Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Najbardziej cenię sobie autorów, którzy potrafią problem naświetlany standardowo ująć od innej strony. Do sięgnięcia po „Dziewiczą podróż” zachęciła mnie informacja z opisu o „niewygodnych i kłopotliwych prawdach”. Początkowo czułem się nią zaintrygowany, lecz po chwili uznałem ją za dobrze znaną pułapkę zastawianą na czytelnika. Ile to już razy zawiedliśmy się na składanej na początku książki obietnicy „ujawnienia” czegoś, co wcześniej było rozmyślnie ukrywane przed opinią publiczną? A poza tym - czy można napisać cokolwiek nowego o przebiegu rejsu Titanica?

Otóż okazuje się, że można i to bardzo wiele, odwołując się do historii morskiej. Z tej silnie już zdezaktualizowanej (w świetle późniejszych badań), ale wciąż wartościowej książki można wywnioskować tylko jedno:

Titanic nie był pierwszym liniowcem, który pędził przez Północny Atlantyk na oślep, z pełną prędkością, wprost ku katastrofie. Linie transatlantyckie nie pozwalały kapitanom w tamtych czasach choćby na minutowe opóźnienie w dotarciu do celu – i to niezależnie od panujących na morzu warunków! Już prawdopodobnie nigdy nie dowiemy się, ile razy na tej trasie cudem uniknięto kolizji statków we mgle, ani ilu rybaków zmiażdżyły rozpędzone liniowce w okolicach Ławicy Nowofundlandzkiej. Wszystko to tworzy obraz rejsu Titanica daleki od uproszczeń czy legend i potwierdza tylko, że na tej najbezpieczniejszej na przełomie XIX i XX wieku trasie prędzej czy później doszłoby do katastrofy.

ŁS

Najbardziej cenię sobie autorów, którzy potrafią problem naświetlany standardowo ująć od innej strony. Do sięgnięcia po „Dziewiczą podróż” zachęciła mnie informacja z opisu o „niewygodnych i kłopotliwych prawdach”. Początkowo czułem się nią zaintrygowany, lecz po chwili uznałem ją za dobrze znaną pułapkę zastawianą na czytelnika. Ile to już razy zawiedliśmy się na składanej...

Po książkę sięgnąłem uwiedziony fenomenem Titanica. Moja fascynacja tym statkiem odżyła po kilkunastu latach bez wyraźnej przyczyny i nic nie wskazuje na to, aby miała nagle zniknąć. Jak mówi bowiem Dirk Pitt w rozdziale 27:

„Ten statek i jego tragiczny los jest jak choroba zakaźna. Kiedy człowiek się tym zainteresuje, to trudno mu opanować tę gorączkę”.

Okazało się, że – wcale tego nie wiedząc – od 1998 r. jestem „tytanofilem” – tak bowiem, jak niedawno się dowiedziałem, określa się niekiedy miłośników tego legendarnego transatlantyku.
Było to moje pierwsze spotkanie z Clive’em Cusslerem. Jako tytanofil z długim stażem nie umiałem przejść obojętnie obok książki, w której Titanic zajmuje centralne miejsce. Nie zawiodłem się, mimo że preferuję głównie prace naukowe i popularnonaukowe.

Odnoszę wrażenie, że w wielu powieściach z Titanikiem w tle fabuła wygląda bardzo schematycznie. Utonięcie statku jest punktem zwrotnym w fabule – momentem, w którym główny(a) bohater(ka) musi zmierzyć się ze stratą bliskich lub w ogóle z nowymi okolicznościami, jakie przynosi katastrofa. U Cusslera wygląda to zupełnie inaczej i za to daję ogromnego plusa.

ŁS

Po książkę sięgnąłem uwiedziony fenomenem Titanica. Moja fascynacja tym statkiem odżyła po kilkunastu latach bez wyraźnej przyczyny i nic nie wskazuje na to, aby miała nagle zniknąć. Jak mówi bowiem Dirk Pitt w rozdziale 27:

„Ten statek i jego tragiczny los jest jak choroba zakaźna. Kiedy człowiek się tym zainteresuje, to trudno mu opanować tę gorączkę”.

Okazało się, że...

To jedna z niewielu książek, które wypożyczałem przez kilka lat z biblioteki, bo nie mogłem zabrać się do jej lektury. Patrząc z perspektywy, pozostaje mi tylko żałować, że pozwoliłem tej książce tak długo na siebie czekać.

Dlaczego? Bo autor, dyrektor gabinetu Becka w latach 1935-1939, w krótkich rozdzialikach potrafi jak mało kto wiernie oddać klimat polityki zagranicznej i realia II RP. Wartość tych wspomnień podnosi fakt, iż Łubieński po ich spisaniu przechowywał je wśród dokumentów osobistych, nie zamierzając ich opublikować.

Choć na pewno nie jest to pamflet, to ocena polityki Becka wypada bardzo krytycznie, ale powiedziałbym, że więcej tu elementów krytyki niż oskarżenia. Dojrzałość autora przejawia się w jego dystansie do własnych ocen i w świadomości, że słowa czasem potrafią być zawodne w próbie pojęcia motywów kierujących ludźmi. Doskonałym przykładem niech będzie myśl Łubieńskiego ze wstępu:
„Starałem się pisać prawdę, ale gdzież jest prawda? Teraz też po skończeniu mego opracowania mam wrażenie, że nie oddałem dokładnie żadnej z myśli Becka, że nie scharakteryzowałem jego właściwie. I sądzę, że jeżeli w mych wspomnieniach Beck wyjdzie mniej wielki, mniej szlachetny, mniej wzniosły, to nie będzie to jego winą, ale raczej winą mojej słabości”.

Tekst jest żywy, pełen mnóstwa anegdot, porównań, analogii, portretów, rozliczeń z przedwojennymi iluzjami co do roli Polski – panującymi zarówno wśród elit, jak i społeczeństwa II RP. Łubieński krytykuje Becka w sposób konstruktywny - ujawnia blaski i cienie jego metod prowadzenia polityki. W osobnym rozdziale kreśli niejednoznaczną sylwetkę psychiczną ministra.

Truizmem będzie stwierdzenie, że to lektura obowiązkowa dla każdego miłośnika II RP, bowiem „Refleksje i reminiscencje” - z pozoru zdawałoby się jedynie luźne zapiski – są w istocie czymś więcej. Stanowią klucz do zrozumienia polityki Becka. To jedne z tych niesamowitych wspomnień, które czyta się jednym tchem i można co najwyżej mieć zastrzeżenie do ich objętości - są zdecydowanie za krótkie.

ŁS

To jedna z niewielu książek, które wypożyczałem przez kilka lat z biblioteki, bo nie mogłem zabrać się do jej lektury. Patrząc z perspektywy, pozostaje mi tylko żałować, że pozwoliłem tej książce tak długo na siebie czekać.

Dlaczego? Bo autor, dyrektor gabinetu Becka w latach 1935-1939, w krótkich rozdzialikach potrafi jak mało kto wiernie oddać klimat polityki...