporządkowanych. Jednak kiedy weźmie się pod uwagę, że jest to pierwsza w Polsce próba opowiedzenia o życiu osób homoseksualnych w PRL-u i ich społecznym postrzeganiu (a raczej niedostrzeganiu), zmierzenia się z tematem dotychczas tak konsekwentnie pomijanym, wszelkie niedociągnięcia można autorowi wybaczyć.
Bez wątpienia mamy do czynienia z publikacją przełomową. Mimo nadania PRL-owi statusu epoki kultowej, którą genialnie udało się podpiąć pod machinę popkultury i marketingu, wśród setek opracowań trudno natknąć się na takie, gdzie mniejszości seksualne byłyby potraktowane poważnie. Fakt, pojawiały się wzmianki, że ich przedstawiciele gdzieś istnieją. Gdzieś – owszem. Ale na pewno nie obok. I zawsze są to pojedyncze jednostki.
„Gejerel” traktuje o czasie, w którym samo słowo „homoseksualizm” nie istnieje w przestrzeni publicznej. Dziennikarze i krytycy bezwiednie posługują się funkcjonującymi wówczas synonimami. Pedały, cioty, zboczeńcy… - wszystko jedno jak się ich nazwie, byle tylko za często nie przypominać o tym, że istnieją. No właśnie, istnieją „oni”. Lesbijek nie ma, transseksualizm można jedynie wyśmiać, biseksualizm chyba nie mieści się nikomu w głowie. Odmienna orientacja to choroba, na którą zapada margines społeczny.
Specyficzny jest także ówczesny sposób pisania o homoseksualistach. Oskarżanie ich o to, jacy są, przy jednoczesnym dążeniu piszących do uniknięcia ewentualnych oskarżeń o ich własny homoseksualizm. Każda wzmianka o „innych” poprzedzana jest dłuższym niż ona sama wyjaśnieniem autora, że nie jest „taki”. Z kolei większość homoseksualnych wątków w literaturze i filmie okresu PRL-owskiego to aluzje tak subtelne, że niemal niezauważalne. Tomasik próbuje je odczytywać i momentami daje się zbyt mocno ponieść emocjom – wypada zbyt patetycznie i na siłę. Ale znajdziemy też fragmenty bardzo rzeczowe. Nie można nie wspomnieć o świetnym usystematyzowaniu informacji o akcji „Hiacynt”, której motywy, przebieg i konsekwencje nigdy nie utrwaliły się na dobre na kartach polskiej historii.
Takich „białych plam” jest więcej. To, co wiemy na pewno, to w zasadzie skrawki informacji, które – po dwudziestu trzech latach – komuś udało się wreszcie nieco poskładać. „Gejerel” to książka ważna i niezwykle potrzebna, która – mam nadzieję – stanie się pretekstem i jednocześnie wstępem do rozmowy o tym, co już od dawna powinniśmy przestać traktować jak problem.
Aleksandra Bączek
Oceny
Książka na półkach
- 371
- 271
- 68
- 14
- 13
- 6
- 6
- 5
- 5
- 4
Opinia
To pierwsza na polskim rynku tak wszechstronnie i całościowo prezentująca życie gejów w PRL-u publikacja, która słusznie rości sobie prawo nie tyle może przełomowej, ale zdecydowanie odkrywczej i nowatorskiej, gdyż wszystkie inne wcześniejsze próby analizy zjawiska robione były wycinkowo i w określonym aspekcie. Tutaj dostajemy rzetelną monografie, która niczym z lotu ptaka, próbuje przebadać wszystkie sfery życia tamtego czasu z uwzględnieniem obecności i roli osób homoseksualnych w ich kształtowaniu i budowaniu. Bardzo długo był to temat tabu, mówienie a już tym bardziej pisanie o czasach PRL-u z punktu widzenia tego, co działo się w przestrzeni relacji homoseksualnych mogłoby się wydawać zadaniem bardzo karkołomnym i nie wskazanym. Osoby homoseksualne boją się przed wtłaczaniem ich w swoiste getto i generalizowania ich zachowań łącząc je w określony motyw wspólny, uważając, że ich środowisko jest tak różnorodne i tak bogate w sposobie prezentacji, że trudno by było we wspólnym mianowniku znaleźć jakieś cechy wspólne, a nawet gdyby, to nie można by ich określić jako wogóle wspólne dla całości tylko dla poszczególnych grup. A poza tym, i o to też wzmiankowano, orientacja jest przecież prywatną sprawa i zaglądanie komuś do sypialni jest czymś niezwykle nieeleganckim, wiec biorąc jeszcze pod uwagę, że czas Polski Ludowej to okres, w którym nie można było oficjalnie głosić i przyznawać się o bycia gejem, to tym bardziej wiele zjawisk może zostać pominiętych, niezauważonych lub źle zinterpretowanych, bo ówcześni geje byli głęboko zakamuflowani i schowani. Owszem można zwrócić uwagę na obecność pewnych wątków w literaturze, kinie, teatrze, sztuce, pokazać przekaz medialny i opowiedzieć o życiu i sposobie nawiązywania kontaktów i miejscach spotkań, ale to już tylko dla zrozumienia stylu życia. Okazuje się jednak, że nie można uciec przed swoistym coming outem wielu osób, o których tajemnicą poliszynela było, że są homoseksualni. To była taka schizofrenia systemu, który bardzo z jednej strony dbał o pozory i nie pozwalał na odchylenia, ale przymykał oczy jeśli miał z tego jakaś korzyść, bo dzięki wiedzy o kimś mógł wpływać na niego od szantażu poprzez wspieranie kogoś i wywieranie przez to wpływu na środowisko, które chciano inwigilować. Przykładem jest postać Jarosława Iwaszkiewicza promowanego przez państwo i mocno lansowanego, mimo informacji o jego homoseksualnym życiu. Czy Jerzego Zawieyskiego, pisarza i polityka. Ale takich postaci i nazwisk jest wiele: Tadeusz Bereza, Jerzy Waldorff, żyjąca w związku z Anną Kowalską Maria Dąbrowska. A w świecie kina Edmund Fetting czy Jerzy Nasierowski. Ich historie to legendy, prowadząc podwójne życie wyznaczali na codzień kierunki socjalistycznej moralności. Autor prezentuje również rolę Kościoła, jego stanowisko w sprawie homoseksualizmu i jak to wpływało na życie wiernych, zwłaszcza na sytuacje kapłanów homoseksualistów szantażowanych przez służbę bezpieczeństwa, gdy zostali odkryci. Opisuje ważne dla infiltracji środowiska wydarzenia, takie jak: akcja Hiacynt czy realizowane przez milicje akcje pobić czy napadów na osoby homoseksualne. Pokazuje jak w ciągu wielu lat zmieniało się też podejście społeczeństwa poprzez lata siermiężnego Gomułki porównując je z liberalnym Gierkiem i przenikaniem do Polski pierwszych pism pornograficznych i filmów. Bardzo ciekawa i potrzebna lektura.
To pierwsza na polskim rynku tak wszechstronnie i całościowo prezentująca życie gejów w PRL-u publikacja, która słusznie rości sobie prawo nie tyle może przełomowej, ale zdecydowanie odkrywczej i nowatorskiej, gdyż wszystkie inne wcześniejsze próby analizy zjawiska robione były wycinkowo i w określonym aspekcie. Tutaj dostajemy rzetelną monografie, która niczym z lotu...
więcej Pokaż mimo to