Chris Kyle został uznany oficjalnie za najskuteczniejszego snajpera w dziejach armii amerykańskiej. Swoich czynów bojowych nie dokonywał na frontach wojen światowych, w wojnie secesyjnej czy w Wietnamie. Jego polem walki były irackie miasta podczas drugiej wojny w Zatoce. Jego wspomnienia stały się bestsellerem w USA, a teraz trafiły na nasze półki. Książka skupia się w większości na służbie Kyle’a w Iraku, ale narracja zaczyna się od dzieciństwa i młodości Chrisa spędzonych w Teksasie. Cały czas narratorem jest Kyle, jedynie od czasu do czasu znajdują się wstawki napisane z perspektywy jego żony, które pozwalają nam poznać wydarzenia w rodzinnym domu snajpera, który jest na wojnie.

Dla miłośników wojskowości książka jest fascynującą lekturą. Kyle, żołnierz Navy SEALs, czyli elitarnego oddziału marynarki wojennej, opowiada ze szczegółami o szkoleniu, które przeszedł, by móc należeć do tej wyjątkowej jednostki. Nie owija w bawełnę mówiąc o koszmarnie ciężkich treningach, na czele ze słynnym Hell Weekiem, czyli 132 godzinną kulminacją, podczas której mało któremu rekrutowi udaje się zmrużyć oczy. Szczegółowo opisuje falę, której sam był poddawany, a także „kocenie” nowego narybku. Przy czym w jego oczach nie jest to niczym innym jak uświęconą wieloletnią tradycją. Wielbiciele militariów będą na pewno zachwyceni dość szczegółowymi (choć niezbyt długimi, by nie przynudzać) opisami poszczególnych karabinów i wyposażenia, którego Chris używał jako SEAL. Dostajemy też dokładne opisy niektórych akcji oraz niezwykły wgląd do psychiki człowieka, który ślęczy kilka godzin z lunetą przy oku, by następnie w ciągu kilku sekund ocenić, czy człowiek pojawiający się w jego celowniku to niewinny cywil czy potencjalnie groźny wróg, a następnie oddać celny strzał. W ciągu czterech zmian w Iraku zaliczył ponad 150 potwierdzonych trafień. Potwierdzonych, czyli w sytuacjach kiedy świadkowie mogli potwierdzić zabicie wroga. Sam pisze, że nie jest w stanie określić ile ma niepotwierdzonych.

Przy tym wszystkim Kyle jest brutalnie szczery. Oczywiście nie o wszystkim może pisać, większość jego kolegów ukryta jest za pseudonimami, nie zdradza też niektórych szczegółów operacyjnych. Nie zmienia to jednak faktu, że nie boi się o obrażanie kogokolwiek. Kongresmanów, którzy wysłali go na wojnę ustalając idiotyczne, jego zdaniem, reguły użycia siły, określa jako „grubych dupków”. Nie szczędzi także oskarżeń o tchórzostwo pod adresem niektórych wyższych oficerów. Jego szczerość może zrazić niektórych czytelników. O partyzantach irackich rzadko mówi inaczej niż „dzikusy”. Nie ma żadnych wyrzutów sumienia, wręcz żałuje, że nie zabił więcej wrogów. Nie ma wątpliwości co do słuszności swoich działań. Twierdzi, że wysłano go na wojnę, więc robi to, do czego został wyszkolony – zabija. Nie on zdecydował o ataku na Irak, ale jego zadaniem jest likwidacja wrogów. Od pomocy miejscowej ludności (o której ma wyjątkowo złe mniemanie) są inni. Przy tym wszystkim nie kryje się ze swoją religijnością, stając się osobą, na którą amerykańscy liberałowie i europejscy socjaliści bez wątpienia reagują alergicznie. Kyle to żołnierz z krwi i kości, uwielbiający walkę i bycie SEALsem. jednocześnie wraz z żoną szczerze piszą o kłopotach, jakie mieli z powodu jego częstych nieobecności i konieczności „rozładowania” po powrocie z pola walki.

Polskich czytelników na pewno zainteresują opisy wspólnych akcji z naszym GROMem. Zresztą na samym początku krótki wstępniak napisała dwójka żołnierzy tej elitarnej polskiej jednostki, a Kyle dorzucił króciutką przedmowę specjalnie do polskiego wydania. W samej książce epizod polski to mały wycinek, ale amerykański snajper ma o Polakach tak dobre mniemanie, że mile łechce to narodową dumę.

Wspomnienia Chrisa Kyle’a nie są obiektywną pracą naukową o irackiej wojnie, ale niczym takim być nie miały. To szczery, czasem brutalny, czasem kontrowersyjny, ale niemal zawsze emocjonujący zapis wspomnień człowieka, który przeżył najcięższe walki miejskie od czasów wojen bałkańskich z lat 90. ubiegłego stulecia. Może być przyczynkiem do kolejnej dyskusji o wojnie, choć punkt widzenia komandosa jest bardzo jednostronny.

Krzysztof Krzemień