Nawet nie potrafię sobie wyobrazić, jak to jest stracić wzrok. Całodobowa czerń, chodzenie po omacku (przynajmniej na początku), ciągłe uczucie niepewności, zawierzenie innym osobom. Oczywiście z czasem jest lepiej. Niewidomi radzą sobie przecież całkiem nieźle, tzn. chodzą do pracy, robią zakupy, uprawiają sport. Jednak między szokiem a samodzielnością jest długa droga, której poboczne osoby nie dostrzegają.

Jednocześnie utrata wzroku to całkiem popularny motyw literacki. Wystarczy wspomnieć „Miasto ślepców” Saramago czy „Śmiech w ciemności” Nabokova. A i w kinie znajdziemy kilku znanych niewidomych. Można więc powiedzieć, że podjęcie nowego wyzwania pozwala bohaterom zmierzyć się z nieoczekiwanymi przeciwnościami i czegoś się nauczyć. Albo przynajmniej zaakcentować trudną zmianę.

Leona Cichego – głównego bohatera „Samotni” – poznajemy po wypadku, w efekcie którego utracił wzrok. Nie wie, kto go potrącił, ale na szczęście żyje. Zdarzenie to wpłynęło jednak na całe jego życie: staje się zależny od drugiej żony, a jako pisarz – rezygnuje z pisania na rzecz nagrywania. Zaczyna więc opowiadać swoją historię, jednocześnie próbując zrozumieć, kim jest opiekująca się nim kobieta, gdyż z całą pewnością nie jest jego dopiero co poślubioną małżonką. W którymś momencie doszło do zamiany. Oczywiście możemy założyć, że główny bohater nie do końca otrząsnął się z szoku po wypadku, jednak przestaje to brzmieć jak kompletny wymysł, kiedy pierwsza żona Leona zostaje zamordowana w tajemniczych okolicznościach, a druga niedługo potem ucieka.

„Samotnia” to nie tylko thriller psychologiczny, ale i powieść o samotności. Leon długo się zastanawia, z kim mógłby porozmawiać o swoich rozterkach, a i tak pomoc znajduje nie tam, gdzie się jej spodziewa. Pomimo wielkiej rodziny nie jest w stanie przebić się przez mur strachu, wątpliwości i niewiary. Wychodzi więc na to, że domek na odludziu jest nie tylko miejscem, gdzie główny bohater ucieka od społeczeństwa, ale i azylem, w którym nie musi użerać się z bliskimi, którzy nawet go nie lubią. Każdy doskonale wie, że z rodziną dobrze wychodzi się tylko na zdjęciach.

Myślę, że Kańtoch poradziła sobie również ze sportretowaniem młodego mężczyzny, który nie potrafi sobie poradzić z nowym stanem rzeczy. Oczywiście podejrzewam, że nikt nie zaakceptowałby z dnia na dzień utraty wzroku, jednak ucieczka do samotni i niepodejmowanie żadnych prób nauki alfabetu Braille’a są znamienne. I pokazują, że lęk przed zmianą potrafi być naprawdę silny.

„Samotnia” to również opowieść o miłości i egoizmie. Leonowi od zawsze wszystko przychodzi zbyt łatwo, aby mógł docenić w swoim życiu dobre rzeczy. Kariera, dom, żona – bierze to wszystko za pewnik. Nic więc dziwnego, że nawet pomimo utraty wzroku wciąż jest przekonany o własnej nieomylności, sukcesie i powodzeniu. I chociaż często myli miłość z powinnością, to jednak krew i obowiązek są dla niego ważne.

Anna Kańtoch po raz kolejny serwuje nam powieść, w której nic nie jest oczywiste. Z każdą kolejną stroną odkrywamy mniej lub bardziej mroczne tajemnice, aby na końcu z niemałą wyższością móc powiedzieć, że odszyfrowaliśmy zakończenie. Jednak autorka nie byłaby sobą, gdyby i tym razem nie wyprowadziła nas w pole. Dlatego też zamiast próbować zgadnąć, co też dokładnie się wydarzyło, proponuję, aby delektować się lekturą i jak zwykle zaskakującym finałem.

Michał Wnuk