Według jakiego klucza przygotowaliśmy listę? Według… żadnego. Jedynym kryterium była obecność w tekście piosenki czytelnego odniesienia do nazwiska pisarza czy utworu literackiego. Dla nas podróż w poszukiwaniu książkowych aluzji przez różne style i gatunki muzyczne była świetną zabawą i mamy nadzieję, że dla was też taką będzie. Jesteśmy przekonani, że poniższą listę można wydłużać i wydłużać, dlatego śmiało wpisujcie w komentarzach swoje propozycje utworów, o których zapomnieliśmy, a waszym zdaniem powinny się tutaj znaleźć. Miłego słuchania! 

Punkowa poezja śpiewana

Zacząć musimy od piosenki, która słuchana w aucie podczas podróży z wakacji stała się inspiracją dla poniższego wpisu. W utworze „Piła tango” zespołu Strachy na Lachy już w trzecim wersie pojawia się postać Dantego, twórcy „Boskiej komedii”, który – zdaniem autora tekstu Krzysztofa Grabowskiego – zupełnie inaczej opisałby Piłę niż lider Strachów i Pidżamy Porno. Warto nadmienić, że teksty piosenkarza o pilsko-poznańskich korzeniach można czytać również bez muzyki, jak poezję, o czym może świadczyć fakt wydania ich w tomach „Na skrzyżowaniu słów”, „Wiersze” oraz „Welwetowe swetry”. Ten ostatni tomik został również uzupełniony o gitarowe chwyty, w związku z czym każdy z nas może chwycić za „wiosło” i poczuć się jak prawdziwy punkowiec.

Skoro wspomnieliśmy już o zespole Pidżama Porno, nie możemy nie napisać o „Józefie K.”. W spokojnie rozpoczynającym się utworze Grabaż zastanawia się nad tym, co zostało w życiu głównemu bohaterowi „Procesu”. Warto zauważyć, że postać głównego bohatera powieści Franza Kafki pojawia się w polskiej muzyce często. Oprócz utworu reaktywowanej niedawno Pidżamy Porno, odniesienia do Józefa K. znajdziemy również w piosenkach Kryzysu, hip-hopowego zespołu Grammatik, jak również w tytule utworu grupy Republika z albumu „Republika marzeń”. 

Jeśli jesteśmy przy śpiewających literatach (a może piszących muzykach?), to na myśl przychodzi od razu autor „Mikrotyków”. W muzycznej twórczości Pawła Sołtysa znajdziemy między innymi Nemeczka z Molnárowskich „Chłopców z Placu Broni”, a podmiot liryczny przemierzający Warszawę w piosence „Nomada” porównuje się do przyglądającego się miastu Bolesława Prusa, by zauważyć, że nie ma już w stolicy „piaskarzy i Urke Nachalnika”.

Odrobina muzycznej historii

Pełna poetyckich odniesień jest płyta Lao Che „Powstanie Warszawskie”. W tekstach utworów napisanych przez lidera zespołu Huberta „Spiętego” Dobaczewskiego, skomponowanych w porządku chronologicznym, zgodnym z powstańczymi wydarzeniami z 1944 roku, znajdziemy także liczne cytaty i parafrazy z wojennej twórczości. Oprócz przemówień i haseł wykorzystywanych przez żółnierzy małego sabotażu znajdziemy odwołania do wierszy powstańczych poetów, w tym do Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Jedną z najwspanialszych muzycznych interpretacji poezji jest „Bema pamięci żałobny rapsod” wyśpiewany przez samego Czesława Niemena. Wykonanie z towarzyszącym chórem i charakterystycznymi organami Hammonda wpisało się do kanonu… lekcji języka polskiego i obecnie jest chętnie wykorzystywane przez nauczycieli w ramach zajęć. Tutaj uwaga dla maturzystów – nawiązanie do utworu Niemena w trakcie egzaminu może poskutkować dodatkowymi punktami. A wspomnieć można również o tym, że wiersz Cypriana Kamila Norwida w swojej twórczości wykorzystali również Roman Kostrzewski i zespół Homo Twist. Oczywiście nikt nie zrobił tego w tak imponująco inowatorski sposób, jak Niemen.

