Czy rozum jest wystarczającym narzędziem do poznania natury wszechświata? Cóż to za niesamowicie tajemnicza i interesująca książka. Przyjemność z jej czytania i powolne odkrywanie zagadek świata zamieszkanego przez Piranesiego zaangażowało mnie na tyle, że połknąłem całość w jeden dzień - nie żeby było to jakiś wielki wyczyn, to zaledwie 220 stron, ale zwykle wolę się rozkoszować tekstem i czytać go w mniejszych porcjach. Tutaj nie było to możliwe. Autorka od pierwszej strony wciąga nas w zabawę polegającym na główkowaniu i zadawaniu sobie pytań - kim jest Piranesi? Skąd się wziął ten świat, składający się z niepoliczalnej ilości komnat, podtapiany z dolnej kondygnacji przez pływy morza... Jakiego znowu morza? Co oznaczają posągi wypełniające wnęki ścian? Co się stało z naszym światem, gdzie się znajduje? Bo gdzieś musi się znajdować, w końcu nasz bohater używa słów, które wykraczają poza rzeczywistość otaczających go przestrzeni... Skąd się biorą rzeczy i istoty zamieszkujące Labirynt? Dlaczego wszystkie rzeczowniki w tekście pisane są wielkimi literami? Kim za życia była trzynastka szkieletów, która towarzyszy Piranesiemu? Czy ktoś ich zabił? Kim jest Ten Drugi? Czy to alter ego głównego bohatera? Czy to przyjaciel? Czy wróg? Komu ufać? Czy narrator może w ogóle zaufać samemu sobie? O co tu chodzi? W trakcie czytania miałem około dziesięciu teorii na temat świata przedstawionego i zmieniałem je co chwile wraz z napływem nowych informacji. Czy to jakiś rodzaj eksperymentu? A może jest to miejsce, w którym Bóg tworzył pierwsze wersje swoich dzieł zanim wypuścił je na świat, taka wielka Boska Kuźnia? A może to coś w rodzaju abstrakcyjnego świata pojęć, niczym świat teoretyczny w Peanatemie Neala Stephensona? Czy to się dzieje na prawdę czy jest wytworem jedynie chorego umysłu? Czy dostaniemy wszystkie odpowiedzi? I tak i nie. Fabularnie będziemy wiedzieć na czym stoimy, natura świata będzie skonkretyzowana jednak nie mogę przestać odnosić wrażenia, że jest tu pewnie drugie metaforyczne dno (czy to jedynie moja nadinterpretacja), które pozwolę każdemu odkryć na własną rękę. Ta książka intryguje, fascynuje, przyciąga. Strony przelatają nie wiadomo kiedy ponieważ chce się poznać naturę uczty wyobraźni, jaką Susanna Clarke zaserwowała nam na kartach tej znakomitej powieści. Nie jest to moja ulubiona książka. Jest to książka, która mnie najbardziej zaciekawiła do odkrywania jej tajemnic, zaintrygowała, zahipnotyzowała. Jeśli mógłbym się przyczepić do czegokolwiek to zwieńczenie powieści mogło wydawać się odrobinę rozwlekłe jednak mimo wszystko dostarcza ono pewnej ostatecznej odpowiedzi która właściwie zinterpretowana (nie, żeby była tylko jedna interpretacja) wrzuca wszystkie cegiełki na właściwe miejsca. Uważam, że stopień zachwytu będzie różny w zależności od literackich upodobań ale zaryzykuję, że książka powinna w jakimś stopniu zainteresować każdego czytelnika oryginalnej literatury fantastycznej, która to w przyjemnie zdystansowany sposób ociera się również o science fiction. Warto było czekać 14 lat na taki powrót. Polecam na chłodny, zimowy wieczór w skupieniu, ciszy i całkowitym odcięciu od świata zewnętrznego. Pozwól się pochłonąć falom przypływu i rozsmakuj się w nieznanym.