We wszystkich działaniach wojskowych to odpowiednie zaopatrzenie oddziałów i łączność z dowództwem są kluczem do sukcesu. I właśnie te dwie kwestie (spośród wszystkich innych równie istotnych problemów) były wąskim gardłem w planach Powstania Warszawskiego.

Elżbieta Gross-Ostrowska, podporucznik AK, była dowódcą Okręgowej Składnicy Meldunkowej „S” w Alejach Jerozolimskich i kierowniczką łączności kanałowej na Warszawę-Południe. Jej książka ma na celu wyjaśnienie pewnych przekłamań, jakie narosły wokół przejść kanałami w Powstaniu w czasach PRL-u.

W Muzeum Powstania Warszawskiego jest kanał, który tylko w niewielkim stopniu oddaje realia, w jakich łączniczki, przewodnicy, gońcy alarmowi i saperzy wędrowali w ciemności, zaduchu, samotności i stanie nieustannego zagrożenia. Dla mnie umycie garnka po zagotowanym mleku jest wyzwaniem z rodzaju tych obrzydliwych, więc po prostu nie umiem sobie wyobrazić brodzenia w śmierdzących nieczystościach, gdzie każdy najmniejszy hałas może zaalarmować Niemców na górze. Swojego czasu potrafiłam się zgubić w przejściu podziemnym pod Dworcem Centralnym – labirynt kanałów, w którym przytłumione światło latarki i odręczny, prowizoryczny schemat jest wątłą nitką Ariadny, na pewno by mnie pochłonął. Jakiej determinacji i wiary w nadrzędny cel potrzeba, by bez grymasu zejść w nieprzyjazną ciemność? Niemieccy dowódcy przez długi czas uważali kanały za kompletnie nieprzydatne. Dopiero zniknięcie obrońców Starówki i wykrycie polskiej sieci telefonicznej budowanej w kanałach zwróciło ich uwagę na ten niezwykły trakt.

Publikacja Elżbiety Ostrowskiej to skrzyżowanie żołnierskiego raportu z pracą naukową. Suche fakty tylko od czasu do czasu są urozmaicane emocjonalnymi komentarzami autorki, a i w nich pani porucznik trzyma nerwy na wodzy i podaje logiczne argumenty. Można napisać, że Ostrowska przedstawia w nich swoją prawdę i swój punkt widzenia. Ale w tej książce autorka siebie usuwa w cień i nie gra na tanich emocjach.

Oczywiście można dyskutować nad sensem Powstania Warszawskiego (bo wszystkie inne powstania w naszej historii zakończyły się przecież spektakularnymi sukcesami i nie trzeba ich podważać), ale z drugiej strony myślę, że jeśli tylu ludzi było gotowych na najwyższe poświęcenie dla tej sprawy, to ja, beneficjentka ich wysiłków, nie mam prawa plugawić ich pamięci.

We wszystkich działaniach wojskowych to odpowiednie zaopatrzenie oddziałów i łączność z dowództwem są kluczem do sukcesu. I właśnie te dwie kwestie (spośród wszystkich innych równie istotnych problemów) były wąskim gardłem w planach Powstania Warszawskiego.

Elżbieta Gross-Ostrowska, podporucznik AK, była dowódcą Okręgowej Składnicy Meldunkowej „S” w Alejach Jerozolimskich...