"Rzecz o banalności zła" - taki podtytuł dała Hannah Arendt swojej relacji z procesu architekta Holocaustu. W kontakcie ze sprawcami najpotworniejszych zbrodni, zbrodni ludobójstwa, dziwi nas zwyczajność tych morderców do potęgi, jakbyśmy podświadomie oczekiwali, że będą mieć kły, pazury i ziać ogniem. Ale nie - oni nie różnią się od nas. A czy my różnimy się od nich tak bardzo, jakbyśmy chcieli? Jean Hatzfeld sugeruje - nie byłeś tam i nie wiesz.

"Sezon maczet" składa się przede wszystkim z rozmów z osadzonymi, odsiadującymi w rwandyjskich więzieniach wyroki za zbrodnie ludobójstwa. Sprawcy raz kręcą, by innym razem wykazywać zaskakującą szczerość. Różnią się światopoglądem i wykształceniem, a jednak ich relacje i oceny są zaskakująco spójne. Ludobójstwo było robotą, nawet pracowało się tym samym narzędziem, co zwykle przy żniwach - maczetą. Cóż z tego, że zamiast liści bananowca ścinało się (często używane określenie) własnych sąsiadów. Szybko można się było przyzwyczaić, tym bardziej, że żniwo było bardzo obfite, a zagrabionych dóbr starczało dla wszystkich. Włóczęga w kilka dni stawał się zamożnym człowiekiem. Wystarczyło pozbyć się karaluchów, by zapanowała powszechna szczęśliwość.

Sprawcy wydają się rozumieć, że stało się niewyobrażalne zło, ale wypierają myśl o swojej osobistej odpowiedzialności. Nie ja zabijałem, my zabijaliśmy. Z tą osobliwą psychologią ludobójstwa styka się autor reportażu: <<na pytanie "Czy możesz opowiedzieć, co robiłeś rano...?" odpowiadają: "Wstawałem, szedłem na parcelę, żeby podcinać sorgo i policzyć kozy". Ale na pytanie "Czy możesz powiedzieć, co robiliście rano...?" odpowiadają: "Wstawaliśmy o świcie, o dziewiątej rano zbieraliśmy się na boisku, potem schodziliśmy na bagna i maczetą rozgarnialiśmy papirusy >> [w poszukiwaniu Tutsi].

Jean Hatzweld nie ogranicza się do przytaczania wypowiedzi morderców, czesto słychać także jego głos. Szczególnie interesujące są momenty gdy, jak w przytoczonym cytacie, opowiada o procesie powstawania reportażu. Nie można odmówić celności wielu uwagom autora o naturze zbrodni ludobójstwa w ogóle, w momentach, kiedy rwandyjskie inferno umieszcza on w kontekście historii XX wieku. Największą wartością książki jest jednak nie jej wymiar historiozoficzny, a psychologiczny. Wpływ autorytetu i (w większym stopniu) grupy oraz poczucie bezkarności są w stanie uczynić z człowieka bestię - niby nic nowego, a nadal robi wrażenie.

"Rzecz o banalności zła" - taki podtytuł dała Hannah Arendt swojej relacji z procesu architekta Holocaustu. W kontakcie ze sprawcami najpotworniejszych zbrodni, zbrodni ludobójstwa, dziwi nas zwyczajność tych morderców do potęgi, jakbyśmy podświadomie oczekiwali, że będą mieć kły, pazury i ziać ogniem. Ale nie - oni nie różnią się od nas. A czy my różnimy się od nich tak...