Najbardziej literacki pseudonim pośród polskich muzyków ma warszawski hip-hopowiec Taco Hemingway. Niestety Filip Szcześniak w wywiadzie udzielonym magazynowi „Metro Warszawa” zaraz po opublikowaniu płyty „Trójkąt Warszawski” przyznał, że jakkolwiek ceni zbiór opowiadań „Mężczyźni bez kobiet”, to nie jest fanem amerykańskiego pisarza i dziennikarza, a swój przydomek wybrał ze względu na jego ładne brzmienie. Za to wśród licznych aluzji do popkultury w tekstach napisanych przez popularnego rapera znajdziemy także te książkowe, między innymi do postaci Khala Drogo i Daenerys z „Gry o tron” George'a Martina.

Ostatnio w naszym serwisie możecie znaleźć dużo artykułów dotyczących lektur szkolnych. Wszystkim szukającym pomocy naukowych śmiało polecamy muzyczne streszczenia w wykonaniu nieco już dzisiaj zapomnianych T-raperów znad Wisły. W tym miejscu można znaleźć pełne zestawienie utworów z albumu „Bryki z towarzyszeniem muzyki”, a oszałamiający teledysk do „Pana Tadeusza” publikujemy poniżej. Na marginesie – czy u was w szkole podczas recytacji „Inwokacji” znaleźli się odważni, którzy spróbowali ją zarapować?

Nie tylko polskie zespoły

Chociaż zgodnie z zasadą, że koszula jest bliższa ciału, do tej pory przedstawialiśmy głównie utwory polskich zespołów, to pośród zagranicznych muzyków również możemy się doszukać literackich inspiracji. Fanów ciężkch brzmień na pewno ucieszy obecność w zestawieniu zespołu Metallica. Jedna z najbardziej znanych ballad w ich repertuarze, czyli „One” z płyty „And Justice for All”, jest inspirowana powieścią „Johnny got his gun” Daltona Trumbo. Opowiada o młodym żołnierzu, który w wyniku wybuchu miny uległ wypadkowi i czekał na rychłą śmierć. Jest to również pierwszy utwór grupy opatrzony emitowanym w 1989 roku w MTV teledyskiem. Amerykańscy muzycy w piosence „The Call of Ktulu” złożyli również muzyczny hołd autorowi thrillerów fantasy i twórcy mitologii Wielkiego Przedwiecznego H.P. Lovecraftowi. Gitarowa muzyka to również Ramones i „Pet Sematary”, będący nawiązaniem wprost do „Smętarza dla zwierzaków” Stephena Kinga, jak i Iron Maiden śpiewający w „The Loneliness of the Long Distance Runner” o „Samotności długodystansowca” Alana Sillitoego.

Wydana w 1974 roku płyta „Diamond Dogs” Davida Bowiego przepełniona jest odniesieniami do jednej z najważniejszych antyutopii powstałych w XX wieku. Orwellowski „Rok 1984” przewija się zarówno w tekstach kolejnych utworów, jak i w samych tytułach, takich jak „Big Brother” czy „1984”.

Do odpowiedzi na pytania zawarte w tekście piosenki „We Call Upon the Author” wzywa Nick Cave. W ostatnich wersach (dodajmy, że niezbyt pochlebnych dla piszących) utworu pojawiają się nazwiska Hemingwaya, Charlesa Bukowskiego oraz poety Johna Berrymana. Swoje nie najlepsze zdanie o literatach wyrazili również muzycy zespołu The Beatles, którzy w „Paperback Writer” krytykowali pisarzy za ich chęć łatwego zarobku poprzez wydawanie powieści kieszonkowych.

Nie tylko powieści

Również fani komiksów mogą znaleźć w muzycznym świecie coś dla siebie. Obecni już w naszym zestawieniu muzycy Ramones napisali utwór poświęcony Spider-Manowi, zaś R.E.M. – Supermanowi. Miłośnicy uniwersów należących do Marvela powinni spojrzeć na utwór grupy The Traits „Nobody Loves the Hulk” oraz na „Magneto and Titanium Man” w wykonaniu Paula i Lindy McCartneyów i zespołu Wings. Wielbiciele polskich „Kajka i Kokosza” oraz „Tytusa, Romka i A'Tomka” mogą za to zwrócić się w stronę Majki Jeżowskiej.

Jesteśmy przekonani, że nie wyczerpaliśmy wszystkich możliwości, jakie daje powiązanie literatury i muzyki. Czekamy na wasze propozycje!